چالش تکراری دستمزد!

لیلا صنوبری: هرسال با نزدیک شدن به روزهای اخرین سال ، مساله تعیین رقم دستمزد، داغ ترین مبحث روز می شود اما در این میان امسال اختلاف عدد و رقم فاحشی میان رقم  داده‌های رسمی مرکز آمار ایران بالغ بر ۳۵ میلیون و ۸۵۷ هزار تومان و پیشنهاد شورای عالی کار مبنی بر ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان وجود دارد در این راستا کارشناسان معتقدند علت آن این است که شورای عالی کار سبد معیشت را تنها بر اساس حداقل و ابتدایی ترین  نیازهای یک خانواده در نظر میگیرد این در حالیست که مرکز آمار با توجه به استانداردهای روز دنیا برای معیشت عدد و رقم اعلام میکند که به نظر میرسد با توجه به شرایط امروز رقم ۳۵ میلیون و ۸۵۷ هزار تومان منطقی تر و عقلانی باشد.

سبد معیشت بهمن‌ماه خانوار‌های کارگری با در نظر گرفتن فرمول‌های مورد قبول شورایعالی کار و با اتکا به داده‌های رسمی مرکز آمار ایران، ۳۵ میلیون و ۸۵۷ هزار تومان است. این عدد تفاوت معناداری با رقم تصویب شده در کمیته دستمزد دارد!

بر این اساس مذاکرات دستمزد ۱۴۰۴ بیش از اندازه به تعویق افتاده است؛ کمتر از ده روز به پایان سال مانده و هنوز مشخص نیست نگاه دولت و کارفرمایان به دستمزد چیست و به دنبال چند درصد افزایش مزد هستند. این در حالیست که امسال برخلاف روال سال‌های قبل، نظام معیوب شورایعالی کار تن به محاسبه واقع‌بینانه‌ی سبد معیشت خانوار‌های کارگری نداده است؛ گویا حاضر نشده‌اند پای رقمی عادلانه و قابل اعتنا به عنوان مبنای مطالبه‌گری کارگران امضا بگذارند. سبد ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی که در کمیته دستمزد براساس داده‌های تورمی دی‌ماه نرخ‌گذاری شده، هیچ مبنایی در واقعیت ندارد.

دراین شرایط که غیرواقعی‌سازیِ داده‌های تورم با قدرت در دستور کار دولت و نهاد‌های آمارساز قرار گرفته، شورایعالی کار نیز در حرکتی بطئی و خزنده، ارزان‌سازی سبد معیشت و کاهش نرخ آن را به منظور مقررات‌زدایی از دستمزد کارگران در دستور کار قرار داده است.

«فرامرز توفیقی» فعال کارگری با استناد به همان داده‌های مبنای محاسبه در کمیته دستمزد و با مرجع قرار دادن سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های خانوار، سبد معیشت خانوار‌های کارگری کشور اظهار داشت : برای واقعی‌سازی، باید مواد خام خوراکی فرآوری شده و تبدیل به غذا شود؛ اما برای اینکه محاسبات ما حداکثری نباشد، تنها سه وعده غذایی در نظر گرفته شده، میان وعده‌ها، تنقلات، مکمل‌ها و…. حذف شده‌اند؛ تنها یک وعده غذای گرم و دو وعده غذای ساده (صبحانه و شام) در نظر گرفته شده و در نهایت، یک برنامه ۱۵روزه برای رژیم غذائی مرسوم و حداکثری همه اقوام کشور در نظر گرفته شده و با آنالیز و ریز آیتم‌های دخیل برای فراوری غذا اقدام به جانمائی اعداد و ارقام بدست آمده از سوی مراجع قانونی در آن شده است.

به گفته وی به این ترتیب، با احتساب هزینه‌های وعده‌های غذایی برای هر فرد (فقط یک وعده غذایی گرم در روز) و در نظر گرفتن بُعد ۳.۳ برای خانواده متوسط کارگری، جدول زیر و نرخ سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های خانوار‌های متوسط کارگری به دست می‌آید. براین اساس، هزینه خوراکی‌های خانوار‌های کارگری تا پایان بهمن به تنهایی ۱۳ میلیون و ۹۴۸ هزار تومان است.

در کمیته دستمزد، خانوار‌های کارگری در دهک چهارم درآمدی قرار دارند و در این دهک، سهم خوراکی‌ها از سبد هزینه‌های خانوار ۳۸.۹ درصد است.

