نقش مناطق آزاد در رشد سرمایه‌گذاری خارجی

مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی به‌عنوان یکی از ابزارهای مهم برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش تولید، در اقتصادهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ایران نیز این مناطق از دهه‌های گذشته برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تسهیل فرآیندهای تجاری و صنعتی ایجاد شده‌اند. با این حال، عملکرد این مناطق و میزان تأثیر آن‌ها بر رشد اقتصادی و تولید کشور همواره مورد سوال و بررسی قرار گرفته است. 

در این گفتگو، احمدعلی محمدی، فعال اقتصادی، به بررسی عملکرد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران، موانع قانونی و اجرایی پیش‌رو، مشوق‌های مالیاتی و سهم واقعی آن‌ها در جذب سرمایه پرداخته است.

عملکرد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران:

احمدعلی محمدی در این زمینه اظهار می‌کند: مناطق آزاد اقتصادی در ایران به‌ویژه در مناطق مرزی و ساحلی ایجاد شده‌اند تا با ارائه مشوق‌های مختلف اقتصادی و مالی، به جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه صادرات غیرنفتی کمک کنند. در سال‌های گذشته، مناطق آزاد تجاری مانند قشم، کیش، چابهار و انزلی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ایجاد اشتغال موفقیت‌هایی را تجربه کرده‌اند.

وی در ادامه می‌افزاید: با این حال، مشکلات مختلفی از جمله ناکارآمدی زیرساخت‌ها، مقررات پیچیده و موانع اداری باعث شده‌اند که تأثیر این مناطق بر رشد اقتصادی کشور در سطح مطلوب نباشد. اگرچه این مناطق از برخی مزایا مانند معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات گمرکی برخوردار هستند، اما در عمل، بسیاری از فعالان اقتصادی با مشکلاتی در زمینه دسترسی به بازارهای جهانی، تأمین مواد اولیه و جذب نیروی انسانی متخصص مواجه‌اند.

موانع قانونی و اجرایی پیش‌رو:

محمدی درخصوص موانع قانونی و اجرایی تأکید می‌کند: یکی از مشکلات اصلی که مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران با آن روبه‌رو هستند، وجود موانع قانونی و اجرایی است که روند جذب سرمایه‌گذاری خارجی را کند کرده است. بسیاری از قوانین و مقررات داخلی کشور، مانند محدودیت‌های ارزی و تحریم‌ها، بر عملکرد این مناطق تأثیر منفی می‌گذارند.

وی همچنین اضافه می‌کند: ساختار اداری و عدم هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف دولتی باعث شده که بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی از ورود به این مناطق خودداری کنند. این امر نه‌تنها جذب سرمایه را به تأخیر می‌اندازد بلکه از کارآیی این مناطق نیز می‌کاهد.

مشوق‌های مالیاتی و اثرگذاری آن‌ها:

احمدعلی محمدی درباره مشوق‌های مالیاتی می‌گوید: مشوق‌های مالیاتی یکی از ابزارهای کلیدی برای جذب سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی هستند. معافیت‌های مالیاتی و گمرکی می‌توانند انگیزه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی فراهم کنند. اما باید توجه داشت که این مشوق‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند به رشد قابل‌توجه در این مناطق منجر شوند.

وی در ادامه می‌افزاید: نیاز به اصلاحات ساختاری، بهبود کیفیت خدمات زیرساختی و ایجاد تسهیلات ویژه برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران ضروری است تا این مناطق بتوانند به‌طور مؤثرتر عمل کنند.

سهم مناطق آزاد در جذب سرمایه‌گذاری و تولید:

این فعال اقتصادی در پاسخ به این پرسش که سهم واقعی مناطق آزاد از جذب سرمایه‌گذاری و رشد تولید چقدر است، می‌گوید: سهم واقعی مناطق آزاد از جذب سرمایه‌گذاری خارجی و رشد تولید در کشور، علیرغم امکانات و مشوق‌هایی که ارائه می‌دهند، هنوز محدود است. بسیاری از این مناطق به‌طور عمده در حوزه خدمات و تجارت فعالیت دارند، در حالی که ظرفیت آن‌ها برای رشد تولید صنعتی و توسعه فعالیت‌های اقتصادی پیچیده‌تر محدود است.

وی ادامه می‌دهد: برای دستیابی به اثرگذاری بیشتر این مناطق، باید به‌طور ویژه به توسعه صنایع زیرساختی و حمایت از تولیدات صنعتی توجه شود. در غیر این صورت، این مناطق نمی‌توانند به‌طور کامل در جهت رشد پایدار و توسعه اقتصادی کشور مؤثر واقع شوند.

احمدعلی محمدی در پایان خاطرنشان می‌کند: مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می‌توانند نقش قابل‌توجهی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی و افزایش تولید ایفا کنند، اما برای تحقق این اهداف، نیاز به اصلاحات اساسی در قوانین، بهبود زیرساخت‌ها و رفع موانع اداری است. همچنین، فراهم آوردن مشوق‌های مالیاتی کارآمد و توسعه فعالیت‌های صنعتی در این مناطق، می‌تواند موجب رشد پایدار و تحول در اقتصاد کشور شود.