تراموا در مسیر پایتخت ؟

شهردار تهران همچنان به دنبال تحقق وعده خود برای احداث یک خط تراموا درتهران است . او بارها در سخنانش از ایجاد این خط و جزییاتش سخن گفته و هربارهم با واکنش شورای شهر رو به رو شده است.

برخی از اعضای شورای شهر از جمله رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل معتقدند که تا زمانی که مطالعات کارشناسی این خط به شورای شهر ارسال نشود و توسط شورا به تایید نرسد امکان ایجاد این خط وجود ندارد. سید جعفرتشکری هاشمی امروز هم پس از امضای این تفاهمنامه و انتشار جزییات آن اعلام کرده احداث تراموا نه در برنامه سالانه و نه برنامه چهارساله شهرداری پیش‌بینی نشده و باید مطالعات کارشناسی آن در شورای شهر مورد بررسی و تصویب قرار گیرد و همچنین شورای عالی ترافیک هم آن را تصویب کند.به گفته او مدیران عوض می‌شوند و دوست دارند سیستم‌هایی را در دوره خودشان اجرا کنند اما اگر این پروژه‌ها شتاب‌زده و ناپخته و مبتنی بر مطالعات کارشناسی نباشد همان اتفاق مونوریل تکرار می‌شود و جز هزینه دستاوردی ندارد.

پرویز سروری نائب رییس شورای شهر تهران هم اعلام کرده که تفاهم نامه ای بین وزارت دفاع و شهرداری برای تراموا منعقد خواهد شد، کارشناسی در شهرداری صورت گرفته و پس از انعقاد تفاهم‌نامه طرح به شورا خواهد آمد تا مورد بررسی قرار بگیرد و شورا نظرات خود را ارائه خواهد داد.اما به نظر می رسد احداث خط تراموا در تهران به مرحله اجرا رسیده است .

امروزامیر دریادار رستگاری رئیس شرکت صنایع الکترونیک وزارت دفاع در حاشیه آئین امضای تفاهم نامه همکاری مشترک بین شهرداری تهران و وزارت دفاع در ارتباط با فراهم کردن زمینه مشارکت در تأمین مالی، طراحی، ساخت و بهره برداری خطوط تراموای تهران که صبح امروز در ستاد وزارت برگزار شد، گفت: بر اساس این تفاهم نامه خط یک تراموای تهران حد فاصل میدان آزادی تا سه راه تهرانپارس با همکاری سازمان صنایع الکترونیک ایران و شهرداری تهران انجام خواهد شد.

وی ادامه داد: طول این خط حدود ۳۴ کیلومتر است که با ۲۸ رام قطار که در این خط تردد خواهند داشت ظرفیتی حدود ۵۵ تا ۵۶ میلیون مسافر در سال را می‌تواند جابجا کند.

رئیس شرکت صنایع الکترونیک وزارت دفاع افزود: از مزیت‌های این خط می‌توان به این اشاره کرد که این خط برقی است و در جهت کاهش آلایندگی‌های سوخت‌های فسیلی و کاهش آلودگی‌های تهران بسیار مؤثر خواهد بود. همچنین در ظرفیت حمل و نقل خودرویی تهران نیز با توجه به عرض کم ترامواها و افزایش پهنای خیابان برای عبور و مرور در خیابان آزادی، انقلاب و دماوند سهل تر خواهد شد.

رستگاری با اشاره به ویژگی‌های تراموا گفت: عمر قطارهای تراموا حدود ۳۰ سال است در حالی که عمر اتوبوس‌های بی آر تی حدود ۱۰ سال است از این لحاظ نیز راندمان افزایش یافته و این پروژه ظرف مدت دو سال با سرمایه‌ای حدود ۲۰ میلیون یورو انجام خواهد شد و کار عملیاتی و اجرایی آن از امروز آغاز می‌شود.

وی ادامه داد: شرکت صنایع الکترونیک ایران علاوه بر توافقی که امروز مابین وزیر دفاع و شهردار تهران امضا شد بحث تسهیل در ترافیک و حمل و نقل تهران را با نصب دوربین‌های هوشمند دنبال خواهد کرد که در این پروژه حدود ۴ هزار دوربین هوشمند ترافیکی در سطح تهران نصب خواهد شد که در فاز اول آن حدود ۲ هزار دوربین نصب می‌شود. حسن این دوربین‌ها این است که از هوش مصنوعی برخوردارند و با توجه به حجم ترافیک در خیابان چراغ‌های سبز و قرمز را مدیریت کنند تا شاهد روان تر شدن ترافیک در سطح تهران باشیم. این پروژه نیز در ظرف دو سال اجرا خواهد شد.

