دگرگونی ساختاری کلید توسعه انرژی در ایران

واکاوی مشکلات صنایع زیرساختی انرژی در پساکرونا در گفت‌وگوی جهان اقتصاد با کارشناس حوزه انرژی

شیوع ویروس کرونا و درگیر شدن تمام صنایع با این معضل باعث شد تمام سرمایه‌گذاری‌ها از جمله صنعت انرژی تغییر کند و نقش انرژی در پسا کرونا بسیار مهم است چرا که شاید چندان بی‌راه نباشد اگر بگوییم انرژی بهانه پنهان بسیاری از ناآرامی‌ها و جنگ‌ها در میان بسیاری از کشورها و جوامع بوده است و انرژی به زبان ساده توانایی انجام یک کار است و بدون انرژی و صرف آن انجام هیچ حرکتی ممکن نیست و کلیه فعالیت‌های بشر وابسته به آن است و در واقع بدون انرژی حتی چرخه آب و حیات هم وجود نخواهد داشت.

در همین زمینه، نازیلا مجیدی ، کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با خبرنگار جهان اقتصاد درباره مشکلات ناشی از شیوع کرونا بر صنایع زیرساختی انرژی اظهار کرد: با شیوع کرونا از دست دادن بسیاری از کسب‌وکارها، قطع زنجیره‌های تامین به ورشکستگی‌هایی منجر شد و به بیشتر کشورها شوک اقتصادی وارد ساخت.

وی با بیان اینکه سه سناریو برای بررسی این شوک اقتصادی در کشورها مطرح است، افزود: این سناریو ها V,U,L شکل هستند. در سناریو V شکل شوک وارد شده به رشد اقتصادی، کوتاه مدت است و سریع می تواند به رشد قبلی خود بازگردد.

این کارشناس حوزه انرژی گفت: سرعت بازگشت سناریو U شکل به رشد قبلی کند است و به طور معمول به رشد قبلی هم نمی‌رسد و پایین‌تر از رشد قبلی است.

مجیدی افزود: در سناریو L شکل، سرعت بازگشت و ریکاوری شدن سریع‌تر است اما همچنان به رشد قبلی نمی‌رسیم؛ این گزارش مربوط به اوایل شروع کرونا بود و پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که اغلب صنایع بدترین سناریو U شکل را تجربه می‌کنند و تجربه در صنایع همین مسأله را نشان داد به طوری که همین شوک اقتصادی بیشترین صنایع را تحت تاثیر قرار داد و رشد اقتصادی آن رها را با کندی مواجه کرد البته در بعضی صنایع تلاش می‌شود تا به رشد قبلی خود در پیش از کرونا دست پیدا کنند.

وی در ارتباط با بررسی صنعت نفت طبق آخرین آمار عنوان کرد: با توجه به تاثیرگذاری کرونا بر صنایع نفت و گاز می توان گفت بر اساس آخرین آمار، تقاضای جهانی نفت در سه ماهه دوم سال 2020 نسبت به مدت مشابه 2019 ، شانزده میلیون بشکه در روز کاهش داشته است.

مجیدی افزود: این تقاضا به صورت تدریجی از سه ماه نخست سال 2021شروع به ترمیم کردن خود نموده است به طوری که نسبت به مدت مشابه خودش در سال 2019، 5.1 میلیون بشکه در روز کمتر شده است و با توجه به این که به کندی در حال ترمیم خودش است، به عدد قبل از کرونا می‌رسد زیرا قیمت نفت خام در اوایل کرونا که به کمترین مقدار خودش رسیده بود در اوایل 2021 به قیمت پیش از کرونا به دلیل افزایش تقاضا و کاهش تولید نزدیک می‌شود بنابراین به نظر می رسد بیشتر به سناریو L شکل نزدیک بوده یعنی به کندی خود را به مقدار قبل از کرونا می رساند.

