بازی منفعت‌طلبانه رفیق قدیمی در میدان رقیب
برخی منابع آگاه معتقدند، خبری که درسفر رئیس جمهوری خلق چین به عربستان محرمانه ماند، این واقعیت است که چین و آل سعود توافق کردند که چین برای مسلح کردن ارتش آل سعود به موشک‌های بالستیک کمک کند و طبیعی است که اینگونه توافقات بین چین و خانواده‌های حاکم درکشورهای حوزه خلیج فارس بدون اطلاع و توافق اولیه با آمریکا و متحدان اروپائی آمریکا امضاء نمی‌شود. کما اینکه در دیدار اخیرشی جین پینگ رئیس جمهور چین و جو بایدن ریئس جمهور آمریکا طرفین تاکید کردند که خواهان حل اختلافات فی مابین از طریق گفتگو و مذاکره هستند. شی جین پینگ رئیس جمهور چین در سفر به عربستان قتل فجیع جمال قاشقچی در داخل ساختمان کنسولگری عربستان در شهر استانبول ترکیه به دستور محمد بن سلمان ولیعهد عربستان را نادیده گرفت و بن سلمان را بعنوان حاکم فعلی و آتی عربستان به رسمیت شناخت. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراتیو روسیه قبلا بن سلمان را به رسمیت شناخته است. حتی رئیس جمهور آمریکا هم در سفر به عربستان ادعاهای حمایت از حقوق بشر و...را کنار گذاشت و ضمن به رسمیت شناختن بن‌سلمان با او مذاکره کرد.
محمود خاقانی، کارشناس بین المللی انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد ضمن بیان مطلب بالا اظهار داشت: عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی خلیج فارس نسبت به ایران سهم بیشتری از روابط اقتصادی چین در خاورمیانه دارند، در سال 2020 میلادی، تجارت چین با عربستان سعودی بیش از 65.2 میلیارد دلار بود - در مقایسه با تجارت 14.36 میلیارد دلاری چین با ایران - و این شکاف در حال افزایش است. چین تلاش بعمل آورده که نشان بدهد قصد ندارد در خارومیانه با آمریکا رقابت کند، بلکه سعی دارد با آمریکا همکاری کند و جلوی هرگونه تنش و نا امنی درخاورمیانه و به ویژه خلیج فارس را ضمن توسعه روابط اقتصادی اش بگیرد و درواقع به نظر می رسد که سیاست جدید خارجی چین تقابل با هرگونه تنش و استفاده از دیپلماسی میدانی توسط ایران در منطقه است.
**نقش چین برای صلح در خاورمیانه
وی بیان داشت: چین مدعی است که از ابتکار امنیت جهانی برای تشویق کشورهای خاورمیانه به منظور تعریف یک معماری امنیتی منطقه‌ای حمایت می کند و طرفدار هرگونه ابتکار امنیتی از داخل منطقه بدون دخالت نیروهای خارجی است، این ادعا حاکی از این است که چین قصد دارد در مذاکرات صلح خاورمیانه مرتبط با فلسطین فعال باشد.
وی با اشاره به اینکه درهمین حال چین سعی دارد نقش فعال‌تری به‌عنوان میانجی در مناقشه بین عربستان سعودی و ایران به عهده بگیرد عنوان کرد: اگرچه این احتمال را هم باید مد نظر داشت که چین از مناقشه بین عربستان و ایران در راستای منافع ملی چین از مواضع یکی علیه دیگری استفاده می کند. ینابراین، توافق بین چین و آل سعود برای مسلح کردن ارتش عربستان به موشک‌های بالستیک این معنی را هم در بر دارد که تداوم اختلاف و رقابت بین ایران و عربستان آب گل آلودی است که چین می تواند ماهی‌های خوبی بگیرد.
**فروش موشک بالستیک چین به عربستان سعودی
وی بیان داشت: پرفسور گای برتن که درمدرسه حکمرانی بروکسل در ارتباط با روش‌های حکمرانی و حکومت تدریس می‌کند و کتابی تحت «عنوان چین و اختلافات در خاورمیانه» نوشته است ، معتقد است توافق فروش موشک بالستیک بین چین و عربستان سعودی و یا تولید مشترک اینگونه موشک ها در عربستان چیز جدیدی نیست، زیرا از اوایل دهه 1980 میلادی بطور محرمانه چین و خانواده آل سعود دراین رابطه مذاکره داشتند.
وی در ادامه افزود: درواقع خانواده آل سعود پس از پیروزی انقلاب اسلامی درایران از اینکه یک حکومت نظیر خانواده آل سعود درمنطقه سقوط کرد و حکومت چدیدی که جمهوری است و مردم رهبر و دولت را انتخاب می کنند، ترسیده بود وسعی داشت خود را مسلح به موشک های بالستیک کند.
وی خاطرنشان کرد: به همین دلیل از آمریکا درخواست فروش موشک بالستیک به عربسستان کرد که آمریکا به این درخواست پاسخ مثبت نداد. زیرا ، صدام حسین به ایران حمله کرده بود و جنگ بین ایران و عراق با شدت تداوم داشت .
** توافق نامه همکاری 25 ساله بین چین و ایران
به گفته خاقانی درماه مارس 2021 میلادی توافق نامه همکاری بین چین و ایران امضاء شد که مفاد آن حسب توافق طرفین بکلی محرمانه است؛ درهرحال چین که قول داده بود چهارصد میلیون دلار درصنعت انرژی ایران سرمایه گذاری کند تا کنون هیچ قدمی دراین راستا برنداشته و بیشترین سرمایه گذاری را در کشورهای عربی خلیج فارس انجام داده وتعهد کرده است.