شهردار تهران ۱۲تیرماه، در آخرین نشست خبری‌اش که با موضوع حمل‌ونقل برگزار شد، خبر داد که تراموا، در خط یک بی‌آرتی از ترمینال شرق تا میدان آزادی، به‌طول ۱۸کیلومتر راه‌اندازی می‌شود. مطالعاتی در‌این‌باره انجام شده و به احتمال زیاد، در هفته‌های آینده تفاهم‌نامه در این زمینه بسته می‌شود، آن هم با هزینه‎کرد احتمالی ۲۰۰میلیون یورو.

مطالعاتی که شهردار از آن صحبت می کرد با گذشت چند ماه هنوز به کمیسیون حمل‌ونقل شورای‌شهر تهران که کمیسیون تخصصی در این زمینه است، نرسیده است.اوپس از سفرش به بلژیک هم باز هم از ایجاد یک خط تراموا خبر داده وگفته بود :‌در سفر اخیری که به بروکسل (بلژیک) داشتم از تراموا استفاده می‌کردند، در بسیاری از کشورها هم این‌امر رخ می‌دهد.

مهدی چمران، رئیس شورای‌شهر تهران در جلسه شورا که یک روز بعد از نشست خبری شهردار برگزار شد، گفت خلاف صحبت‌های شهردار به این زودی‌ها خبری از تراموا نیست و فقط درصورتی‌که احداث تراموا در شورای‌شهر تصویب شود، عملیات اجرای آن هم آغاز می‌شود.

در تحقیقاتی که تاکنون درباره تراموا در کشور انجام شده است، نظرات متفاوتی درباره این وسیله‌نقلیه وجود دارد. در یک پژوهش با عنوان «تحول در حمل‌ونقل سبک ریلی در دنیا»، در سال ۱۳۹۶ که مرکز مطالعات شهرداری تهران هم آن را منتشر کرده است، تراموا، LRT و مترو باهم مقایسه شده است. براساس این مقایسه حداکثر سرعت تراموا از LRT و مترو کمتر است و قابلیت اطمینان آن هم کم تا متوسط است. حداقل تعداد واگن تراموا، یک و حداکثر آن سه است. ظرفیت جابه‌جایی مسافر در تراموا بین ۴ هزار تا ۱۵۰۰ نفر است که نسبت به LRT و مترو کمتر تعیین شده است. در بخش دیگری از این پژوهش، ایمنی تراموا نسبت به BRT و LRT کمتر و نسبت به خودروی‌شخصی بیشتر است.

یافته‌های این پژوهش مرکز مطالعات شهرداری تهران نشان می‌دهد که فقط ترکیه و امارات‌متحده عربی از کشورهای منطقه خاورمیانه و همسایه ایران، اقدام به راه‌اندازی سیستم تراموا و LRT کردند. تراموای استانبول ترکیه از لحاظ شاخص تراکم مسافر و میزان استفاده از سیستم در جایگاه دوم جهانی قرار گرفته است.

قدیمی‌بودن زیرساخت‌های موجود و به‌تبع‌آن هزینه‌های بالای نگهداری به‌دلیل کمبود سرمایه‌گذار و کاهش درآمدزایی سیستم به‌دلیل نوع قوانین، تعرفه‌های قدیمی و کرایه ازجمله نقاط‌ضعف تراموا در دنیا عنوان شده است.

در این پژوهش، پتانسیل‌های شهر تهران برای حضور تراموا هم بررسی شده و تاکید شده عملکرد این سیستم به‌صورت مکمل شبکه‌های حمل‌ونقل همگانی و وجود تقاضا برای استفاده از سیستم تراموا بررسی شود. براساس معیارهایی که این پژوهش عنوان کرده است، دو خط برای احداث تراموا پیشنهاد شد. یکی ارتقای خطوط سامانه اتوبوس‌های تندروی شهر تهران به سیستم تراموا یا قطار سبک شهری که به‌گواه نویسنده این پژوهش می‌تواند احداث تراموا در این‌خط احتمال مواجهه با مقاومت‌های اجتماعی در مقابل احداث خطوط تراموا یا قطار سبک شهری را کمتر کند.