این کارشناس حوزه انرژی در ارتباط با وضعیت مصرف انرژی جهان در شرایط کرونا و پساکرونا گفت: بیشترین لطمه کاهش تقاضا در صنعت نفت به صنعت حمل و نقل هوایی در سوخت هواپیماها مربوط می شود به طوری که مسافرت های هوایی را با اختلال مواجه ساخته بود، در سال 2019 تقاضای جهانی سوخت هواپیماها 7.2 میلیون بشکه در روز بوده اما اکنون از سال 2021 ترمیم شده است زیرا مسافرت‌ها آغاز شده است.

مجیدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که آیا شرایط صنعت نفت در پساکرونا ایده‌آل‌تر می شود، گفت: شرایط صنعت نفت در پساکرونا بهبود می یابد، به دلیل بحران مالی ناشی از شیوع کرونا، سطح تقاضای حامل‌های انرژی پایین آمده است و در سه ماهه اول سال 2020, 2.5درصد نسبت به سه ماهه2019 برق در سطح جهانی با کاهش تقاضا روبرو بوده است، آمار وزارت نیرو این کاهش را نشان نمی دهد و تنها نشان می دهد که مصرف برق در پایان سال 1399 نسبت به سال 1398 پنج درصد افزایش داشته است .

وی بیان کرد: اگر به آمار وزارت نیرو در مورد ظرفیت نیروگاه‌ها نگاه کنیم براساس برنامه پنج ساله ششم توسعه باید یکصد هزار مگاوات برق تولید کنیم در حالی که طبق آمار وزارت نیرو ظرفیت نامی نیروگاهها 85 هزار مگاوات است یعنی در سطح جهان و ایران با کمبود برق مواجه‌ایم و باید به دنبال راهکارهای تولید برق بود.

این کارشناس حوزه انرژی اظهار کرد: سیاستگذاری بسیار دولت‌ها در بحث توسعه پایدار، کاهش خطرات زیست محیطی و کاهش آلاینده‌ها است و باید رویکرد به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر سوق پیدا کند بنابراین با توجه به 2.5 درصد کاهش تقاضای انرژی در جهان به دلیل کرونا اما 18درصد افزایش در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر در دنیا داشتیم که متاسفانه در ایران این رقم ناچیزی است و کمتر از یکصد هزار مگاوات انرژی های تجدیدپذیر وجود دارد درحالی که تا پایان برنامه ششم باید ۵ هزار مگاوات از این نوع انرژی در کشور داشته باشیم.

مجیدی تصریح کرد: در ایران همانند جهان باید سیاست گذاری به سمتی پیش رود که بخش خصوصی بتواند از خرید و فروش انرژی سودی به دست آورد و به سمت انرژی های نو حرکت کند.

وی در ارتباط با نقش صنایع پتروشیمی در صنایع پایین دستی نفت عنوان کرد: محصولات پتروشیمی محصولات ارزشمندی هستند که می تواند برای بسیاری از مواد مانند سوخت های پاک، کود شیمیایی و انواع پلیمرها استفاده شود که متاسفانه در ایران به این محصولات اهمیتی داده نمی شود و تنها به عنوان سوخت استفاده می شود درحالی که ایران از پتانسیل لازم برخوردار است که با استفاده از فناوری‌های جدید به هاب پتروشیمی تبدیل شود.

وی افزود: اگر این سرمایه گذاری‌ها انجام شود با تولید آروماتیک‌هایی که محصولات پتروشیمی هستند می توان زنجیره تولید بسیاری از مواد پتروشیمی را در داخل کشور داشته باشیم.

این کارشناس حوزه انرژی بیان کرد: شرکت‌های نفتی باید به تغییر اساسی در ساختار بیاندیشند و برنامه ریزی لازم را در این حوزه انجام دهند و باید رویکردشان تولید انرژی پاک باشد و اکنون بحث هیدروژن سبز (هیدروژنی که ازالکترولیز آب به دست می‌آید) مطرح است که البته هیدروژن خاکستری و آبی که بتواند محصولات جانبی سوخت‌های فسیلی باشد.

مجیدی خاطرنشان کرد: استفاده از فناوری‌های جدید می تواند به شرکت های نفتی کمک کند و در عصری که به آن تحول دیجیتال گفته می شود، می توانند از این تحول در فرآیندها نهایت بهره مندی را داشته باشند.