جهان اقتصاد گزارش می دهد؛ فرمول مجهول کرایه تاکسیهای اینترنتی
گروه زیربنایی رضا پورحسین
جهان اقتصاد: این روزها، تاکسیهای اینترنتی نقش حیاتی در حملونقل شهری ایفا میکنند. این سرویسها با ارائه راحتی، سرعت و دسترسی آسان، زندگی هزاران نفر را تسهیل کردهاند. با این حال، یکی از مشکلات جدی که کاربران با آن مواجه هستند، نوسانات شدید قیمتی است، به ویژه در روزهای بارانی یا ایام خاص مانند تعطیلات، رویدادها یا حتی ساعات پیک ترافیک.
تصور کنید که در یک روز بارانی، برای یک سفر درونشهری ساده، کرایهای معادل ۷۰۰ هزار تومان مطالبه شود. این رقم نه تنها غیرمنطقی است، بلکه نشاندهنده نبود نظارت کافی بر سیستم قیمتگذاری این پلتفرمها است.
بنابراین، ضروری است که مقامات مربوطه بر قیمت سفرهای درونشهری تاکسیهای اینترنتی نظارت کنند و فرمول مشخصی برای تعیین هزینهها وضع نمایند تا از چنین سوءاستفادههایی جلوگیری شود.
ابتدا باید به اهمیت نظارت بر قیمتها پرداخت. در غیاب قوانین دقیق، شرکتهای تاکسی اینترنتی میتوانند از الگوریتمهای پویا برای افزایش قیمت استفاده کنند. این الگوریتمها بر اساس عرضه و تقاضا عمل میکنند، اما در عمل، اغلب به نفع شرکتها و به ضرر مسافران تمام میشود.
برای مثال، در روزهای بارانی، تقاضا برای سفر افزایش مییابد، در حالی که تعداد رانندگان ممکن است کاهش یابد. نتیجه؟ قیمتهایی که چند برابر نرخ عادی میشوند. این مسئله نه تنها عدالت در هزینه را زیر سؤال میبرد، بلکه میتواند به مشکلات اقتصادی خانوادهها دامن بزند.
بسیاری از افراد، به ویژه اقشار کمدرآمد، وابسته به این سرویسها هستند و نمیتوانند هزینههای ناگهانی را تحمل کنند. نظارت دولتی یا نهادهای مستقل میتواند تعادل را برقرار کند، همانطور که در بسیاری از کشورها مانند ایالات متحده یا اروپا، کمیسیونهای حملونقل بر قیمتگذاری اپلیکیشنهایی مانند اوبر نظارت دارند.
تعیین فرمول مشخص برای هزینه سفرها، گام بعدی است. در حال حاضر، قیمتها بر اساس عوامل مختلفی مانند مسافت، زمان سفر، ترافیک و حتی شرایط آبوهوایی محاسبه میشوند، اما این فرآیند شفاف نیست. مسافران اغلب نمیدانند که چرا یک سفر مشابه در روزهای مختلف، هزینههای متفاوتی دارد. یک فرمول مشخص میتواند شامل اجزای پایهای باشد: هزینه پایه، هزینه بر اساس کیلومتر، هزینه زمانی و ضریب فصلی یا آبوهوایی محدود.
این فرمول باید توسط کارشناسان حملونقل و اقتصاددانان تدوین شود و به صورت عمومی اعلام گردد. با این رویکرد، مسافران میتوانند پیشبینی کنند و از غافلگیری جلوگیری شود. علاوه بر این، سقف قیمتی میتواند اعمال شود؛ برای نمونه، هیچ سفری درونشهری نباید بیش از ۲۰۰ هزار تومان با توجه به میانگین مسافتها، هزینه داشته باشد، مگر در موارد استثنایی که نیاز به تأیید دارد.
یکی از دلایل اصلی نیاز به این نظارت، جلوگیری از انحصار است. در ایران، چند پلتفرم اصلی بازار را در دست دارند و رقابت واقعی وجود ندارد. بدون نظارت، این شرکتها میتوانند قیمتها را به دلخواه افزایش دهند، که این امر به تورم غیررسمی در بخش حملونقل منجر میشود.
در روزهای بارانی، بسیاری از مسافران مجبور به پرداخت مبالغ بالا میشوند یا به گزینههای خطرناک مانند پیادهروی در باران روی میآورند. این مسئله نه تنها سلامت عمومی را تهدید میکند، بلکه میتواند به کاهش اعتماد به این سرویسها بیانجامد. آمار نشان میدهد که در شهرهای بزرگ مانند تهران، شکایات از افزایش قیمت در ایام خاص، بخش قابل توجهی از گزارشهای مصرفکنندگان را تشکیل میدهد. با وضع فرمول مشخص، میتوان این مشکلات را حل کرد و حتی به رشد اقتصادی کمک نمود، زیرا حملونقل ارزانتر، فعالیتهای تجاری را تسهیل میکند.
علاوه بر جنبههای اقتصادی، جنبههای اجتماعی نیز مهم است. تاکسیهای اینترنتی باید به عنوان یک خدمت عمومی دیده شوند، نه صرفاً یک کسبوکار خصوصی. در ایام خاص مانند عید نوروز یا روزهای آلوده، افزایش تقاضا طبیعی است، اما این نباید به معنای بهرهبرداری از نیاز مردم باشد.
فرمول پیشنهادی میتواند شامل تخفیفهای اجباری برای اقشار خاص مانند سالمندان یا دانشجویان باشد. همچنین، نظارت میتواند شامل بررسی الگوریتمها باشد تا اطمینان حاصل شود که هیچ تبعیضی مانند افزایش قیمت در مناطق کمدرآمد، وجود ندارد. در کشورهای موفق، مانند سنگاپور، دولت فرمولهای قیمتگذاری را با همکاری شرکتها تعیین میکند و نتیجه آن، رضایت بالای کاربران است
