مهدی زاهدی- گروه امورزیربنایی -m.zahedi25@yahoo.com

ماهیت نقش بخش های مختلف دربحران آب سالهاست که در جدالهای لفظی متولیان بخش کشاورزی و نیرو و انداختن توپ به زمین یکدیگر گم شده است.

یک روزمسئول بخش کشاورزی به انتقاد از سدسازی در کشور می پردازد و بحران آب را به گردن متولیان سدسازی می اندازد و روز بعد مسئولان بخش آب و برق کشور سهم بسیار بالای مصرف آب کشاورزی را عامل اصلی کم آبی ها عنوان می کنند.

با همه این اوصاف و پس از شدید شدن بحران آب، هشدارهای کارشناسان جامع الاطراف هم شدت یافته و در برخی موارد حتی به صاحب منصبان گوشزد کرده اند که در صورت عدم جلوگیری از پیشرفت خشکسالی و نداشتن برنامه ای برای حفظ و احیای منابع موجود، بحران آب از یک بحران عادی فراتر رفته و به معضلی سیاسی،اجتماعی و اقتصادی تبدیل خواهد شد.

همین هشدارها سبب شده که در روزهای اخیر برخی از مسئولان از صرافت جدلهای لفظی افتاده و به فکر بیان واقعیت ها و ارایه راهکارهایی دراین باره بیافتند.

در همین رابطه وزیر جهادکشاورزی که اتفاقا در یک گردهمایی مشترک با مدیران وزارت نیرو حضور یافته بود پیش قدم شده و ضمن بیان برخی واقعیات پنهان به موضوع قابل تاملی اشاره کرد.

موضوع غیرمجازها که این روزها بر سر زبان ها است و جزیی جدانشدنی از میراث دولت سابق شده است این بار محور اظهارات محمود حجتی شده است، اما این بار حرفی از موسسات مالی غیرمجاز نیست، حجتی از نقش انکارنشدنی چاههای غیرمجاز گفت و از بی اعتمادی کشاورزان به دولت پرده برداشت.

اگرچه وزیرجهاد کشاورزی در اظهاراتش اذعان کرده است که مشکل بی آبی با حرف زدن حل نمی‌شود اما این اظهارات را به عنوان مطلع غزل بلند و سوزناک مبارزه با استمرار خشکسالی می توان به فال نیک گرفت.

نصف دشتهای کشور رودرروی بحران

محمود حجتی دراولین گردهمایی مشترک مدیران ستادی و استانی وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی

نیمی از ۶۰۰ دشت موجود در کشور در حالت بحرانی قرار دارند که مدیریت بحران آب باید با مشارکت و تعامل کشاورزان و همکاری همه دستگاه‌های ذیربط استانی انجام شود.

وی گفت: براساس آمارهای موجود ۶۰۰ دشت در کشور وجود دارد که نیمی از آنها در حالت بحرانی هستند اما اگر در کلان موضوع بنگریم به این نتیجه می‌رسیم که اگر چاه‌های غیرمجاز را ببندیم مشکل بحران آب در زمینه‌ اضافه‌برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی حل می‌شود اما این مشکل با حرف زدن حل نمی‌شود وباید پس از برنامه‌ریزی، آن را درعرصه‌ها و دشت‌های کشورعملی کرد.

وی ادامه داد: دولت هرساله ده‌ها هزار میلیارد تومان برای آب هزینه می‌کند اما در برخی اوقات برای پول و اعتبار اندکی مردم و کشاورزان را دلخور می‌کنیم، چرا که به گونه‌ای عمل شده است که کشاورزان تصور می‌کنند اگر به قانون عمل کرده و کنتور حجمی روی چاه‌های خود نصب کنند اذیت می‌شوند و بازنده هستند و کسانی که چاه‌های غیرمجاز دارند هر آنچه می‌خواهند برداشت می‌کنند اما برای اعتماد سازی بین مسئولان و کشاورزان باید ابتدا چاه‌های غیرمجاز را ببندیم و سپس حق‌آبه کشاورزان از چاه‌های مجاز را براساس قانون محدود کنیم تا مورد پذیرش بهره‌برداران قرار گیرد.

