فقدان زیر ساخت

الیاس رمضانی سراجاری

کارشناس رسمی دادگستری و حسابدار رسمی

محصولات کشاورزی

یکی از وظایف اصلی دولت ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا در بازار، بخصوص بخش محصولات کشاورزی و اقلام خوراکی عامه مردم می باشد. فصل تابستان تقریبا مصادف با فصل برداشت بخش عمده ای محصولات کشاورزی بخصوص محصولات صیفی جات و جالیزی می باشد. چند روز پیش در تاریخ 24 مرداد ماه سال جاری در شهرستان لنگرود در شمال کشور، گوجه فرنگی توسط فروشندگان دارای وسایط نقلیه وانت و نیسان به ازای هر کیلو گرم پنج هزار تومان و توسط بعضی از مغازه داران به قیمت شش هزار تومان عرضه می شد. در همین زمان قیمت گوجه فرنگی در سطح میادین میوه و تره بار محلات شهر تهران بزرگ حدودا یازده هزار تومان بوده است و یعنی تقریبا دو برابر قیمت شهرستان لنگرود عرضه می گردید. اگرچه این شهرستان از توابع استان گیلان گوجه فرنگی محلی دارد و بخش کمی از نیازهای مصرفی را تامین میکند، ولی عمده گوجه فرنگی مورد نیاز شهرستان و استان گیلان از استانهای هم جوار و یا سایر استانها تامین میگردد. با یک محاسبه ساده می توان به این نتیجه رسید که فروشنده دارای وسایط نقلیه یا فروشنده دارای مغازه، گوجه را از میادین میوه و تره بار شهرستان به صورت عمده کیلویی چهار هزار تومان خریده و صاحبان بنگاه در میادین میوه و تره بار آن را به قیمت دو یا سه تومان از دلالان یا کشاورزان خریداری نموده اند. اگر قیمت سبد خالی گوجه را از قیمت فوق کم کنیم هر کیلو گوجه بین یک هزار تا یک هزارو پانصدتومان توسط کشاورز به فروش رسیده است. آیا این قیمت فروش یک قیمت منصفانه برای کاشت، داشت و برداشت این محصول در فصل تابستان می باشد. تنها کسانی می تواند درد و احساس کشاورزان را درک کنند که در دل تابستان کار کشاورزی کرده باشند. تصور قیمت فروش هر کیلو گوجه بین هزار تا هزار پانصد تومان توسط کشاورز درد آور است یعنی یک کشاورز بایستی بیش از دویست کیلوگرم گوجه فرنگی بفروشد تا یک کیلو گوشت بخرد و سخت تر و ناراحت کننده تر اینکه درا واخر فصل پاییز و فصل زمستان همین کشاورز بایستی همین گوجه را حدودا کیلویی سی هزار تومان خریداری نماید یعنی تقریبا پانزده برابر قیمت فروش محصول خود در فصل تابستان. گوجه محصولی است که در شرایط عادی و معمولی نهایتا بین پنج تا ده روز امکان نگهداری آن وجود دارد. چرا بایستی در کشور بحران گوجه فرنگی در فصل اوج برداشت و در فصلی که تولید محصول وجود ندارد ایجاد شود. در فصل اوج برداشت و عرضه به بازار مصرف به علت نامتعادل بودن کشش بازار و قیمت پایین و به صرفه نبودن برداشت محصول، بخشی از محصولات تولید شده برداشت نشده و روی زمین های کشاورزی فاسد میگردد )زیان کشاورزان( و در فصلی که تولید به صورت گلخانه ای یا سنتی به حداقل میرسد ناگهان عرضه محصول گوجه مجددا دچار مشکل شده و بحران افزایش غیر منطقی قیمت گوجه فرنگی به وجود می آید )زیان مصرف کنندگان( و گاهی این بحران افرایش قیمت به مجلس قانون گذاری کشیده می شود. به عنوان نمونه در سال 1385 در پی اعتراض نمایندگان مجلس به بحران گرانی گوجه فرنگی با پاسخ این چنینی رئیس جمهور وقت آقای احمدی نژاد همراه شد: " بیاید از تره بار نزدیک خانه ما خرید کنید، چرا از جاهای گران خرید می کنید. "

در واقع هر سال اینگونه مشکلات برای محصولات صیفی جات و محصولات جالیزی که امکان نگهداری آنها برای مدت چند ماه وجود ندارد ایجاد می گردد و برای سایر محصولات اینگونه مشکلات مشاهده نمی گردد. مثلا تاکنون سابقه نداشته که در طی یک سال قیمت برنج یا حبوبات دستخوش تغییرات چند برابری قیمت شده باشد. بر همین اساس ایجاد زیرساخت برای حل مشکلات و جلوگیری از بحران ضروریست.

حل این مشکل فقط با ایجاد زیر ساخت های لازم جهت نگهداری محصولات کشاورزی توسط دولت امکان پذیر می باشد. اگر امکانات سردخانهای مدرن و دارای تکنولوژی به روز در مناطق تولید و عرضه محصولات کشاورزی ایجاد شود، میتوان محصولات کشاورزی تولیدی کشاورزان به قیمت منطقی و منصفانه خریداری و تعادل بین عرضه تولیدات ونیاز بازار بر قرار نموده و مازاد عرضه بر کشش تقاضای بازار را به سردخانه و یا شرکت های تولید رب منتقل نموده و بدین وسیله ضمن حمایت از کشاورزان از ضررو زیان آنها جلوگیری به عمل آورد. از طرف دیگر در ماه های که عرضه و تولیدات توسط کشاورزان وجود ندارد و یا تولیدات پاسخگوی تقاضای بازار نمی باشد، می تواند محصولات انبار شده در سردخانه ها را بر اساس کشش بازار عرضه نمود و تعادل در بازار برقرار و از افزایش بی رویه قیمت جلوگیری و نهایتا از ضرر و زیان مصرف کنندگان جلوگیری به عمل آورد.

ایجاد زیر ساختهای کشور از وظایف دولت و حاکمیت محسوب می گردد. دولت به عنوان حاکمیت نباید جهت ایجاد زیر ساختهای ضروری کشور به منظور جلوگیری از بحران منتظر بخش خصوصی بماند. زیرا بخش خصوصی همیشه به دنبال حداکثر نمودن منافع خود میباشد و این موضوع، ذات فعالیت

بخش خصوصی است. امروز با گسترش شهر و شهر نشینی و پیشرفت تکنولوژی نگهداری مواد غذایی ، انتظارات مصرف کنندگان بر این هست که در تمام فصول سال دسترسی آسان و با قیمت متعادل به محصولات کشاورزی از جمله صیفی جات وجود داشته باشند.