بخش مغفول تولیدات غیرنفتی

صنایع دستی، به عنوان یکی از اصیل‌ترین جلوه‌های فرهنگ، هنر و هویت ایرانی، همواره نقشی مؤثر در اقتصاد ملی، اشتغال‌زایی پایدار و توسعه صادرات غیرنفتی ایفا کرده است. تنوع اقلیمی و قومی ایران، ظرفیت‌های کم‌نظیری در تولید صنایع دستی به وجود آورده که در کمتر کشوری قابل مشاهده است.

امروز که بیش از ۳۰۰ رشته صنایع دستی در کشور به ثبت رسیده، فرصتی بی‌بدیل برای بهره‌برداری اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از این حوزه فراهم آمده است. در این میان، نقش بخش تعاون به عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد مقاومتی و مردمی، می‌تواند نقشی کلیدی در شکوفایی این ظرفیت‌ها ایفا کند.

تعاونی‌ها قادرند با ایجاد هم‌افزایی میان تولیدکنندگان، کاهش هزینه‌های واسطه‌گری، و بهره‌گیری از مدل مشارکتی در تولید و توزیع، به ارتقاء بهره‌وری و توسعه بازارهای داخلی و خارجی کمک کنند. این مدل به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم که صنایع دستی نقشی محوری در اقتصاد خانوار دارد، کارآمدی خود را به‌خوبی نشان داده و می‌تواند بستر توانمندسازی زنان و جوانان را نیز فراهم آورد. با وجود این ظرفیت‌ها، فعالان این حوزه در قالب تعاونی‌ها با موانع جدی مواجه هستند. عدم دسترسی کافی به منابع مالی و تسهیلات مناسب، نبود حمایت‌های بیمه‌ای و اجتماعی، ضعف در بازاریابی و فروش و فقدان زیرساخت‌های دیجیتال برای عرضه محصولات از جمله مهم‌ترین مشکلاتی است که موجب شده بسیاری از تعاونی‌ها با ظرفیت کامل فعالیت نکنند. علاوه بر آن، پیچیدگی فرآیندهای اداری، تعدد نهادهای تصمیم‌گیر و نبود سیاست‌گذاری منسجم، از دیگر عواملی است که روند توسعه این بخش را کند کرده است.

در چنین شرایطی، ضروری است با رویکردی جامع و هماهنگ، مسیر حمایت از تعاونی‌های صنایع دستی هموار شود. کمیسیون فرش و صنایع دستی با هماهنگی اتاق تعاون ایران آمادگی دارد با همکاری دستگاه‌های اجرایی، زمینه تدوین برنامه‌های مشترک، ارائه راهکارهای عملیاتی، ایجاد زیرساخت‌های حمایتی و تسهیل در دسترسی به بازارهای داخلی و خارجی را فراهم سازند. توسعه آموزش‌های تخصصی، حمایت از نوآوری در طراحی و بسته‌بندی، تسهیل حضور در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، و همچنین استفاده از ظرفیت‌های فناوری دیجیتال، می‌تواند تحولی جدی در این حوزه ایجاد کند.

حفظ، احیا و توسعه صنایع دستی، تنها یک اقدام اقتصادی نیست، بلکه گامی در راستای صیانت از میراث فرهنگی، تقویت هویت ملی و ایجاد امید در جامعه تولیدگر کشور است. امروز بیش از هر زمان دیگر، نیازمند توجه ویژه و برنامه‌ریزی اصولی برای بهره‌برداری از این ظرفیت ارزشمند در قالب الگوی موفق تعاون هستیم؛ الگویی که می‌تواند نماد اقتصاد مردمی، پایدار و فرهنگی ایران باشد.