کاهش ۳۵ درصدی حوادث صنعت نفت در ۱۵ سال اخیر

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت، جواد اوجی صبح روز سه‌شنبه (۱۹ اردیبهشت‌ماه) در نشست سراسری هم‌اندیشی مدیران ارشد و رؤسای اچ‌اس‌ئی صنعت نفت با اشاره به اینکه صنعت نفت کشور امروز بیش از هر زمانی دیگر نیازمند انضباط عملیاتی است، گفت: انتقال تجارب و دانش فنی در این حوزه بسیار اثرگذار است و مقوله اچ‌اس‌ئی از مسائل مهم و شاخص‌های کلیدی هر مجموعه و سازمانی است.

وی افرود: اهمیت دادن به اچ‌اس‌ئی در همه حوزه‌های کاری (طراحی، ساخت، نصب، پیش‌راه‌اندازی و بهره‌برداری) ضرورت دارد و مدیران صنعت نفت هم به این موضوع به‌عنوان یک اهمیت نگاه می‌کنند و در این حوزه هم رو به رشد هستیم.

وزیر نفت تصریح کرد: با این حال جا دارد در حوزه مدیریت با ارتقای دانش و استفاده از تجارب به سطح جهانی برسیم، البته پیشتاز اچ‌اس‌ئی در ایران صنعت نفت بوده است و همچنان باید در همه بخش‌های طرح‌ها و پروژه‌ها به‌طور جد پیگیری شود.

اوجی با بیان اینکه در ۱۵ سال گذشته، شاهد کاهش ۳۵ درصدی حوادث صنعت نفت بوده‌ایم، اظهار کرد: امیدواریم روزی برسد که در هیچ‌یک از بخش‌ها حادثه‌ای نباشد، اما حوادث بیشتر در بخش پیمانکاری است که لازم است این موضوع توسط پیمانکاران هم به جد دنبال شود.

وی با بیان اینکه امروز در کشور تولیدی ارزش واقعی دارد که بدون حادثه باشد، گفت: در سال‌های اخیر شاهد حوادثی در صنعت نفت سراسر جهان بوده‌ایم. کار در این صنعت به لحاظ پیچیدگی و سر و کار داشتن با میدان‌های نفتی و گازی پرفشار یکی از سخت‌ترین فعالیت‌ها در دنیا به‌ شمار می‌آید. برای نمونه در مخازن گروه خامی بیش از ۱۵ هزار پی‌اس‌آی فشار وجود دارد. زمانی مردم متوجه این مقدار فشار می‌شوند که بدانند فشار گاز داخل لوله‌های منازل تنها یک‌چهارم پی‌اس‌آی است.

وزیر نفت با تأکید بر اینکه از نظر ایمنی حوزه گاز به مراتب خطرناک‌تر از حوزه نفت است، تصریح کرد: وجود نشتی در تأسیسات گازی به‌دلیل احتمال انتشار در هوا و انفجار با خطرات بیشتری همراه است. پیش‌تر در مناطق نفت‌خیز جنوب رفع نشتی در تأسیسات نفتی با اولویت‌بندی رفع می‌شد، اما تصمیم‌گیری برای رفع نشتی در تأسیسات گازی در کسری از ثانیه گرفته و کار آغاز می‌شد.

اوجی اظهار کرد: صنعت نفت و گاز در دولت مردمی سیزدهم به همت کارکنان این صنعت و فعالان حوزه اچ‌اس‌ئی در بحث نگهداشت از تأسیسات که شاید قدمت بعضی از آنها به ۵۰ تا ۶۰ سال می‌رسد به‌خوبی انجام شده تا این تأسیسات بتوانند با حداکثر ظرفیت در مدار تولید باقی بمانند.

وی با تأکید بر اینکه امروز با توجه به شرایط تحریمی کشور بیش از ۷۵ درصد تأسیسات مورد نیاز این صنعت از داخل کشور تأمین می‌شود، اظهار کرد: صیانت از تأسیسات این صنعت اهمیت بالایی دارد. همکاران من با مدیریت، نظارت و تعمیرات به‌موقع خود توانستند در سرمای بی‌سابقه زمستان پارسال از این تأسیسات با وجود قدمتی که دارند، حداکثر تولید را بدون یک ساعت توقف انجام دهند. این موضوع یکی از رموز تأمین امنیت انرژی کشور در سال ۱۴۰۱ بود.

