راه عبور از کمبود انرژی
یادداشت عبدالله باباخانی تحلیلگر اقتصاد
فرض کنید از امروز بخواهیم انرژی ایران را از نو بازسازی کنیم؛ نه با شعار، نه با تعارف، بلکه با عدد، منطق و مدیریتی در تراز جهان امروز.
آیا می‌توان در یک دوره ۱۵ ساله، ایران را به «پایداری انرژی» رساند؟ پاسخ برخلاف تصور رایج، آری است؛ مشروط به چند پیش‌فرض ساده، اما بنیادین.
مطابق داده‌های تطبیقی از کشورهای دارای اقلیم مشابه مانند ترکیه، عربستان یا مکزیک، برای تأمین انرژی پایدار یک جمعیت ۸۰ تا ۸۵ میلیونی با الگوی زندگی شهری مدرن و صنعتی‌شده، نیازهایی در این حدود تعریف می‌شود:
حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سال برای برق، گرمایش و صنعت، حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت و میعانات در روز برای تولید فرآورده‌های مورد نیاز داخلی مانند بنزین، دیزل و خوراک پتروشیمی، تأمین ۲۰ تا ۳۰ درصد سبد انرژی از منابع تجدیدپذیر شامل خورشیدی و بادی.
این ارقام نه تخیلی‌اند و نه افراطی؛ بلکه در کشورهایی مانند برزیل، ترکیه و مالزی، با جمعیت مشابه و درآمد متوسط، به‌عنوان نقطه تعادل در حکمرانی انرژی پذیرفته شده‌اند.
آنچه ایران را از دستیابی به این تعادل بازداشته، کمبود منابع نیست؛ بلکه فقدان ساختار یکپارچه، نبود شفافیت، و اشتباهات در حوزه انرژی است.
با ایجاد یک ساختار متمرکز ملی برای انرژی نه تفکیک‌شده میان وزارت نفت، نیرو و سه نهاد دولتی دیگر و تدوین یک برنامه عملیاتی ۱۵ ساله، می‌توان به‌تدریج از بحران فعلی خارج شد. مسیر پیشنهادی، شامل سه مرحله کلیدی است: بازسازی زیرساخت‌های فرسوده برق و گاز، کاهش هدررفت انرژی که اکنون سالانه بیش از ۵۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود و حذف یارانه‌های پنهان و بازتوزیع هدفمند و شروع ساختار جدید انرژی‌های تجدیدپذیر با ۵ تا ۷ گیگاوات ظرفیت اولیه.
سرمایه‌گذاری در پالایشگاه‌ها و تبدیل نفت خام به فرآورده، ایجاد شبکه برق هوشمند و مقاوم‌سازی در برابر بحران و تثبیت انرژی تجدیدپذیر به‌عنوان بازیگر اصلی در برق مصرفی شهرها نیز بسیار موثر است.
