جهان اقتصاد گزارش می دهد
از رؤیا تا برنامه‌ریزی؛ مسیر ایران برای هاب انرژی شدن
تبدیل ایران به هاب انرژی منطقه موضوعی است که بارها از سوی مسئولان و دست‌اندرکاران مطرح شده، اما واقعیت این است که تاکنون اقدام عملی و برنامه‌ریزی جامع در این خصوص انجام نشده و بیشتر در حد شعار باقی مانده است. کارشناسان معتقدند ایران ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه دارد. پهناوری کشور، هم‌مرزی با ۱۵ کشور، و تفاوت الگوی مصرف انرژی در شمال و جنوب از مهم‌ترین مزیت‌های ایران به شمار می‌رود. برای نمونه، اوج مصرف کشورهای شمالی در زمستان است در حالی‌که همسایگان جنوبی در تابستان بیشترین نیاز به انرژی را دارند.
ایران در دوره‌ای با افتخار از رتبه ۱۷ ظرفیت تولید برق در دنیا یاد می‌کرد، اما امروز این صنعت به چالش جدی تبدیل شده و در بسیاری موارد به مانعی برای رشد اقتصادی کشور بدل گشته است.
هاب انرژی در واقع نقطه‌ای است که امکان تبادل و انتقال انرژی میان کشورها را فراهم می‌کند. در این مدل، کشورها در زمان پیک مصرف ظرفیت ایجاد می‌کنند و در ایام کاهش تقاضا، مازاد انرژی خود را صادر کرده یا کسری برقشان را از طریق واردات جبران می‌کنند. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و منابع سرشار، از شرایط مطلوبی برای ایفای این نقش برخوردار است؛ اما تحقق آن نیازمند برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری هدفمند است.
در همین زمینه محمد نصیری، کارشناس حوزه انرژی در گفت با خبرنگار «جهان اقتصاد»، اظهار کرد: ایران به دلیل منابع غنی انرژی، به ویژه نفت، گاز و پتانسیل بالای انرژی‌های تجدیدپذیر، ظرفیت بالایی برای تبدیل شدن به یک هاب انرژی در منطقه و حتی جهان دارد. با این حال، برای دستیابی به این هدف، ایران باید در چند زمینه کلیدی اقداماتی را انجام دهد. ایران با دارا بودن یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و دومین ذخایر گاز طبیعی جهان، از لحاظ منابع هیدروکربنی یکی از غنی‌ترین کشورهای دنیاست.
وی عنوان کرد: ایران در قلب منطقه‌ای قرار دارد که همسایگان مهمی مانند ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس را در بر می‌گیرد. همچنین ایران با دسترسی به خلیج فارس، دریای عمان و نزدیکی به بازارهای آسیایی و اروپایی، از موقعیت مناسبی برای انتقال انرژی برخوردار است.
وی بیان کرد: ایران ظرفیت بالایی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه انرژی خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی دارد که می‌تواند به عنوان بخش مهمی از برنامه هاب انرژی کشور در آینده باشد.
وی خاطرنشان کرد: ایران باید با سرمایه‌گذاری در توسعه پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی، توان تولید فرآورده‌های نفتی و پتروشیمیایی خود را افزایش دهد. این موضوع به ایران کمک می‌کند تا علاوه بر صادرات نفت خام، با صادرات محصولات با ارزش افزوده، جایگاه خود را در بازارهای بین‌المللی تقویت کند.
نصیری گفت: برای تبدیل شدن به هاب انرژی، ایران باید شبکه‌های انتقال برق کارآمد و گسترده‌ای را به کشورهای همسایه ایجاد کند تا به صادرکننده برق تبدیل شود. افزایش ظرفیت تولید برق به ویژه از منابع تجدیدپذیر می‌تواند در این راه مؤثر باشد.
وی ادامه داد: ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، ظرفیت بالایی برای تولید انرژی خورشیدی و بادی دارد. با توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در مناطق مرکزی و جنوبی و نیروگاه‌های بادی در مناطق غربی و شمالی کشور، ایران می‌تواند سهم خود از انرژی‌های پاک را افزایش دهد و نیازهای داخلی و صادرات را تامین کند.
وی تصریح کرد: ایران باید از طریق تقویت دیپلماسی انرژی، به دنبال ایجاد و تقویت روابط با کشورهای همسایه و بازارهای بزرگ جهانی باشد. امضای قراردادهای بلندمدت برای صادرات گاز و نفت به کشورهای منطقه مانند عراق، ترکیه، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس می‌تواند نقش مهمی در تثبیت جایگاه ایران به عنوان هاب انرژی داشته باشد.
وی گفت: برای افزایش صادرات انرژی و کاهش مصرف داخلی، ایران باید به دنبال بهینه‌سازی مصرف انرژی در بخش‌های مختلف از جمله صنعت، حمل‌ونقل و کشاورزی باشد. این می‌تواند از طریق بهبود کارایی سیستم‌های انرژی، کاهش هدررفت و ارتقاء فناوری‌های نوین صورت گیرد.
