بودجهِ وعده‌وعیدها
مهرناز خوشبخت روزنامه‌نگار
وزیر اقتصاد از برنامه دولت برای کاهش کسری بودجه سال آینده با سه محور سخن گفته است: کاهش هزینه‌های غیرضروری، استفاده بهینه از منابع و افزایش درآمدها. سخنانی که در ظاهر منطقی‌اند، اما در عمل، یادآور همان نسخه‌های تکراری است که سال‌هاست در لوایح بودجه تکرار می‌شود ــ بی‌آنکه نتیجه‌ای ملموس به‌جا بگذارد.
کسری بودجه در ایران دیگر یک عارضه موقت نیست؛ به مزمن‌ترین بیماری اقتصاد کشور بدل شده است. دولت‌ها برای جبران آن، یا استقراض کرده‌اند یا پول چاپ کرده‌اند، و حاصل این چرخه چیزی نبوده جز تورم و کوچک شدن سفره مردم. شعار «کاهش هزینه‌های غیرضروری» بارها تکرار شده، اما هیچ‌گاه به اصلاح واقعی ساختار دولت و شرکت‌های وابسته منجر نشده است.
از سوی دیگر، «استفاده بهینه از منابع» اغلب به معنای فشار بیشتر بر مالیات‌دهندگان و فعالان اقتصادی تعبیر شده است. در حالی که بدون اصلاح نظام اداری و کوچک‌سازی واقعی دولت، هر سیاست مالیاتی تازه، تنها به خستگی بخش خصوصی و رکود اشتغال منتهی می‌شود.
ریشه بحران، در نگاه درون‌گرا به اقتصاد است. تا زمانی که درآمدهای کشور در گرو نفت و تحریم‌ها باشد، هیچ بودجه‌ای از چرخه کسری و استقراض رها نخواهد شد. راه نجات، در تعامل با جهان است. تجربه کشورهایی مانند ویتنام و اندونزی نشان داده که پیوستن دوباره به اقتصاد جهانی می‌تواند مسیر رشد پایدار را بگشاید.
اما گشایش بیرونی بدون اصلاح درونی ممکن نیست. شفافیت مالی، مبارزه واقعی با فساد، خصوصی‌سازی سالم و بازسازی اعتماد عمومی، پیش‌شرط هر تحول اقتصادی است.
اکنون زمان آن است که دولت به جای وعده‌های تکراری، تصمیمی واقعی بگیرد؛ تصمیمی برای خروج از انزوا و باز کردن درهای اقتصاد ایران به روی جهان.
در غیر این صورت، بودجه سال آینده نیز تنها دفترچه‌ای از وعده‌ها خواهد بود؛ وعده‌هایی بی‌سرانجام، در تکرار سال‌های گذشته.
