ضرورت تقویت هوش حکمرانی

فرهاد تقوامنش، کارشناس ارشد اقتصادی در گفتگو با «جهان اقتصاد» گفت: افرادی که طرح های اول تا هفتم توسعه را نوشتند، از نخبگان این کشور هستند و کسانی که نمی‌توانند طرح‌های این افراد را اجرا کنند، با آن مشکل دارند. همه کشورهای دنیا در مسابقه‌ای برای ربودن سهمی از بازار جهانی هستند تا بتوانند بخشی از سبد مورد نیاز جهان را تامین کنند.

وی در ادامه افزود: چیزی که به عنوان یک مدیر اجرایی، اقتصاددان و استراتژیست من را نگران می‌کرد این بود که حاکمان ما هوش خوب برای حکمرانی ندارند. برای حکمرانی خوب، باید از حکمرانی نخبگان آغاز کرد. تمامی مشکلات کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته توسط نخبگان و ظرفیت‌های نخبگانی کشور حل شده است. در حال حاضر شاهد مهاجرت نخبگانی هستیم که از روی بی‌میلی و به دلیل دافعه ما از کشور خارج می‌شوند.

این کارشناس اقتصادی رئیس جمهور دولت چهاردهم را نخبه نامید و گفت: پزشکیان درک می‌کند که باید با نخبگان داخل تعامل سازنده ایجاد کرد و تلاش کرد نخبگانی که در خارج از کشور هستند، در برنامه‌ای به نام آشتی ملی بتواند وارد کشور شوند. در تمامی زیرساخت‌ها به جریان‌های موافق و مخالف نیاز است و باید با ایجاد هم افزایی و یک انرژی واحد سازنده، کشور را به سمت پیشرفت برد.

وی در ادامه افزود: کشور دیگر تایم آزمون و خطا را ندارد و نمی‌تواند از افرادی استفاده کند که سن بالایی دارند و یا مثل بختک در ادوار مختلف به خانه ملت چسبیده‌اند. دولت باید سن خدمت را پایین بیاورد. در دولت سیزدهم به جای جوانگرایی از دانشگاه خاصی استفاده شد و بقیه دانشگاه‌ها نادیده گرفته شدند. نتیجه‌اش مشکلاتی است که در حال حاضر با آن روبرو هستیم. در دنیا به آموزش و پرورش و امنیت توجه زیادی می شود. پایه ساخت هر کشور از طریق آموزش و پرورش است. در ایران غالباً ضعیف‌ترین نیرو به عنوان وزیر آموزش و پرورش انتخاب می‌شود.

تقوامنش بازکردن دروازه های گمرک را اشتباه دانست و گفت: در حال حاضر کشور محصولات درجه چند کشوری مانند چین را وارد بازار کرده و واحدهای صنعتی خود را از رقابت خارج می‌کند. ارزی که باید به واحدهای تولیدی و تامین و تجهیز مواد اولیه آنها اختصاص پیدا کند، وارد بخش واردات می‌شود. هوش حکمرانی خوبی وجود ندارد و عملاً کشور دست به از بین بردن آحادی از صنعتگران کشور می‌زند که به نوعی پیشران صنعت در کشور هستند. زمانی که محصولات کشورهایی مانند چین و هند وارد بازار می‌شوند، تولید کنندگان داخل کشور از حوزه رقابت خارج می‌شوند.

وی در ادامه افزود: با سیاست شتابزده وام‌های زودبازده و کارآفرین، بخش صنعت کشور به دست نااهلان افتاد. در سال ۸۴ رهبری اعلام کرد صنایع باید به دست بخش خصوصی اداره شوند. سازمان خصوصی‌سازی و سایر ارگان‌ها، مسیر این حرف را عوض کردند و مدیریت را به دست کسانی که دوست داشتند دادند و صنعت خصوصلتی شد. در واقع به جای مردمی‌سازی، خصولتی سازی به وجود آمد. در کنار آن دولت‌های در سایه‌ای نیز به وجود آمدند که تبدیل به حریم‌های اختصاصی افراد ناکارآمد شدند.

تقوامنش از فرصت سوزی پولی که در کشور به دلیل فروش نفت و گاز از سال ۸۶ تا ۹۲ به دست آمد گفت و ادامه داد: بخش از آن پول صرف دور زدن تحریم‌ها شد که به نوعی برای واردات کالاهای بی‌ارزش چینی، هندی و بنگلادشی بودند. به جای واردات باید تولید کنندگان داخلی تجهیز می‌شدند. در شهرک‌های صنعتی در حدود ۱۹ سال است که خاک مرده پاشیده اند. چهره صنعت در هر کشور بنگاه‌های متوسط زودبازده هستند. با واردات بی‌رویه این بنگاه ها نابود شدند. امروزه تولید کنندگان در شهرک‌های صنعتی با ۱۰ تا ۲۰ درصد توان خود کار می‌کنند. خیلی از آنها ورشکسته شدند یا از کشور فرار کردند.