در نتیجه، سبد معیشت بهمن‌ماه خانوار‌های کارگری با در نظر گرفتن فرمول‌های مورد قبول شورایعالی کار و با اتکا به داده‌های رسمی مرکز آمار ایران، ۳۵ میلیون و ۸۵۷ هزار تومان است. این عدد تفاوت معناداری با رقم تصویب شده در کمیته دستمزد دارد!

اما حداقل دستمزد ۱۴۰۳ با احتساب ۱.۳ فرزند، ۱۰۸۹۷۷۸۷۹ ریال است و در نتیجه این دستمزد تنها ۳۰.۳۹ درصد از سبد هزینه‌های بهمن‌ماه را پوشش می‌دهد. با در نظر گرفتن سبد ۳۵ میلیونی و ۸۵۷ هزار تومانی، دستمزد بهمن‌ماهِ کارگرانِ حداقل‌بگیر فقط برای ۹.۱۲ روز در ماه کفایت می‌کند.

این داده‌ها نشان می‌دهد برای اینکه دستمزد کارگران به سبد معیشت بسیار حداقلی برسد، نیاز به بیش از ۲۰۰ درصد افزایش مزد در شورایعالی کار داریم؛ این شورا تنها در صورتی می‌تواند مدعی باشد برای حل بحران معاش کارگران «کاری» صورت داده که حداقل مزد (آنهم پایه مزد همه شمول) را حداقل ۲۰۰ درصد افزایش دهد؛ آیا این اتفاق می‌افتد؟!

در این راستا حمید حاج اسماعیلی فعال کارگری در گفتگو با خبرنگار "روزنامه جهان اقتصاد" اظهار داشت: تعیین دستمزدها از سوی دولت به روز نیست و همخوانی با انچه در بازارها است ندارد بر این اساس  رقم 35 میلیون تومان مدنظر جامعه کارگری است.

به گفته وی  بنابراین همیشه کار دولت این است که رقم های قیمت کالاها را پایین در نظر میگیرد تا مجموع سبد معیشت نیز کمتر باشد و خود این موضوع می تواند بر روی چانه زنی برای تعیین دسمزد اثر گذاری داشته باشد.

وی در افزود: همچنین در سال های گذشته نیز شاهد این اقدامات از سوی دولت بوده ایم و رقمی که دولت به عنوان دستمزد و سبد معیشت مردم در نظر میگرفت با انچه کارگرها براساس قیمت های مراکز قانونی به دست اورده بودند تفاوت داشت و بنابراین نیز امسال به تبع سنوات گذشته اختلاف فاحش وجود دارد و رقم 35 میلیون به نظر منطقی تر و درست تر به نظر می رسد و رقم اعلامی دولت  بی اساس است و باید منتظر نتیجه  جلسه شورای عالی کار برای تعیین دستمزد و سبد معیشت بود تا ببینیم چه اتفاقاتی خواهد افتاد.

بر این اساس سوال اساسی این است که آیا واقعاً هزینه‌های زندگی یک خانواده کارگری ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است؟ مبنای محاسبه سبد معیشت، نرخ خوراکی‌هاست و از قضا همین اقلام خوراکی در چند ماه اخیر به شدت گران شده‌اند؛ برای نمونه، حبوبات در شش ماه گذشته تا مرز ۵۹ درصد افزایش قیمت داشته است. قیمت لوبیا چیتی در بهمن‌ماه در مقایسه با شش ماه گذشته ۵۹ درصد رشد داشته است؛ همچنین لپه، ۵۸ درصد، نخود ۴۵ درصد، عدس، ۳۳ درصد، لوبیا قرمز، ۳۲ درصد، مغز بادام درختی، ۱۵ درصد، مغز گردو ۱۳ درصد و پسته هفت درصد تورم نقطه‌ای ۶ماهه داشته‌اند.

گفتنی است در مورد برنج ایرانی نیز شاهد افزایش ۶۰ تا ۱۰۰ درصدی قیمت‌ها بوده‌ایم؛ در روز‌های اخیر، ارزان‌ترین نمونه برنج ایرانی در فروشگاه‌های بزرگ کیلویی ۱۵۰ هزار تومان قیمت داشته است و نرخ هر کیلو برنج باکیفیت، بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. در این شرایط مرکز آمار ایران، در گزارش «شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور» که در ۱۹ اسفندماه منتشر شده، نرخ تورم را زیر ۴۰ درصد و حتی ۳۵ درصد اعلام می‌کند؛ در این گزارش، تورم یکساله منتهی به آبان ۱۴۰۳، رقم ۳۳.۸، آذر ۳۳.۳، دی ۳۳ و بهمن ۳۲.۹ درصد اعلام شده است!