ضرورت جداسازی اتاق خواب کودکان از یکدیگر و والدین

«دختر و پسر دوقلویی دارم که امسال ۹ ساله می‌شوند. به شدت به‌هم وابسته هستند و تا این سن هم اتاق خواب مشترکی داشته‌اند. یکی از دوستانم معتقد است نباید بیشتر از این اجازه بدهم که آن‌ها از یک اتاق خواب مشترک استفاده کنند. می‌خواهم بدانم که آیا جداسازی آن‌ها در این سن ضرورتی دارد؟»

این دغدغه، پرسش یکی از مخاطبان روزنامه است؛ مسئله شایع در بین بسیاری از والدین که پاسخ آن قدری ذهن ما را هم درگیر کرده‌است، ضرورت جداسازی اتاق خواب بچه‌ها از والدین است. موضوعی که همه ما برروی آن اتفاق‌نظر داریم، هرچند هنوز هم درباره سن مناسب آن حرف و حدیث بسیاری وجود دارد.

بحث جداسازی اتاق‌خواب بچه‌ها از یکدیگر و سن مناسب آن نیز مسئله دیگری است که باتوجه به محدود بودن فضا‌های داخلی خانه‌ها، این روز‌ها برای والدین بسیاری به یک دغدغه جدی تبدیل شده‌است. موضوعی که بی‌توجهی به آن گاهی می‌تواند برای خانواده‌ها مسئله‌ساز شود و ما امروز می‌خواهیم باهمراهی دینا جانعلی‌پور، روان‌شناس و روان‌درمانگر حوزه کودک به‌عنوان یک دغدغه جدی به آن بپردازیم و برای آن راهکاری بیابیم.

سن مناسب و رشد روانی

رشد روانی بچه‌ها مانند رشد جسمی‌شان سن خاصی دارد و برای زمان جداسازی اتاق خوابشان باید حواسمان به این نکته باشد. به‌عبارت ساده‌تر نمی‌توان هرزمانی و بدون برنامه‌ریزی اقدام به این کار کرد، برای نمونه

از تولد تا ۲ ماهگی

در این فاصله زمانی دو شاخص دل‌بستگی و امنیت در بچه‌ها شکل می‌گیرد. همچنین، چون کودک تفاوت روز و شب را نمی‌داند و امکان دارد در تنفس دچار مشکل شود، در این فاصله سنی بهتر است که کودک درکنار مادر باشد.

۶ تا ۱۸ ماهگی

در این فاصله زمانی جداسازی بچه‌ها سبب ایجاد اضطراب جدایی در آن‌ها می‌شود، بنابراین نباید برای این کار در این زمان اقدام کرد.

۱۸ ماهگی به بعد

بهترین زمان برای جداسازی اتاق خواب بچه‌ها همین زمان است. البته باید خانواده آمادگی لازم برای این‌کار را هم داشته‌باشد یعنی به‌گونه‌ای نباشد که پس از جداسازی به بهانه‌هایی مانند مناسب نبودن تهویه اتاق کودک یا سرد بودن هوا دوباره کودک را به اتاق والدین برگرداند.

نخستین نبرد کودکانه

جداسازی اتاق کودک چهار تا پنج هفته زمان می‌برد و زمانی باید برای این کار اقدام کنیم که همه شرایط مهیا باشد. یادمان باشد نخستین نبردی که کودک با پدر و مادر‌ش دارد و باید طعم شکست را در آن بچشد، همین مرحله از زندگی اوست. درنگاه اول شاید این رفتار کمی بی‌عاطفگی باشد، به‌ویژه در این روزگار که بچه‌ها دست‌کم برای مدت طولانی تک‌فرزند هستند، ولی واقعیت این است که بچه‌ها باید در این نبرد یاد بگیرند؛ مامان متعلق به بابا و بابا متعلق به مامان است و آن‌ها نباید درون این فضای خصوصی باشند.