وزیر نفت با اشاره به اینکه هیچ پروژه‌ای در صنعت نفت بدون پیوست‌های زیست محیطی شروع نخواهد شد، افزود: وزارت نفت با تسریع در اجرای پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل در میدان‌های نفتی جنوب کشور گام‌های مؤثری برای حفظ محیط زیست برداشته است. این گازها سرمایه ملی کشور هستند و می‌توانند به‌عنوان خوراک پتروشیمی‌ها تبدیل به ارزش افزوده بالایی شوند. با توجه به تعیین‌تکلیف همه پروژه‌ها در این حوزه تا پایان این دولت هیچ گازی در مشعل‌های تأسیسات جنوب کشور سوزانده نخواهد شد.

اوجی به راه‌اندازی پروژه ۱.۴ میلیارد دلاری پالایشگاه گازی هویزه اشاره و اظهار کرد: همه گازهای همراه نفت منطقه غرب کارون (میدان‌های آزادگان، یاران، یادآوران، جفیر و...) در فاز نخست ۲۵۰ میلیون فوت‌مکعب و در فاز دوم ۵۰۰ میلیون فوت‌مکعب در این تاسیسات فرآورش خواهد شد، همچنین گازهای همراه شرق کارون نیز در حال جمع‌آوری برای پالایش در پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس هستند، این پالایشگاه هم‌اکنون زیر ظرفیت اسمی خود مشغول به‌کار است.

وی با بیان اینکه طرح ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ در منطقه دهلران نیز تا پایان سال به بهره‌برداری خواهد رسید، افزود: جمع‌آوری گازهای همراه نفت همواره یکی از دغدغه‌های مقام معظم رهبری و دولت بوده است.

وزیر نفت با تأکید بر اینکه مقوله ایجاد فضای سبز در پروژه‌های در حال اجرا باید در نظر گرفته شود، ادامه داد: در بحث حریم خطوط لوله نفت و گاز در کشور با توجه به خطرهای بالقوه این خطوط، از مدیران اچ‌اس‌ئی و توسعه‌ای کشور به جد درخواست دارم قوانین و مقررات در این حوزه به‌صورت ۱۰۰ درصد رعایت شود.

اوجی بر کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی مصرفی در کشور تأکید کرد و افزود: نخستین پروژه در این حوزه در دولت سیزدهم در پالایشگاه اصفهان هم‌اکنون آماده بهره‌برداری رسمی است. با بهره‌برداری از این طرح ۱۵ میلیون لیتر گازوئیل یورو ۵ به تولید کشور افزوده خواهد شد.

وی اظهار کرد: طرح‌های کیفی‌سازی سوخت به ارزش ۷۰۰ میلیون دلار تا یک میلیارد دلار در حال سرمایه‌گذاری است، ظرف دو تا سه سال آینده امیدواریم همه پالایشگاه‌های نفتی کشور تولید سوخت با بالاترین استانداردهای بین المللی (یورو ۵) داشته باشند، البته هم‌اکنون همه سوختی که در کشور توزیع می‌شود از استانداردهای یورو برخوردار است. در حوزه محیط زیست بیش از ۱۳ دستگاه دولتی درگیرند که وزارت نفت تلاش می‌کند با تولید سوخت پاک سهم بیشتری در این میان برای رسیدن به هوای پاک داشته باشد.

وزیر نفت با یادآوری اینکه ۴۰ تا ۴۵ درصد محصولات پالایشگاه‌های نفت آبادان نفت کوره است، افزود: در دو سال اخیر در حوزه تکمیل زنجیره ارزش نفت کوره (با دانش فنی پژوهشگاه صنعت نفت) وارد شده‌ایم، تلاش می‌کنیم مقدار تولید این محصول را کاهش دهیم و درصد گوگرد آن را به زیر یک درصد برسانیم. از نفت کوره در پالایشگاه‌های کشور در تولید کک سوزنی و اسفنجی استفاده می‌شود که هم‌اکنون صنایع فولاد آن را وارد می‌کنند.

