ذخیره گاز راهی برای خروج از ناترازی !

ایران، با برخورداری از دومین منابع بزرگ گاز در سطح جهانی، هم‌اکنون با ضریب نفوذ مصرفی بیش از ۹۸ درصد در کشور مواجه است. وابستگی کامل کشور به گاز، به ویژه در نیروگاه‌ها و صنایع کلیدی مانند پتروشیمی، فولاد و سیمان، ضرورت توجه جدی به ذخیره‌سازی گاز به عنوان راه‌حلی مؤثر برای مدیریت پیک مصرف را ایجاب می‌کند.

تحلیل‌های اقتصادی نشان می‌دهد که ذخیره‌سازی گاز در تابستان، زمانی که قیمت‌ها پایین‌تر است، به‌مراتب اقتصادی‌تر از خرید آن در زمستان با قیمت‌های بالاتر است. این اختلاف قیمت می‌تواند به بهبود عرضه در زمان‌های پیک مصرف کمک کرده و از پیامدهای منفی نظیر افت فشار یا قطعی گاز در مناطق مختلف کشور جلوگیری کند.

ذخیره‌سازی گاز به تکنولوژی خاصی وابسته نیست؛ بلکه مسئله اصلی در بهره‌برداری مؤثر از منابع، سرمایه‌گذاری مناسب و جذب پیمانکاران مجرب نهفته است. هرچه زودتر در این زمینه اقدام کرده و منابع لازم را به‌موقع تأمین کنیم، احتمال اتمام پروژه‌ها در موعد مقرر افزایش خواهد یافت. در غیر این صورت، تأخیرات قابل توجهی در اجرای پروژه‌های ذخیره‌سازی پیش‌بینی می‌شود.

 ذخیره‌سازی گاز طبیعی در کشور به عنوان یکی از راهکارهای اساسی برای برطرف کردن مشکل ناترازی گاز مطرح شده است. ناترازی گاز به حالتی اطلاق می‌شود که در آن میزان تقاضای گاز از عرضه موجود بیشتر است، که در نهایت منجر به کمبود و ایجاد مشکلاتی در تأمین انرژی مورد نیاز بخش‌های مختلف از جمله صنایع، نیروگاه‌ها و مصارف خانگی می‌شود. این مسأله به ویژه در فصل زمستان، زمانی که نیاز به گاز برای گرمایش افزایش می‌یابد، بسیار ملموس است.

یکی از مهم‌ترین راهکارها برای حل این مشکل، توسعه و بهره‌برداری از تأسیسات ذخیره‌سازی گاز است. این ذخیره‌سازی‌ها می‌توانند به صورت زیرزمینی در مخازن طبیعی یا مصنوعی انجام شوند. در ایران، با وجود ذخایر عظیم گاز طبیعی، مشکل ناترازی به دلیل نبود زیرساخت‌های کافی برای ذخیره‌سازی گاز به شدت احساس می‌شود. در حالی که تولید گاز طبیعی در کشور بالا است، کمبود ظرفیت ذخیره‌سازی موجب می‌شود که این منبع مهم انرژی به صورت بهینه مدیریت نشود.

 مزیت اصلی ذخیره‌سازی گاز در این است که در فصول گرم سال که مصرف گاز کمتر است، گاز مازاد تولید شده می‌تواند در این تأسیسات ذخیره شود و در فصول سرد سال که تقاضا افزایش می‌یابد، به چرخه تأمین بازگردد. این رویکرد می‌تواند تا حد زیادی به مدیریت تقاضا و جلوگیری از قطعی‌های ناگهانی گاز کمک کند. علاوه بر این، وجود مخازن ذخیره‌سازی گاز، به ویژه در نزدیکی مراکز مصرف، می‌تواند به کاهش هزینه‌های انتقال گاز از منابع دوردست به مراکز مصرف نیز کمک کند.

 ذخیره‌سازی گاز همچنین به تقویت امنیت انرژی کشور کمک می‌کند. در صورت وقوع مشکلات غیرمنتظره در زنجیره تولید و انتقال گاز، تأسیسات ذخیره‌سازی می‌توانند به عنوان پشتیبان عمل کنند و از ایجاد بحران‌های ناشی از کمبود گاز جلوگیری کنند. این مسئله به ویژه در مواقع بحران‌های بین‌المللی و نوسانات در بازارهای جهانی انرژی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. داشتن ظرفیت ذخیره‌سازی کافی، کشور را در برابر چنین نوساناتی مقاوم‌تر می‌سازد.

از نظر اقتصادی نیز، ذخیره‌سازی گاز می‌تواند به کاهش نوسانات قیمت گاز در بازار داخلی کمک کند. هنگامی که تقاضا افزایش می‌یابد و عرضه محدود است، قیمت گاز ممکن است به طور ناگهانی افزایش یابد. اما اگر تأسیسات ذخیره‌سازی کافی وجود داشته باشد، می‌توان از این نوسانات جلوگیری کرد و قیمت‌ها را در سطح پایدارتری نگه داشت. این امر به ویژه برای صنایع بزرگ که به مقادیر زیادی گاز نیاز دارند، حیاتی است.

 در ایران، توسعه زیرساخت‌های ذخیره‌سازی گاز هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. برخی از پروژه‌های ذخیره‌سازی در حال حاضر در دست اجرا هستند، اما برای رفع کامل ناترازی گاز به سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در این بخش نیاز است. همچنین، بهره‌برداری از فناوری‌های پیشرفته‌تر و استفاده از تجربه‌های بین‌المللی می‌تواند به تسریع در توسعه این بخش کمک کند.

 به طور کلی، ذخیره‌سازی گاز طبیعی یک راهکار استراتژیک برای رفع ناترازی گاز در کشور است. این اقدام نه تنها به تأمین پایدار انرژی کمک می‌کند، بلکه در افزایش امنیت انرژی، کاهش هزینه‌ها، و بهبود مدیریت منابع طبیعی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.