«جهان اقتصاد» گزارش می دهد
پایان باز نفتی!
گلنار پرتوی مهر
سال ۲۰۲۵ برای نفت، سالی میان دو قطب است: قطب امید و قطب هراس. بازار جهانی انرژی که گویی هر روز با احساسی تازه از خواب برمی‌خیزد، حالا با تردید به آینده می‌نگرد. نفت، این مایع سیاه‌رنگِ قدرتمند، بار دیگر خود را در قلب معادلات سیاسی، اقتصادی و حتی زیست‌محیطی یافته است؛ اما این‌بار داستانش نه ساده است، نه قابل پیش‌بینی.
به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، نفت در سال ۲۰۲۵ نه آن‌چنان در اوج است که نفس‌ها را بند بیاورد و نه آن‌قدر در حضیض که از صحنه کنار زده شود. در عوض، در موقعیتی خاکستری ایستاده؛ جایی بین آرامش کاذب بازار و پچ‌پچ‌های خطر در پشت صحنه.
بازار با نگاهی نگران اما امیدوار، به آن می‌نگرد. انگار همه چیز وابسته به یک «اگر» بزرگ است: اگر تنش‌های سیاسی شدت بگیرد، اگر توافق‌ها به نتیجه نرسد، اگر تقاضا ناگهان تغییر مسیر دهد. نفت در این میان، بازیگر بی‌ثباتی شده که نقش اصلی نمایش را دارد، ولی خودش نمی‌داند دقیقاً چه نقشی بازی می‌کند.
در این سال، نفت بیش از همیشه اسیر بازی‌های پشت پرده است. تصمیم‌های گرفته‌شده در پایتخت‌های پرنفوذ، می‌تواند آرامش یک هفته را به طوفانی مهیب تبدیل کند. سیاستمداران، تولیدکنندگان و تاجران، همگی طناب این بازی را در دست دارند، اما معلوم نیست چه کسی آن را بیشتر می‌کِشد.
برخی کشورها سعی دارند بازار را با آرامش نگه دارند، تا اعتماد سرمایه‌گذاران را از دست ندهند. برخی دیگر به طمع سهم بیشتر، بازی‌های قدیمیِ افزایش تولید و دامپینگ را از زیر خاک بیرون کشیده‌اند. و گروهی نیز منتظرند تا ببینند این کشتی به کدام سو می‌رود، شاید بر اساس جهت باد، تصمیم تازه‌ای بگیرند.
در جهان امروز، نفت دیگر تنها منبع انرژی نیست؛ اما هنوز شاهرگ است. در حالی که انرژی‌های نوین در حال رشد هستند، نفت همچنان نقطه اتکای بسیاری از زیرساخت‌ها، صنایع و بودجه‌های ملی است. سال ۲۰۲۵، سالی‌ست که نفت باید بیش از همیشه اثبات کند که می‌تواند با رقبای جدید کنار بیاید یا حداقل از آن‌ها عقب نیفتد.
در عین حال، این سال شاهد تقابل رویکردهای توسعه‌محور و نگرانی‌های زیست‌محیطی است. جهانی که می‌خواهد سبزتر شود، اما هنوز نمی‌تواند از نفت دست بکشد، در موقعیتی متناقض ایستاده. همین تناقض است که بازار را شکننده کرده و مسیر را پر از پیچ و خم ساخته.
در کنار غول‌های قدیمی، بازیگران جدیدی هم به میدان آمده‌اند. برخی کشورها که سال‌ها در سایه بودند، حالا با زیرساخت‌های تازه و سیاست‌های جدید، آماده‌اند سهم بیشتری از بازار جهانی بگیرند. این ورودهای تازه، تعادل سنتی عرضه و تقاضا را بر هم زده و پیش‌بینی‌ها را بی‌اعتبار کرده است.
دیگر نمی‌توان فقط به چند کشور خاص چشم دوخت و بازار را تحلیل کرد. نفت حالا یک بازی چندجانبه است، با بازیگران متنوع، انگیزه‌های متفاوت و استراتژی‌های نامعلوم.
اگر گوش تیز کنیم، در پس این همه هیاهو، زمزمه‌هایی شنیده می‌شود؛ زمزمه‌هایی از آینده‌ای که نفت شاید دیگر ستاره بی‌رقیب میدان نباشد. اما تا آن روز برسد، هنوز بازی ادامه دارد. سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران و دولت‌ها هنوز به نفت چشم دوخته‌اند، گویی همه منتظر جرقه‌ای هستند که بتواند جهت باد را عوض کند.
شاید آن جرقه از خاورمیانه بیاید، شاید از آسیا یا شاید از تصمیمی که در جلسه‌ای خصوصی در قاره‌ای دیگر گرفته می‌شود. هیچ‌کس نمی‌داند. اما همه حس می‌کنند که نفت، امسال هم آسِ بازی‌های بزرگ باقی خواهد ماند.
سال ۲۰۲۵ برای نفت، سال نتیجه‌گیری نیست؛ بلکه سال مرور و ارزیابی است. سالی که باید دید نفت چگونه با چالش‌های درونی و بیرونی کنار می‌آید، و آیا می‌تواند در دل دنیایی در حال گذار، جایگاه خود را بازتعریف کند یا نه.
در دنیای سیاست‌زده، متغیر و به‌شدت واکنشی امروز، نفت تنها یک کالا نیست؛ یک مفهوم است. مفهومی از قدرت، امنیت، ثروت و حتی ترس. و تا وقتی این مفهوم زنده باشد، قیمتش فقط با دلار یا بشکه اندازه‌گیری نمی‌شود، بلکه با وزنش در ترازوی سیاست و آینده سنجیده خواهد شد.