اوجی به تبادل اطلاعات و تجارب مدیران در زمان برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی این‌چنینی اشاره کرد و گفت: رعایت دستورعمل‌های اچ‌اس‌ئی در پروژه‌ها و طرح‌های صنعت نفت الزامی است.

وی در پایان با اشاره به استفاده از توان دانش‌بنیان‌ها در حوزه اچ‌اس‌ئی اظهار کرد: نگاه ما به مقوله اچ‌اس‌ئی باید نگاهی همه‌جانبه باشد، بدان معنا که افزون بر توجه به همه کارکنان در همه سطوح به تجهیزات و دیگر مؤلفه‌ها توجه شود.

انصاری: سیر نزولی حوادث در صنعت نفت کشور

مدیرکل اچ‌اس‌ئی و پدافند غیرعامل وزارت نفت در نشست سراسری هم‌اندیشی مدیران ارشد و رؤسای اچ‌اس‌ئی صنعت نفت با بیان اینکه یکی از چالش‌های ما در صنعت نفت بحث تحویل و تحول پروژه‌ها است، اظهار کرد: در دو سال اخیر به‌طور میانگین نسبت به پنج‌ سال پیش آن در حوزه اچ‌اس‌ئی صنعت نفت شاهد کاهش ۲۰ درصدی حوادث بوده‌ایم.

مظاهر انصاری با تأکید بر اینکه فرسودگی تجهیزات در صنعت نفت همکاران ما را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است، گفت: فرآیند حوادث در این صنعت خوشبختانه سیر نزولی دارد، اما باید حوزه‌های پشتیبانی را تقویت کرد و از موضوع رسیدگی به بحث فرسودگی خطوط انتقال نفت و گاز در دریا و خشکی غافل نشد.

وی با بیان اینکه در ۱۶ سالی که از استقرار نظام اچ‌اس‌ئی - ام‌اس در صنعت نفت می‌گذرد ۳۵ درصد کاهش حادثه رقم خورده است، افزود: بنا داریم در سیاستگذاری کلان، این روند کاهشی را ادامه دهیم تا تولیدی ایمن و پایدار در مجموعه وزارت نفت داشته‌ باشیم.

انصاری با بیان اینکه باید به مقوله اچ‌اس‌ئی نگاهی راهبردی داشته و شرکت‌های پیمانکاری تجارب خود در این حوزه را باهم به اشتراک بگذارند، گفت: هم‌اکنون در زمینه فرهنگ استفاده و استانداردهای ملی و جهانی اچ‌اس‌ئی در صنعت نفت جای کار زیادی داریم.

مدیرکل اچ‌اس‌ئی و پدافند غیرعامل وزارت نفت با اشاره به قدمت بالای برخی تأسیسات صنعت نفت و در نتیجه افزایش ریسک کار با اینگونه تاسیسات، اظهار کرد: سرمایه‌گذاری بی‌نظیری صنعت نفت در حوزه اچ‌اس‌ئی در سال‌های اخیر انجام داد، اما ما با جایگاه واقعی و درست در این حوزه فاصله داریم.

وی گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌ها قرار است برنامه‌های پروژه ‌محور حوزه اچ‌اس‌ئی در صنعت نفت تا سال ۱۴۰۵ اولویت‌بندی شوند، برای نمونه جمع‌آوری ۸۰ درصدی گازهای ارسال به مشعل در عسلویه تا افق ۱۴۰۴ جمع‌آوری شود و این یکی از اولویت‌های اصلی ما است.

انصاری اظهار کرد: در مجموع ۲۶۴ پروژه اولویت‌بندی شده در حوزه اچ‌اس‌ئی وزارت نفت تعریف شده که ۲۴ درصد در حوزه ایمنی، ۴۰ درصد در حوزه کاهش حوادث و ۳۶ درصد در حوزه محیط زیست است.