البته باید به آن‌ها این اطمینان را هم بدهیم هرزمانی از شبانه‌روز که به ما نیاز داشته باشند، ما درکنارشان هستیم و می‌توانند به ما مراجعه کنند، هرچند نمی‌توانند در اتاق ما یا پیش ما ماندگار باشند. درواقع آن‌ها حکم یک میهمان را برای پدر و مادر دارند و دوباره باید به اتاق خواب خودشان برگردند. درچنین وقت‌هایی که کودک بدقلقی می‌کند باید درکنارش ماند و با قصه‌گویی دوباره او را آرام کرد و خواباند و سپس اتاق خوابش را ترک کرد.

روند جداسازی طبیعی

هرچه جداسازی اتاق خواب بچه‌ها بیشتر به تأخیر بیفتد، در روند رشد طبیعی روحی آن‌ها اختلال بیشتری هم ایجاد می‌شود. یادمان باشد این موضوع یک اتفاق دوسر برد است؛ هم به استقلال بیشتر بچه کمک می‌کند و هم از ایجاد فاصله عاطفی بین والدین جلوگیری خواهد کرد. برای این منظور توصیه می‌کنیم:

دمای اتاق کودک را تنظیم کنید: دمای محیط تأثیر زیادی بر فرآیند خواب کودک دارد. بهترین دما برای این منظور ۲۰ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد است.

صدای محیط را کاهش دهید: از دیگر عوامل محیطی که اجازه نمی‌دهد کودک خواب درستی داشته باشد، صدای محیط است، پس حواستان به این نکته هم باشد.

جلو ورود نور را بگیرید: استفاده از پرده‌های ضخیم زمانی که اتاق کودک پنجره دارد، کمک می‌کند تا او خواب راحت‌تری را تجربه کند و زودتر بخوابد.

حواستان به آرامش کودک باشد: برای اینکه کودک به آرامش لازم برسد، همه تلاشتان را بکنید. این کار فرایند جداسازی را کوتاه‌تر و دل‌بستگی او به اتاق خوابش را بیشتر خواهد کرد.

صبر خود را افزایش دهید: مشخص کردن یک زمان خاص برای رسیدن به هدفتان، یعنی جدا کردن اتاق خواب کودک غیرممکن است، چون هر بچه‌ای با دیگری تفاوت دارد، پس صبور باشید.

اگر سه تا چهار سالگی موفق به جداسازی اتاق خواب کودک نشده‌اید، از قصه‌گویی و بیان مزایای داشتن اتاق خواب مستقل برای او بگویید و با به‌کارگیری جمله‌های مثبت به این‌کار ترغیبش کنید، برای نمونه «تو فقط توی اتاق خواب خودت اجازه داری، روی تخت خوابت بالا و پایین بپری.»

اتاق خواب مشترک

کمبود فضا، تنهایی بچه‌ها یا وابستگی آن‌ها به هم می‌تواند دلایلی باشد که ما را به این نتیجه برساند که بچه‌ها از یک اتاق خواب مشترک استفاده کنند. این موضوع آثار مثبتی مانند نزدیک شدن عاطفی و روحی بچه‌ها به همدیگر و شکل‌گیری همیاری و تعاون بیشتر در بین آن‌ها را دارد، اما می‌تواند مشکلاتی هم ایجاد کند، مانند ایجاد تمایلات هم‌جنس‌خواهی در بچه‌های هم‌جنس یا کنجکاوی‌های جنسی در خواهر و برادر‌های غیرهم‌جنس، پس لازم است حتی درصورت مشترک بودن اتاق‌خواب بچه‌ها از کودکی در سن خاصی برای جداسازی آن‌ها فکری کرد. به‌طور کل دراین‌باره باید حواسمان به چند نکته مهم باشد.

اتاق خواب مشترک تا سن دبستان اشکالی ندارد، البته اگر بچه‌ها اختلاف سنی بیشتر از دوسال باهم نداشته باشند.

بچه‌ها حتی درصورت داشتن یک اتاق خواب مشترک باید جای خواب مجزایی داشته‌باشند. این موضوع برای بچه‌های هم‌جنس هم باید رعایت شود.

کنترل بچه‌ها و سرزدن از آن‌ها در طول شب را نباید فراموش کرد.