حجتی افزود: به گفته کشاورزان کنتورهای حجمی نصب شده روی چاه‌های آنها که با مصرف برق تنظیم می‌شود، باید اصلاح و به کنتورهای آبی تبدیل شوند، چرا که براساس این سیستم تعبیه شده در این کنتورها با بالا و پایین شدن سطح و فشار آب، اختلالاتی در میزان حق‌آبه مصرفی آنها ایجاد می‌کند.

وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: تبخیر پشت سد‌ها را نباید نادیده گرفت، چرا که در واقع هر ساله از میزان آبی که به کشاورزان داده می‌شود کاسته شده و از سوی دیگر به میزان تبخیر آب افزوده می‌شود؛ پس بنابراین باید برای آبی که تبخیر می‌شود فکری کنیم.

توقف فعالیت ۴۷۰۰ چاه آب غیرمجاز

در همین راستا وزیر نیرو هم گفت: تاکنون فعالیت ۴۷۰۰ چاه آب غیرمجاز متوقف شده است که امیدواریم با تمهیدات در نظر گرفته شده میزان انسداد چاه‌های غیرمجاز بیش از این شود.

چیت چیان اظهار کرد: امیدواریم عدد توقف فعالیت چاه‌های غیرمجاز عدد معقولی باشد.

وی با بیان این‌که ۸۰ درصد سرزمین ما در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارد، گفت: کاری که می‌توانیم در حال حاضر انجام دهیم متعادل‌کردن برداشت آب است به‌طوری که بتوانیم به یک توسعه پایدار دست یابیم.

چیت‌چیان با اشاره به بحران آب و مدیریت منابع آب زیرزمینی گفت: مساله‌ی بحران آب زیرزمینی یک موضوع چند بعدی است، چرا که این مساله هم مربوط به مسائل اقتصادی و هم مربوط به مسائل اجتماعی کشور می‌شود.

وزیر نیرو ادامه داد: در بعد مدیریتی در سطح ملی شورای عالی آب برنامه‌های مشخصی را در زمینه‌ی حل بحران آب زیرزمینی تعیین و قوانینی را برای مشخص شدن تکلیف چاه‌های غیرمجاز اختصاص داده است.

تامین ۶۳ درصد آب شرب از آب‌های زیرزمینی

مدیر عامل شرکت مادر تخصصی منابع آب ایران هم در این گردهمایی گفت: در حال حاضر ۵۵ درصد کل منابع آب کشور را آب‌های زیرزمینی تشکیل داده است و از این میزان ۶۳ درصد آب شرب تامینی مردم است.

محمد حاج رسولی‌ها گفت: بی‌توجهی مردم به مدیریت مصرف آب شرب باعث شده است که ۳۰۰ هزار کیلومتر شبکه آبرسانی تعبیه شود و همچنین این مساله موجب نشست زمین و به چالش افتادن امنیت سیاسی و غذایی کشور شده است.

او با اشاره به بحران آبی کشور گفت: میزان بارندگی از ۲۵۰ میلی‌متر به ۲۰۰ میلی‌متر کاهش یافته است که این مساله زنگ خطری برای کشور است.

حاج رسولی‌ها با بیان این‌که حرارت زمین ۱٫۵ درجه افزایش یافته است، گفت: آثار خشکسالی که در حال حاضر در کشور وجود دارد در ۱۰۰ سال گذشته وجود نداشته است.

وی با بیان این‌که مشکل بحران آب یک مساله‌ی جدی است، گفت: باید راهکارهای اسای برای مقابله با این مساله اتخاذ شود و تمام دستگاه‌های ذیربط در این مساله بسیج شود.

سدسازی بس است

البته معاون وزیر جهاد کشاورزی هم در این گردهمایی، همچنان به جدلهای لفظی یادشده پرداخت گفت: براساس ارزیابی‌های موجود، سهم بخش کشاورزی از مصرف آب کمتر از ۸۰ درصد است و به جای سدسازی در کشور باید اعتبار آن را به بهینه‌سازی مصرف آب در کشور و حل این بحران اختصاص دهیم.

علی‌مراد اکبری پیشنهاد کرد: باید سد‌سازی در کشور تعطیل شود و منابع مالی آن در اختیار بهینه‌سازی مصرف آب قرار گیرد که برای این کار همکاری مشترکی بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو وجود دارد.