جوکار: ضرورت نگاه راهبردی و امنیتی به موضوع محیط زیست

رئیس مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی در نشست هم‌اندیشی مدیران ارشد و رؤسای اچ‌اس‌ئی صنعت نفت، بخش محیط زیستِ حوزه اچ‌اس‌ئی را اصلی‌ترین بازیگر تغییرات نوین حوزه انرژی دانست و اظهار کرد: بخش نظامات زیست محیطی و انتشار کربن تقریبا آینده حیات زندگی اقتصادی کشورهایی خواهد بود که بیشتر محورشان صادرات انرژی‌های فسیلی است.

محمدصادق جوکار با بیان اینکه یکی از پایه‌های تغییردهنده نقشه راه، نظامات حوزه زیست محیطی است، افزود: محوریت امنیت عرضه، نظم گذشتهِ بین‌المللی بوده است، اما به‌تدریج مباحث زیست محیطی جهان انرژی را تغییر داده و حتی بر تقاضا نیز مؤثر است. عصر نفت ممکن است تمام شود، اما نه به آن معنا که نفت تمام شود، بلکه ممکن است نفت باشد، ولی تقاضا برای آن نباشد. این موضوع در عرصه بین‌المللی در حال شکل‌گیری است و نباید نسبت به آن بی‌توجه بود.

رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ادامه داد: تولید نفت آمریکا در سه ماه سال ۲۰۲۳، به‌طور هفتگی ۱۰۰ هزار بشکه با وجود قیمت مطلوب، کم یا بیشتر شده است، در صورتی‌ که در سال‌های گذشته به‌طور معمول یک تا ۱.۲ میلیون بشکه تولید نفت آمریکا افزوده می‌شد. این موضوع به‌دلیل برخی فشارهای گروه‌های زیست محیطی است.

جوکار با اشاره به اینکه فشارهای محیط زیستی سبب شده هیچ بانکی نیز حاضر به سرمایه‌گذاری نشود، تأکید کرد: این بحث‌های محیط زیستی در حال تبدیل شدن به «رژیم» است؛ رژیم مجموعه مقرراتی است که رفتار دولت‌ها را الزام می‌کند.

وی به ضرورت توجه به انتشار کربن در فرآیندها اشاره و اظهار کرد: اگر درآمدهای نفتی پیشران اقتصاد باشد، باید به این موضوع توجه ویژه شود، زیرا ممکن است فروش آسیب ببیند.

رئیس مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی گفت: نسبت سرمایه‌گذاری در زمینه انرژی‌های فسیلی حدود ۶۵ درصد در مقابل ۳۵ درصد انرژی‌های تجدیدپذیر در پنج تا ۱۰ سال گذشته بوده است، در حالی که از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵، مقدار سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر به ۶۵ درصد می‌رسد.

جوکار با تأکید بر اینکه نظم کاهش کربن یا استفاده از آن می‌تواند از راهبردها خنثی‌سازی تحریم‌ها باشد، گفت: خوشبختانه اقدام‌های مطلوبی در زمینه راهبرد انرژی و بازنگری‌ها در این دولت در حال انجام است.

نوشادی: مدیریت ریسک، مانع تحمیل هزینه‌ به پروژه‌های صنعت نفت و گاز می‌شود

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران در این نشست گفت: سرفصل‌های این نشست شامل اچ‌اس‌ئی در مرحله امکان‌سنجی، طراحی پایه و طراحی تفصیلی است. من در ابتدا افق را قدری فراتر از این سرفصل‌ها می‌برم؛ در طراحی مدیریت پروژه، آن‌چیزی که از اچ‌اس‌ئی انتظار داریم، گسترده‌تر از مباحث اولیه است. معروف‌ترین استاندارد فراگیر مدیریت پروژه در عرصه جهانی، همان چیزی است که به PMBOK معروف است. یکی از ۱۳ سرفصل مدیریت پروژه PMBOK، که در فصل ۱۱ به آن اشاره شده، مدیریت ریسک است.