وی مطرح کرد: در دیدار روز شنبه ۱۹ آذرماه 1401سفیر چین با دستیار آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، نسبت به ورود «بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس» به موضوع تمامیت ارضی ایران ابراز ناخرسندی شدید شد و تاکید گردید جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس جزو لاینفک تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است که مانند هر بخش دیگر از سرزمین ایران هرگز موضوع مذاکره با هیچ کشوری نبوده و نخواهد بود.
خاقانی بیان داشت: سفیر چین با زیرکی درمقام پاسخ به اعتراض وزارت امورخارجه با تاکید بر احترام کشورش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، در توضیحات اهداف سفر رئیس جمهور کشورش به ریاض، این سفر را در راستای کمک به صلح و ثبات در منطقه و بهره گیری از گفتگو به عنوان ابزاری برای حل مشکلات دانست.
وی تاکید داشت: در واقع به نظر می‌رسد که مقامات دولت سیزدهم از سیاست خارجی جدید چین شوکه شده‌اند و پاسخ سفیر چین به ابراز ناخرسندی طرف ایرانی این معنی را دارد که چین با تداوم دیپلماسی میدانی ایران درمنطقه موافق نیست و به نظر می‌رسد که موضوع همکاری 25 ساله بین چین و ایران به این زودی ها فعال نشود.
وی دامه داد: اما، فروش تسلیحات چینی به ایران و کشورهای عربی خلیج فارس در راستای منافع ملی چین ادامه خواهد یافت و بنابراین، چین براساس نظریه موازنه قدرت بین ایران و عربستان قصد دارد ارتش عربستان را به موشک های بالستیک چینی مجهز کند و از ناخرسندی برخی در ایران هیچگونه نگرانی ندارد.
**همکاری چین با آمریکا برای رقابت اقتصادی درمنطقه
وی مطرح کرد: دردیداری که روسای جمهوری آمریکا و چین درآبانماه 1401 در اندونزی داشتند براساس گزارش ایرنا شی جین پینگ رئیس جمهور چین با تاکید بر اینکه جهان نظاره گر روابط پکن و واشنگتن و رفتار آنها در قبال یکدیگر است، گفت: باید از بروز هرگونه درگیری میان چین و آمریکا جلوگیری شود.
وی بیان داشت: شی جین پنیگ و جو بایدن روسای جمهور چین و آمریکا که برای حضور در اجلاس سران گروه ۲۰ در جزیره بالی اندونزی به این کشور سفر کرده بودند، یک روز پیش از برگزاری اجلاس یاد شده، با یکدیگر ملاقات کردند.
وی عنوان کرد: این نخستین ملاقات رو در روی سران دو کشور از زمان شروع ریاست جمهوری بایدن محسوب می شود و رئیس جمهور چین تصریح کرد من مشتاقانه منتظر همکاری با رییس جمهوری امریکا هستم تا روابط را به مسیر درست برگردانم و به دو کشور و جهان خدمت کنم.
وی با بیان اینکه بر اساس این گزارش، روسای جمهور دو کشور توافق خود را مبنی بر اینکه هرگز نباید جنگ هسته‌ای رخ دهد، تکرار کردند گفت: برخی از ناظران معتقدند که چین و آمریکا توافق کرده اند که ایران نباید به سلاح هسته ای دست پیدا کند و درواقع سفر رئیس جمهوری چین به خلیج فارس و توافق‌هائی که با حکام عربستان و سایر شیخ‌نشین‌های خلیج فارس به عمل آورده است دربرگیرنده یک پیام جدی برای دیپلماسی میدانی ایران است.
**نه شرقی نه غربی منافع ملی
خاقانی تصریح کرد: حکام کشورهای حاشیه خلیج فارس به دلیل تهدیدهایی که احساس می کنند دیپلماسی میدانی ایران متوجه آنها کرده است، به ویژه درایام اخیر، سیاست رفاقت و دوستی با غرب و شرق را تعریف کرده اند و همکاری‌های نظامی و تجاری با غرب و شرق دربرگیرنده چین و روسیه را پیگیری می کنند.
وی ادامه داد: پرفسور گای برتن معتقد است که ایران در شرایطی قرار گرفته که باید مد نظر قرار بدهد حمایتی که تصور می کرد چین و روسیه به عنوان دو قدرت جهانی دربرابر آمریکا و متحدان آمریکا از ایران به عمل می آورند ، را ممکن است نداشته باشد. به گفته وی، درهمین حال کارشناسان اقتصاد انرژی معتقدند درصورتی‌که پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد برگردد ممکن است چین وروسیه آن را وتو نکنند.
وی بیان داشت: پرفسور گای برتن این نکته را مورد توجه قرار می‌دهد که موقعیت و اعتبار و قدرت نظامی روسیه به دلیل جنگ فرسایشی اکراین تضعیف شده ودر سوریه ایران و روسیه با هم رقیب هستد و این نظریه مطرح است که از سال‌ها پیش تا کنون روسیه با کارت ایران برای حل مشکلاتی که با غرب دارد بازی می کرد و حالا به طور شفاف آشکار شده است که چین نیز دراین بازی بزرگ از کارت ایران استفاده کرد و دست آوردهای قابل توجهی داشت.
وی در پایان اظهار داشت: اینک با مسلح شدن عربستان به موشک‌های بالستیک چینی تصمیم سازان و تصمیم گیران دیپلماسی میدانی درایران باید هرچه زودتر درسیاست‌هایی که تعریف می کنند بازنگری جدی به عمل آورند؛ زیرا، به نظر می‌رسد سیاست کنار گذاشتن شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی و نگاه به شرق شکست خورده است.
