تفاوت بحران انرژی اروپا با ناترازی مقطعی ایران در چیست؟

واقعیت این است که تحریم گاز روسیه و رفتن به سراغ دیگر منابع گازی توسط اروپا که نزدیک‌ترین و ارزان‌ترین گاز در دسترسش گاز روسیه است، بسیار هزینه‌زا است. همین موضوع سبب شده است که نه تنها، گاز به میزان کافی در اروپا در دسترس نباشد، بلکه قیمت گاز جایگزین در دسترس نیز بسیار افزایش یابد. افزایش بهای انرژی، قیمت تمام شده ی تولیدات صنعتی را در اروپا بالا برده است. به این ترتیب، کشورهای این قاره از بازار رقابت جا مانده اند و کشورهای دیگر همچون چین و آمریکا در حال بهره برداری از شرایط به نفع خودشان هستند. از سوی دیگر، شرایط فعلی فرصتی را برای توسعه ی صادرات کشورهای دارای منابع مانند ایران به وجود آورده است. در همین ارتباط انجمن جهانی فولاد اعلام کرد که تولید فولاد ایران در تیر، مرداد و شهریور سال 1401 به ترتیب 34.1، 64.7 و 26.7 درصد افزایش را تجربه کرد و به 6.8 میلیون تن در 3 ماه فصل گرم سال رسید. در ادامه نظرات صادق علی موحدمنش، استادیار گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور را در این خصوص می خوانید. صادق علی موحدمنش، استادیار گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور با اشاره به این موضوع که تا کنون تأمین منابع اصلی انرژی اروپا از جمله گاز از طریق روسیه صورت می گرفته است و جنگ اوکراین این معادله را به هم ریخت، در گفت‌وگو با خبرنگار جهان اقتصاد تصریح کرد: قطع صادرات گاز روسیه به این قاره مشکلات جدی ای پیش روی دولتمردان اروپا ایجاد کرد. انرژی یکی از فاکتورهای مهم در تعیین قیمت کالاها و خدمات است. در شرایط موجود طبیعتاً بخش خانگی و صنایع اروپا مجبورند انرژی را با قیمت بالایی تهیه کنند و این افزایش قیمت ها سطح درآمد خانوارها و رفاه شان را کاهش می دهد. در بخش صنعت نیز این قیمت های بالا به افزایش هزینه های تولید منجر می شود و مزیت رقابتی صنایع اروپا را از بین می برد.

وی ادامه داد: اروپا در تلاش است انرژی موردنیاز خود را از منابع دیگری به جز روسیه تأمین کند و حتی به میادین مشترک لبنان و اسرائیل نیز چشم دوخته است، اما قطعاً اقتصاد اروپا بخشی از مزیت های خودش را از جمله در صنایع فولاد، پتروشیمی، تولید محصولات کشاورزی، کود و موارد دیگر را از دست خواهد داد. در شرایط فعلی مشاهده می شود که قیمت کالاها و نرخ تورم بعد از سال های طولانی که در وضعیت با ثباتی بود، افزایش یافته است.

استادیار گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور گفت: واقعیت این است که تمام تلاش کشورهای اروپایی و آمریکا برای جنگ افروزی در خاورمیانه در راستای دستیابی به انرژی ارزان بوده است. امروز این اصل به واسطه ی قطع صادرات گاز روسیه به اروپا خدشه دار شده است. هنوز هم انرژی با قیمت واقعی خودش به دنیا عرضه نمی شود و اگر قرار باشد این اتفاق بیفتد اقتصاد اروپا با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد.

به گفته این کارشناس اقتصادی، بر اثر قطع صدور گاز روسیه به اروپا، وضعیت نامساعدی در این قاره به وجود آمده است. بالا رفتن هزینه ی تولید، افزایش اعتراضات اجتماعی، بیکاری و تورم از تبعات عدم دسترسی اروپا به گاز ارزان روسیه است. آثار این موضوع کم کم در اقتصاد اروپا ظاهر می شود و طی سال های آینده تبعات این امر را بیشتر مشاهده خواهیم کرد.

موحدمنش خاطرنشان کرد: آمریکا بازیگردان اصلی جنگ روسیه و اوکراین است. واشنگتن قصد دارد شرایطی به وجود بیاورد که به افزایش مزیت های رقابتی خودش بپردازد و با دسترسی به انرژی ارزان بیشترین بهره برداری را به نفع خودش از شرایط داشته باشد. آمریکا در رقابت با چین دچار یک چالش جدی است. چینی ها به یک مزیت رقابتی نسبت به آمریکا دست یافته اند و قادرند تولیدات خود را با کیفیت مناسب و قیمت پایین به بازارهای دنیا عرضه کنند. واشنگتن در حال از دست دادن مزیت رقابتی خودش در مقابل پکن است و به همین دلیل به دنبال راهکارهایی برای افزایش مزیت رقابتی اقتصاد خودش از طریق تحت فشار قرار دادن اروپاست. وضعیت فعلی بستری را برای آمریکا فراهم کرده است تا در راستای جذب سرمایه ها گام بردارد و به توسعه ی صادراتش بپردازد. بنابراین، برنده ی اصلی جنگ روسیه و اوکراین آمریکاست که از منافع آن بهره مند می شود. انفعال اروپا در مقابل آمریکا به اعمال فشارهایی بر مردم این قاره منجر شده است.

وی در پایان گفت: قطعاً موضوع ناترازی گاز در کشور ما با بحرانی که اروپا در زمینه ی دسترسی به منابع پایدار انرژی با آن مواجه است، قابل مقایسه نیست. ما دومین دارنده ی ذخایر بزرگ گازی در جهان هستیم، در حالی که اروپا برای تأمین گاز موردنیازش به کشورهای دیگر وابسته است. مشکلات کشور ما در زمینه ی انرژی با اعمال سیاست هایی مانند تعرفه گذاری پلکانی یا بهینه سازی مصرف قابل حل است. اما اروپا با یک چالش بزرگ در دسترسی به منابع پایدار انرژی روبروست. بنابراین، یاد کردن از زمستان سخت برای ایران اساساً اشتباه است.