رضا نوشادی افزود: در تعریف استاندارد این مدیریت، ریسک به شرایط یا اتفاق غیرقطعی گفته می‌شود و ممکن است بر اهداف تعریف‌شده برای پروژه تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. این اهداف در ابتدا می‌تواند مربوط به تولید باشد اما وظایف و مسئولیت‌ها در مقابل محیط زیست و اطرافیان و دیگر پروژه‌ها هم تعیین‌کننده است.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران تصریح کرد: همکاران اچ‌اس‌ئی باید توجه کافی به قضاوت کارشناسان یا Expert judgment داشته باشند. از همان بخش نخست که می‌خواهیم برای مدیریت ریسک برنامه و طرح داشته باشیم و قسمت‌های بعدی که می‌خواهیم ریسک‌ها را شناسایی کنیم؛ پس از اینکه ریسک‌ها شناسایی شد، باید بتوانیم یک آنالیز کیفی از ریسک داشته باشیم. این موضوع بسیار مهم است.

وی ادامه داد: در ارزیابی کیفی ریسک، به‌طور عمومی شرکت‌های بیمه پیشتاز مدیریت ریسک هستند؛ شرکت‌های بیمه‌ای را در سطح جهانی می‌شناسیم که با مرور نقشه‌ها، رعایت ایمنی را در طرح بررسی کرده و براساس آن حق بیمه تعیین می‌کنند. پس از ارزیابی کیفی ریسک، نوبت به آنالیز کمّی می‌رسد. در این مرحله، تکنیک‌های متفاوتی را برای محاسبات عددی، آمار و احتمالات وقوع اتفاق‌ها داریم.

نوشادی گفت: مرحله مهم بعدی این است که بگوییم حالا با اطلاعات به‌دست‌آمده و شناسایی مشکلات، چه پاسخ‌هایی به مسائل پیش رو می‌دهیم. پس از آنکه پاسخ‌ها و راهکارها را تعریف کردیم، اقدام‌های لازم را به مرحله اجرا درمی‌آوریم و مجدد اقدام‌ها را بررسی می‌کنیم تا متوجه شویم که راهکارهای شناسایی‌شده برای مدیریت ریسک کفایت می‌کند یا خیر. درنهایت، مرحله پایش است.

مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران درباره مبحث طراحی، بیان کرد: در بخش طراحی، با مبحث شناسایی مخاطره‌های روبه‌رو هستیم؛ شناسایی مخاطره‌ها محتمل و تعیین قابلیت پذیرش ریسک‌هاست. هیچ ملاک و معیاری در معاونت مهندسی و توسعه وزارت نفت نداریم که بدانیم چه حدی از ریسک را خودمان متحمل شویم یا چه مقدار را به بخش‌های فنی بسپاریم و چقدر را زیر پوشش بیمه قرار دهیم.

نوشادی در ادامه تأکید کرد: بنابراین ضرورت دارد ما دستورعمل مشخصی از طرف اچ‌اس‌ئی و معاونت مدیریت مهندسی و توسعه وزارت نفت برای این موضوع داشته باشیم. پس از ریسک‌های کمی و ارزیابی آن‌ها، وارد مرحله آنالیز شده و راهکارهای کاهش ریسک ارائه می‌شود.

وی تصریح کرد: چرا گاه هزینه‌های ایمنی برخی پروژه‌ها زیاد است و چرا زمانی که می‌توانیم اقدام‌های لازم را انجام نمی‌دهیم که فردا مجبور باشیم برای ارتقای سیستم‌ها هزینه‌های چندبرابری پرداخت کنیم. در طراحی شاید هزینه تغییر، یک دلار باشد اما زمانی که پروژه اجرا می‌شود، هزینه تغییر، به یک‌میلیون یا حتی صدمیلیون دلار خواهد رسید. پس بهترین زمان مطالعه ریسک، همان زمان طراحی است.

