فرصت‌هایی که تشنگی را به قدرت سبز تبدیل می‌کند
گلناز پرتوی مهر روزنامه نگار
در شرایطی که تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها و کم‌آبی‌های مکرر مانع بزرگی برای کشاورزی و تأمین آب شرب شده‌اند، مسئله تأمین انرژی نیز در بسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشک به یک چالش تبدیل شده است.
بر خلاف تصور عمومی، مناطق کم‌آب نه فقط محل مشکلات، بلکه مکان‌هایی با پتانسیل بسیار بالا برای تولید انرژی تجدیدپذیربه‌ویژه خورشیدی و بادیهستند.
نور آفتاب فراوان، تابش مستقیم بالا و زمین‌های وسیعِ کم‌استفاده، همگی شرایطی مساعد برای تأسیس نیروگاه‌های خورشیدی و مزارع بادی فراهم می‌آورند.
در جمهوری آذربایجان، دولت اعلام کرده تا سال ۲۰۳۰ بیش از ۶ گیگاوات ظرفیت ترکیبی بادی و خورشیدی ایجاد کند.
شرکت‌هایی مانند Masdar بیش از ۱.۲ میلیارد دلار در پروژه‌های خورشیدی و بادی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
پروژه‌ی AZURE با حمایت بانک جهانی برای تقویت شبکه انتقال و ادغام انرژی تجدیدپذیر در حال اجراست.
ظرفیت فنی و اقتصادی آذربایجان برای منابع تجدیدپذیر حدود ۲۷ گیگاوات برآورد می‌شود.
۱. نور آفتاب زیاد و تابش مستقیم بالا: مناطق کم‌آب معمولاً آسمان صاف و ساعات آفتابی طولانی دارند.
۲. زمین‌های ارزان‌تر یا کم‌کاربرد: در مناطق خشک، زمین‌های بایر برای نیروگاه‌های خورشیدی ایدئال‌اند.
۳. کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی: با گسترش انرژی پاک، مصرف گاز و نفت برای تولید برق کاهش می‌یابد.
۴. جذب سرمایه‌گذاری سبز: پروژه‌های پاک می‌توانند از منابع مالی بین‌المللی بهره‌مند شوند.
۵. ایجاد اشتغال محلی: نیروگاه‌های تجدیدپذیر به ایجاد شغل پایدار در مناطق کم‌برخوردار کمک می‌کنند.
۶. پیشرفت فناوری ذخیره‌سازی انرژی: باتری‌ها و فناوری‌های جدید، نوسانات تولید انرژی را جبران می‌کنند.
۱. کمبود آب برای شست‌وشوی پنل‌ها: گرد و غبار در مناطق خشک بازده پنل‌ها را کاهش می‌دهد.
۲. نوسانات دمایی زیاد: تغییرات شدید دما بر عملکرد تجهیزات اثر دارد.
۳. فقدان زیرساخت انتقال انرژی: مناطق دورافتاده نیاز به شبکه‌های برق تقویت‌شده دارند.
۴. هزینه‌های اولیه بالا: سرمایه‌گذاری اولیه سنگین است و نیاز به حمایت مالی دارد.
۵. اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی: احداث نیروگاه‌ها ممکن است بر اکوسیستم و جوامع محلی اثر بگذارد.
۶. شرایط سخت محیطی: گرد و غبار، شن و گرمای زیاد باعث افزایش استهلاک تجهیزات می‌شود.
۱. انجام مطالعات اقلیمی دقیق برای تعیین بهترین نقاط تابش.
۲. استفاده از فناوری‌های مقاوم در برابر گرد و غبار و گرما.
۳. تقویت شبکه انتقال برق برای کاهش تلفات انرژی.
۴. توسعه سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی مانند باتری‌های بزرگ‌مقیاس.
۵. تدوین قوانین حمایتی و مشوق‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاران.
۶. آموزش نیروی انسانی محلی برای بهره‌برداری و نگهداری.
۷. اجرای مطالعات اثرات محیط‌زیستی برای حفاظت از اکوسیستم.
آذربایجان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت انرژی تجدیدپذیر خود را به ۳۰ تا ۳۸ درصد برساند.
پروژه AZURE با حمایت بانک جهانی زیرساخت انتقال برق را تقویت می‌کند تا تولید انرژی پاک به مراکز مصرف برسد.
ایران نیز پتانسیل بالایی در استان‌های خشک مانند کرمان، یزد، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان دارد.
مناطق کم‌آب نه‌تنها بحران‌زا نیستند، بلکه فرصتی طلایی برای توسعه انرژی تجدیدپذیر به شمار می‌آیند.
با طراحی هوشمند، فناوری مقاوم، حمایت دولتی و جذب سرمایه‌گذار خصوصی، می‌توان از نور خورشید و باد برای تأمین پایدار انرژی استفاده کرد.
اگر دولت‌ها بتوانند تشنگی زمین را به روشنایی برق سبز تبدیل کنند، بحران کم‌آبی می‌تواند به نقطه‌ی آغاز انقلاب انرژی پاک بدل شود.
در پایان، آینده از آنِ کسانی است که یاد بگیرند از خورشید خشک و باد تشنه، نیرویی روشن و پایدار بسازند.
