رویای قطار سریع‌السیر در انتظار بودجه

جهان اقتصاد: قطار سریع السیر از آن رویاهایی است که سال ها در انتظار تحقق آن، گذشته اند. هرچند در تعریف قطار سریع السیر در ایران بومی سازی صورت گرفته و حتی به حمل و نقل ریلی با سرعت 120 کیلومتر نیز سریع السیر اطلاق شده است اما در مسیر اصفهان به نظر می رسد طرحی متفاوت در دستور کار است.قطار سریع‌السیر تهران-قم-اصفهان یک پروژه راه‌آهن تندرو است که با سرعت 300 کیلومتر در ساعت مسافت بین تهران و اصفهان را در حدود 1 ساعت و 45 دقیقه طی می‌کند. این قطار با هدف کاهش زمان سفر، کاهش ترافیک و سوانح جاده‌ای، و افزایش ظرفیت حمل و نقل مسافری در مسیر تهران-قم-اصفهان طراحی شده است.

هرچند در دولت سیزدهم این طرح در آستانه به محاق رفتن بود و کمتر توجهی به رفاه حال مسافران می شد اما اواخر سال گذشته بود که مدیرعامل راه‌آهن خبر داد پروژه قطار سریع‌السیر تهران - اصفهان که در آستانه لغو شدن بود، از تعلیق خارج شده و فاینانس آن در مراحل نهایی است.

به دنبال این صحبت ها، معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع وزیر راه و شهرسازی با اشاره به آخرین وضعیت اجرای قطار سریع السیر تهران قم اصفهان، گفت: با پیگیری‌های مستمر و هماهنگی با مراجع ذیربط، به‌ویژه سازمان برنامه و بودجه کشور، جدول پیشنهادی اصلاحی منضم به قرارداد و پرداخت اقساط سررسید شده این طرح در شورای اقتصاد به تصویب رسید. این مصوبه گامی مهم برای تعیین تکلیف و تسریع روند اجرای این پروژه ملی است.

وی افزود: وزارت راه و شهرسازی آمادگی کامل برای ادامه اجرای پروژه در صورت تأمین منابع مالی را دارد و بر ضرورت ورود فناوری قطار سریع السیر به کشور تأکید می‌کند. خبری که یک قدم رویای قطار سریع‌السیر را به تحقق نزدیک کرد.

طرح قطار سریع‌السیر تهران - مشهد نیز از دیگر پروژه های در دست اجرا بود که با ظهور تحریم ها به تعویق افتاد. زهرا علیمرادی، کارشناس حوزه حمل و نقل ریلی در این رابطه به جهان اقتصاد می گوید: تعیین سرعت بهینه بهره برداری از دیدگاه اقتصادی همواره موضوعی چالش برانگیز برای پیاده سازی راه آهن سریع‌السیر در ایران بوده است. 

وی افزود: در این راستا باید توجه داشت که امروزه مسأله تقاضای افزاینده حملونقل، افزایش ایمنی و قابلیت اطمینان، کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری، کاهش مصرف انرژی، توجه به مسائل زیستمحیطی، جلب رضایت مشتری و غیره ازجمله مباحث مهم در استراتژی تحقیقاتی صنایع ریلی محسوب می شود. 

او یادآور شد: یکی از مشکلاتی که ایجاد راه آهن سریع السیر در بردارد، هزینه های بسیار بالای آن نسبت به راه آهن های متعارف است که در مقابل درآمدهای مستقیم ناشی از آن بهمراتب باالتر است و لذا توجیه سرمایه گذاری در چنین پروژه های بزرگی معمول از دیدگاه بنگاههای اقتصادی، ضعیفتر از توجیه طرحهای متعارف است. درصورتی که با کاهش هزینه ها در راه آهن سریع السیر این امکان وجود دارد که سیاستگذاران را به سمت فناوری نوین راه آهن سریع السیر سوق داد. 

برای راه اندازی راه آهن سریع السیر در کشور داشتن دورنمایی از هزینه های راه اندازی و ارتباط آن با مؤلفه های مرتبط امری حیاتی است. مشخص است که بدون داشتن برنامه مبتنی بر تجربیات دیگر کشورها دستیابی به تکنولوژی راه آهن سریع السیر، صرفاً اقدامی فنی نبوده و در امر خطیر انتقال مناسب تکنولوژی و مدیریت آن، بررسی مدیریتی و اقتصادی خطوط ریلی پرسرعت دیگر کشورها و بررسی محدودیتهای موجود و علل اصلی تفاوت داشتن هزینه ها، نیازمند داشتن دورنمای واقعی است.

در چنین وضعیتی شاید گران تمام شدن هر پروژه ای در ایران و نداشتن نگاه واقع گرایانه به پروژه ها یکی از عوامل اصلی بوده که تا به امروز رویای قطار سریع السیر را صرفا برای ما به عنوان یک آرزو باقی مانده است. آرزویی که مشخصا دولت برای عبور از چالش حمل و نقل بین شهری باید جامه واقعیت به آن بپوشاند.