احمدی: طراحی ایمن کلید توسعه در حوزه اچ‌اس‌ئی است

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت در نشست سراسری هم‌اندیشی مدیران ارشد و رؤسای اچ‌اس‌ئی صنعت نفت با اشاره به اینکه شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، وظیفه طراحی و ساخت پروژه‌های صنعت نفت را در حوزه پالایش و پخش از پمپ بنزین تا پتروپالایشگاه به‌عهده دارد، افزود: فوت هر نیروی کاری در صنعت نفت همه ما را مکدر می‌کند، زیرا در حقیقت باید گفت همه این صنعت فدای یک تار موی انسان است، بنابراین اگرچه وزارت نفت تلاش‌ها را در این زمینه از سال ۸۴ آغاز کرده است، باید فعالیت در زمینه اچ‌اس‌ئی توسعه یابد و افزون بر آن نظارت‌ها بیشتر شود.

فرهاد احمدی با تأکید بر اینکه همزمان با رشد و توسعه صنعت نفت، اچ‌اس‌ئی نیز باید رشد یابد، بیان کرد: رشد و توسعه صنعتی که آبستن حوادث است، نیازمند مدنظر قرار دادن شاخص‌های اچ‌اس‌ئی در طراحی پروژه‌ها و شناسایی نیازهای کلان در این حوزه به‌منظور مدیریت ریسک پروژه‌ها است.

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت با تأکید بر اینکه در حوزه کسب‌وکار در دنیای انرژی، بازار و ظرفیت خوبی داریم و همچنان رتبه بالای نفت و گاز در دنیا را داریم، گفت: بنابراین فرصت برای توسعه بسیار و امکان حوادث نیز زیاد است و هرچه صنعت گسترده‌تر می‌شود، مشتریان و دانش و رقابت نیز گسترده‌تر خواهد شد.

وی افزود: ما باید سهم خود را در بازار جهانی پیدا کنیم و از این مرحله عبور کنیم و صادرکننده باشیم و بازار هدف ما گسترده‌تر شود.

احمدی به عملکرد مثبت وزارت نفت در حوزه مسئولیت اجتماعی اشاره کرد و گفت: وزارت نفت در حوزه مسئولیت اجتماعی بیشترین تلاش‌ها را در میان دیگر دستگاه‌ها انجام داده است و خوشبختانه پیمانکاران ما نیز این حوزه را به‌خوبی درک کرده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه کلیدی‌ترین اقدام در حوزه اچ‌اس‌ئی طراحی ایمن است تا خدای نکرده دچار حادثه نشویم، افزود: امروزه باید برای هر پروژه نسخه‌ای تازه نوشته شود تا الزام‌های محیط زیستی و اچ‌اس‌ئی به‌طور کامل رعایت شود.

شمس: رعایت مسائل اچ‌اس‌ئی صنعت نفت در گرو توانمندسازی پیمانکاران

مدیرعامل شرکت اویک در این نشست هم‌اندیشی مدیران ارشد و رؤسای اچ‌اس‌ئی صنعت نفت با بیان اینکه برای رعایت قوانین اچ‌اس‌ئی در پروژه‌ها باید کارفرمایان در زمان برگزاری مناقصه هوشیاری بالایی برای الزام رعایت مسائل اچ‌اس‌ئی از سوی پیمانکاران داشته باشند، گفت: باید سطح توانمندی و تعهد پیمانکاران در پروژه‌های پیشین ارزیابی شود.

محمدجواد شمس با بیان این که در دهه‌های اخیر وزارت ‌نفت وظیفه خود را برای توانمندسازی پیمانکاران داخلی به خوبی انجام داده است، افزود: نمونه این توانمندسازی را می‌توان در حوزه پارس جنوبی دید، به طوری که در ابتدای شروع توسعه این میدان پیمانکاران ایران نقشی کم رنگی داشتند و هم اکنون شاهد آن هستیم که این شرکت‌ها بدون حضور خارجی‌ها فازهای این میدان را توسعه می دهند.

مدیرعامل شرکت اویک برگزاری هم‌اندیشی و درمیان گذاشتن تجارب پیمانکاران در حوزه اچ‌اس‌ئی را در بهبود روند کار بدون حادثه در صنعت نفت موثر دانست و اظهار کرد: دریافت گزارش‌ها از وضع طرح و رعایت نکات ایمنی می‌تواند در کاهش حوادث در این صنعت راهگشا باشد.