پیشنهاد دیگر این تحقیق، احداث سیستم تراموا یا قطار سبک شهری در اراضی عباس‌آباد بود: «باتوجه به وسعت این اراضی و موقعیت قرارگیری ایستگاه‌های یادشده، همانگونه که در وضع موجود نیز قابل‌مشاهده است، عمده سفرهای انجام‌گرفته به این محدوده ازطریق سواری‌شخصی انجام می‌شود و ازطرف‌دیگر سفرهای داخلی تنها ازطریق پیاده‌روی قابل انجام است. بنابراین به‌نظر می‌رسد که پس از تکمیل و ساخت کاربری‌های این محدوده دسترسی‌های کاربری‌های شرقی - غربی و شمالی - جنوبی تنها ازطریق مد پیاده‌روی امکان‌پذیر نخواهد بود.»

به گفته کارشناسان این پژوهش، تراموا در صورت احداث در این محدوده، علاوه بر نقش حمل‌ونقلی و جابه‌جایی مسافران در داخل این محدوده می‌تواند به‌عنوان یک المان‌شهری در این محدوده شناخته شود. در بخش نتیجه‌گیری این پژوهش تاکید شده است که البته گام اول، باید اجرای مطالعات توجیه‌پذیر احداث خطوط تراموا و قطار سبک شهری باشد.

مجله مطالعات مدیریت شهری در سال ۸۸ در پژوهشی با عنوان «بررسی جایگاه سیستم‌های پایدار حمل‌ونقل عمومی و کنترل ترافیک در مدیریت بهینه شهری»، سیستم ریل سبک یا تراموا را یکی از روش‌های اقتصادی بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی دانسته است. در این پژوهش، تراموا برای شبکه‌هایی با ظرفیت حمل بیش از ۲هزار مسافر در ساعت پیشنهاد شده است. رضا صالحی امیری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی و دیگر نویسندگان این پژوهش تاکید کردند که تراموا، توانایی حمل مسافر تا ۲۵هزار نفر در ساعت و با سطح خدمات بالا را دارد: «پایین بودن کف واگن‌ها و دسترسی راحت اشخاص معلول به ایـن سیسـتم، از مزایای آن است. باتوجه به اینکه زمین اندکی برای ساخت‌و‌ساز وجـود دارد، سیاست محیط‌زیسـت ملـی ایجاب می‌کند مناطق شهری جدید تا سرحد امکان به مرکز شهر نزدیک باشند تا ازایـن‌طریق میزان آلودگی حاصل از حمل‌ونقل کاهش یابد و همگان از یک سیستم حمل‌ونقل عمومی کـارا بهره‌مند شوند.» در این پژوهش زمان ساخت تراموا کوتاه و هزینه‌های بهره‌برداری از آن کم و دوستی این وسیله‌نقلیه با محیط‌زیست از فواید آن عنوان شده است.

پژوهش دیگری که در سال ۹۹ در فصلنامه پژوهشی- تخصصی شهرسازی و معماری هویت محیط منتشر شده است، از جنبه دیگری به تراموا پرداخته است، استفاده از آن در بافت تاریخی این تحقیق شاخص‌های سرزندگی پیاده‌راه‌های استقلال ترکیه و سی‌تیر در تهران را بررسی کرده است. براساس آن خیابان استقلال در استانبول در گذشته به‌دلیل سرعت زیاد اتومبیل‌ها و عدم‌آسایش عابرین‌پیاده شهرت داشت اما در سال‌های اخیر به یک تفرجگاه پیاده و ایمن تبدیل شده است. بهنام پزشکی، دانشجوی دکترای شهرسازی دانشگاه آزاد و مریم علیجانی، کارشناس ارشد معماری دانشگاه آزاد، یکی از مهم‌ترین عوامل سرزندگی پیاده‌راه استقلال را استفاده از تراموا در مسیر دانسته‌اند.

تحلیل ترجیحی BRT و LIGHT RAIL در تهران، عنوان پژوهشی دیگر است که در ژورنال بین‌المللی حمل‌ونقل ریلی در سال ۲۰۲۰ منتشر شده است. نویسندگان این تحقیق نتیجه گرفتند که با در نظر گرفتن شاخص‌هایی چون تحلیل سود به هزینه، رضایت مسافران، تراکم ترافیک و انتشار گازهای گلخانه‌ای، مونوریل مقدم بر تراموا و تراموا هم خود مقدم بر BRT است.

منبع: خبر انلاین