این کارشناس اقتصادی قیمت گذاری دستوری را یکی از نقطه ضعف‌های دخالت دولت در بازار دانست و گفت: اگر دولت دست از قیمت گذاری دستوری بردارد، خود واحدهای صنفی وارد رقابت می‌شوند و مردم حق انتخاب پیدا می‌کنند. در بخش امنیت غذایی باید بر سفره غذایی مردم نظارت ویژه داشت. اما در صنایع مهمی مانند فولاد، خودرو و غیره، دولت باید دست از قیمت گذاری دستوری بردارد.

به عنوان مثال اگر خودرو به صورت دستوری قیمت گذاری نمی‌شد، آنگاه تبدیل به کالای سرمایه‌ای نمی‌شد و مردم می‌توانستند به راحتی به آن دسترسی داشته باشند و با قیمت مناسب، آن را تهیه کنند.

وی در ادامه گفت: هرچند صنعت خودرو نیز به دلیل عدم ارتباط با دنیا، خودروسازان کشور مجبور شدند به سمت صنعت چینی حرکت کنند. خودروسازان چینی هم به دلیل اینکه با نقاط ضعف بازار ایران آشنا هستند، پایین‌ترین سطح کیفیت خود را ارسال می‌کنند. من اگر رئیس جمهور یا وزیر صمت بودم در خودروسازی را می‌بستم و کارخانه‌های خودروسازی را به کارخانه‌های قطعه سازی تبدیل می‌کردم. قطعه‌ها را نیز به ۲۴ کشور دنیا صادر می‌کردم. اگر چنین کاری انجام شود نه تنها می‌توان از نیروی کار داخلی استفاده کرد، بلکه می‌توان از اتباع خارجی نیز استفاده کرد و برای افراد بسیاری کار به وجود می‌آید.

تقوامنش نبود هوش حکمرانی را عامل مهم بروز مشکلات نامید و گفت: به عنوان مثال آمایش دقیقی از سرزمین انجام نشده است. کشاورز نمی‌داند در چه قطعه زمین، چه چیزی باید بکارد. در نتیجه شانسی عمل کرده و قمار می‌کند. در حوزه خودرو هم نیاز کشور تعیین نشده است. در حوزه های دیگر هم فرصت سوزی می شود. اگر از فیلرهای نفت استفاده شود، آنگاه حداقل می توان برای حمل و نقل عمومی از انرژی آن استفاده کرد و نیاز به استفاده از بنزین نیست. در کشور افراد ناکارآمد، سیاسی و یا ناآگاه از حوزه تخصصی، به عنوان مدیر انتخاب می‌شوند. باید خودروسازان از تمام کشورهای اطراف وارد ایران شوند و در این بازار رقابت کنند. و با لیزینگ به صورت اقساطی و بدون صرف حتی یک دلار در کشور، محصولات خود را وارد کنند و بازار را به سطح مطلوب برسانند.

گفتنی است تقوامنش دانش آموخته لیسانس در رشته‌های مهندسی مکانیک و مهندسی ساخت و تولید از دانشگاه کیوتای ژاپن، کارشناسی ارشد در رشته مدیریت اجرایی (ام.بی.ای) و ارشد مدیریت استراتژیک و دکترای مدیریت کسب و کار (دی.بی.آ) است و تاکنون به عنوان مشاور عالی و معاون وزیر صمت، قائم مقام ارشد و عضو هیئت مدیره خودروسازی، قائم مقام اجرایی و عضو هیئت مدیره هلدینگ پتروشیمی تدبیر، مدیرعامل هلدینگ اقتصادی و صنعتی پارس هور، نماینده حقوق وزارت دفاع در حمل و نقل ریلی و معدنی کشور، بنیانگذار مدیریت پسماند شهری و کشاورزی، مدیرعامل ماشین سازی تبریز صنایع ریخته‌گری، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره هلدینگ پارس اوو، مدیر اجرایی و عملیات ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) اولین مدیر پروژه ملی بهینه‌سازی تمام پلتفرم‌های خودرویی، مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره صنایع آذرآب، عضو کمیته زیربنایی دولت نهم، کارشناسی رسمی ایران در سازمان تجارت جهانی، مدیر پروژه‌های بزرگ احداث نیروگاه، میادین نفتی، گازی، پتروشیمی، کارخانجات فولاد و پروژه‌های حمل و نقل ریلی کشور، مسئولیت اجرایی داشته است.