ضرورت تربیت جنسی

برخی از والدین فکر می‌کنند با سکوت کردن می‌توانند بچه‌هایشان را از خطرات احتمالی درگیری با مسائل جنسی در سن کم محافظت کنند یا مانع از آن شوند که به اصطلاح چشم و گوش بچه‌ها باز شود، درحالی‌که ما چه بخواهیم و چه نخواهیم بچه‌هایمان، آن هم در شرایط کنونی که دسترسی زیادی به اطلاعات درفضای مجازی دارند، با این مسائل آشنا خواهند شد، پس بهتر است پیش از آنکه منابع اشتباه به آن‌ها اطلاعات نادرست بدهند، خودمان برای این موضوع پیش‌قدم شویم.

پیش از این کار هم باید اطلاعات خودمان را با شرکت در دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی و مطالعه کتاب افزایش دهیم تا بدانیم در هرمرحله از رشد بچه‌ها چگونه باید دراین‌باره با آن‌ها صحبت کنیم. یادمان باشد: درصورتی که در این زمینه با مشکلی روبه‌رو شویم، یک مشاور یا روان‌شناس کودک بیش از هرکس دیگری می‌تواند به ما و فرزندمان کمک کند.

نوجوانی و حریم خصوصی

ضرورت داشتن اتاق خواب خصوصی برای بچه‌ها پس از سن دبستان بیشتر احساس می‌شود، چون بچه‌ها در این سن از پیرامون خودشان اطلاعات جنسی زیادی دریافت می‌کنند که گاهی مخرب‌اند. بچه‌های هم‌جنس معمولا با داشتن تختخواب مجزا درون یک اتاق خواب مشترک به مشکل زیادی برنمی‌خورند، هرچند رسیدن به سن بلوغ سبب می‌شود که آن‌ها احساس نیاز زیادی به داشتن یک حریم خصوصی بکنند، ولی درباره بچه‌های غیرهم‌جنس به‌ویژه با فاصله سنی زیاد این موضوع کاملا متفاوت است و گاهی واقعا دردسرآفرین می‌شود.

بچه‌های غیرهم‌جنس پس از سن دبستان تفاوت‌های جنسی را به‌خوبی درک می‌کنند و همین موضوع سبب کنجکاوی‌های زیادی در آن‌ها می‌شود، بنابراین این وظیفه والدین است تا با تربیت جنسی درست بچه‌ها، آن را تدبیر کنند. با همه این‌ها حتی باوجود محدودیت فضا باید برای جداسازی بچه‌های غیرهم‌جنس تا پیش از سن دبستان فکری کرد، چون بچه‌ها باید از سن کم نسبت به حریم خصوصی خودشان آگاه باشند و آن را حفظ کنند. حریمی که فقط با نوع رفتار والدین ضرورت آن از سمت بچه‌ها درک می‌شود.

هویت‌یابی جنسی در بچه‌ها

سه تا شش سالگی را باید سن هویت‌یابی جنس در بچه‌ها دانست، یعنی زمانی که باید نخستین اطلاعات جنسی به آن‌ها داده‌شود. این موضوع هم از آن‌ها در برابر خطرات احتمالی محافظت می‌کند و هم مانع از این می‌شود که اطلاعات نادرستی از دیگر منابع مانند فضای مجازی یا هم‌سن‌و‌سالانشان کسب کنند.

معمولا زمانی که بچه‌ها نخستین اطلاعات جنسی را از ما می‌پرسند، زمان مناسب برای صحبت کردن درباره این موضوع است. بهتر است، پیش از بیان هرحرفی، ابتدا اطلاعات آن‌ها را بسنجیم و براساس آن به آن‌ها پاسخ بدهیم: «نظر تو چیه؟» یا «دراین‌باره چی می‌دونی؟» نیازی نیست که خیلی دقیق و با جزئیات در این سن با بچه‌ها حرف بزنیم. بچه‌ها همان قدری که تفاوت‌های جنسی را درک کنند، به کنجکاوی‌شان پایان می‌دهند و معمولا تا شروع سن بلوغ، دیگر پیگیر این موضوع نخواهند شد.

شهرآرا نیوز