جهان اقتصاد گزارش می دهد؛
تعلل در بازسازی خانه‌های جنگ‌زدگان
گروه زیربنایی رضا پورحسین
جهان اقتصاد: رئیس شورای شهر درباره آخرین وضعیت بازسازی خانه‌های آسیب دیده گفت: بازسازی شروع نشده چرا که باید مقدماتش طی شود. بخش عمده‌ای از ترمیم و تعمیرات اولیه تمام شده و بخش دیگری هم تا پایان این ماه تمام خواهد شد. برای بازسازی خانه‌ها صاحبان خانه باید بیایند و مذاکره کنند که یا پیمانکار بگیرند یا خودشان بسازند.
این صحبت ها که طبق معمول لحنی جانب دارانه دارد، تقصیر را به گردن مردم می اندازد اما در‌میان سطورش می گوید که همچنان مشکلات مسکن مردم جنگ زده ادامه دارد. مشکلی که به نظر می رسد به این زودی ها حل نشود.
اما مشکل دقیقا کجاست؟
دولت پس از آتش‌بس، تیمی متشکل از وزارت راه و شهرسازی، شهرداری تهران و بنیاد مسکن را مأمور ارزیابی خسارات کرد. برآوردهای اولیه نشان داد که بازسازی مناطق آسیب‌دیده در تهران حداقل ۴۰۰۰ میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. دولت وعده داد که علاوه بر تأمین این بودجه، وام‌های کم‌بهره و کمک‌های بلاعوض برای اسکان موقت به خانوارهای آسیب‌دیده ارائه دهد. با این حال، گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد که تنها ۱۵ درصد از بودجه وعده‌داده‌شده تخصیص یافته است. این کمبود مالی باعث شده که شهرداری تهران، که مسئولیت اصلی بازسازی را بر عهده دارد، نتواند پروژه‌ها را به‌طور مؤثر پیش ببرد. قیمت بالای مصالح ساختمانی، مانند بتن و آهن، که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و تورم داخلی بیش از ۳۵ درصد افزایش یافته، فشار مضاعفی بر منابع محدود شهرداری وارد کرده است.
یکی از مشکلات اصلی، نبود برنامه‌ریزی منسجم برای بازسازی است. در حالی که آواربرداری در مناطقی مانند سعادت‌آباد تا حدی انجام شده، در یافت‌آباد و برخی مناطق جنوبی تهران، این فرآیند هنوز آغاز نشده است. گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که بسیاری از ساکنان همچنان در اقامتگاه‌های موقت، زندگی می‌کنند. تأخیر در آواربرداری و بازسازی، زندگی روزمره ساکنان را مختل کرده و بسیاری از آنها مجبور به مهاجرت به شهرهای اطراف شده‌اند.
ناهماهنگی بین نهادهای مسئول نیز به مشکلات افزوده است. در ابتدا، بنیاد مسکن مسئولیت ارزیابی و بازسازی را بر عهده داشت اما پس از چند هفته، این وظیفه به‌طور کامل به شهرداری تهران منتقل شد. این انتقال بدون انتقال منابع مالی کافی یا برنامه‌ریزی مشخص انجام شد، که باعث سردرگمی و توقف پروژه‌ها شد. برخی پیمانکاران، به دلیل عدم پرداخت به‌موقع دستمزدها، کار را متوقف کرده‌اند. گزارش‌هایی از کیفیت پایین برخی تعمیرات اولیه، مانند بازسازی دیوارهای نیمه‌تخریب‌شده، نیز منتشر شده که نشان‌دهنده نظارت ناکافی بر پروژه‌هاست. یکی از مقامات شهرداری تهران اذعان کرده که نبود نیروی انسانی متخصص و تجهیزات کافی، روند بازسازی را کند کرده است.
پیامدهای توقف بازسازی فراتر از مسائل مادی است. بسیاری از ساکنان مناطق آسیب‌دیده، به‌ویژه در مناطق کم‌درآمد از نبود حمایت کافی شکایت دارند. گزارش‌های مردمی نشان می‌دهد که برخی خانواده‌ها تمام دارایی خود را از دست داده‌اند و کمک‌های بلاعوض وعده‌داده‌شده به آنها پرداخت نشده است. این وضعیت، نارضایتی گسترده‌ای در میان شهروندان ایجاد کرده و از پیشرفت بازسازی انتقاد کرده‌اند.
کارشناسان معتقدند که برای رفع این مشکلات، دولت باید هرچه سریع‌تر بودجه لازم را تأمین کند. تشکیل یک ستاد بحران متشکل از نمایندگان وزارت راه، شهرداری و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌تواند هماهنگی را بهبود بخشد. همچنین، استفاده از فناوری‌های نوین، مانند سازه‌های پیش‌ساخته، می‌تواند سرعت بازسازی را افزایش دهد. شفافیت در تخصیص منابع و ارائه گزارش‌های دقیق از پیشرفت کار نیز برای جلب اعتماد عمومی ضروری است. در حال حاضر، بسیاری از ساکنان تهران در انتظار بازگشت به زندگی عادی هستند، اما موانع مالی، مدیریتی و لجستیکی، این امید را کمرنگ کرده است.
برای حل این بحران، دولت باید منابع مالی را اولویت‌بندی کند و با همکاری بخش خصوصی، ظرفیت‌های جدیدی برای بازسازی ایجاد کند.
