جهان اقتصاد گزارش می دهد
راهنمای زنده‌ماندن وقتی آسمان امن نیست
زهرا عسگری
در روزگار ما که صلح به نظر عادی‌ترین شکل زندگی می‌آید، جنگ همچون شبحی در پس پرده‌ی اخبار، ناگهان فرود می‌آید؛ بی‌هشدار، بی‌دعوت. در چنین لحظاتی، آنچه جان‌ها را نجات می‌دهد، نه قهرمانی‌های یک‌باره، که آگاهی و آمادگی پیشینی است. گزارش پیش‌رو، راهنمایی است برای آن لحظات حساس؛ زمانی که آسمان دیگر آبی نیست، و زمین، تنها جای امن باقی‌مانده است.
۱. آرامش، اولین زره دفاعی است
اولین و مهم‌ترین اصل در شرایط بحرانی، حفظ آرامش است. ترس و اضطراب، تصمیم‌گیری را مختل می‌کند و جان انسان را بیش از خطرات واقعی تهدید می‌کند. شهروندان باید تمرین کنند که در مواجهه با صدای آژیر، انفجار یا اختلال در خدمات عمومی، واکنش سریع ولی منطقی داشته باشند.
۲. آژیرها را بشناسید؛ صدای زندگی، نه وحشت
در بیشتر کشورها، صداهای مختلف آژیر به معانی خاصی اختصاص داده شده‌اند:
آژیر ممتد = احتمال حمله هوایی
آژیر قطع و وصل = پایان خطر یا تخلیه اضطراری
شناختن این صداها و دانستن واکنش مناسب (پناه‌گیری، خروج، سکوت خبری) حیاتی است.
حتی کودکان باید بدانند وقتی صدایی بلند و غیرعادی شنیدند، چه کاری باید بکنند؛ آموزش درون خانواده در قالب بازی و داستان می‌تواند مؤثر باشد.
۳. پناهگاه: خانه‌ی دوم در روزهای سیاه
در زمان جنگ، هیچ چیز به اندازه یک پناهگاه استاندارد نمی‌تواند تضمین بقا باشد. اگر خانه یا محل کار پناهگاه ندارد:
نزدیک‌ترین پناهگاه عمومی محل را شناسایی و نقشه مسیر را در ذهن تمرین کنید.
در آپارتمان‌ها، راه‌پله‌های مرکزی یا اتاق‌هایی بدون پنجره، بهترین گزینه هستند.
در منازل یک‌طبقه، حمام یا زیرزمین، پناهگاه موقت مناسبی است.
وسایل اضطراری (پتو، چراغ قوه، رادیو، کنسرو و آب) را در پناهگاه ذخیره کنید.
۴. کیت بقا؛ کوله‌پشتی زندگی
هر خانواده باید یک کیت اضطراری آماده داشته باشد. این کیت می‌تواند در لحظات تخلیه، جان اعضای خانواده را نجات دهد. محتویات پیشنهادی:
مدارک هویتی (شناسنامه، کارت ملی، بیمه)
مقداری پول نقد
وسایل کمک‌های اولیه
قرص‌های تصفیه آب
غذا و آب برای ۳ روز
لباس گرم و لباس زیر
چراغ قوه و باتری اضافه
رادیوی کوچک باتری‌خور یا شارژی
شارژر موبایل دستی یا خورشیدی
کوله باید سبک، ضدآب و همیشه آماده حمل باشد.
۵. قطع وابستگی به تکنولوژی
در زمان جنگ، ممکن است ارتباطات اینترنتی و مخابراتی مختل شود. داشتن نقشه‌های کاغذی، دفترچه شماره‌های مهم، و دانستن مکان‌های کلیدی شهر (بیمارستان‌ها، پست‌های امدادی، مخازن آب) اهمیت بالایی دارد. همچنین، باید در خانواده یا محله، «نقطه تماس اضطراری» مشخص شود که در صورت قطع ارتباط، افراد بدانجا مراجعه کنند.
۶. درهای بسته، جان‌های باز
بسیاری از خطرات جنگی از طریق پنجره‌ها، درها و راه‌های ورودی ایجاد می‌شود. اگر حمله‌ی شیمیایی یا بیولوژیکی محتمل باشد:
تمامی درها و پنجره‌ها را ببندید.
شکاف‌ها را با نوار چسب و پارچه بپوشانید.
در صورت امکان از ماسک‌های تنفسی استاندارد استفاده کنید یا ماسک پارچه‌ای مرطوب بسازید.
تأمین تهویه‌ی مناسب بدون باز گذاشتن درها نیز باید در نظر گرفته شود.
۷. آموزش جمعی؛ بقا یک مهارت اجتماعی است
امنیت در زمان جنگ تنها وابسته به فرد نیست؛ همبستگی محله‌ای و آگاهی عمومی نقش حیاتی دارند.
خانواده‌ها باید با همسایگان خود گروه‌های اضطراری تشکیل دهند.
افراد مسن، کودکان، معلولان یا بیماران خاص باید شناسایی شده و برای کمک به آن‌ها برنامه‌ریزی شود.
مدارس باید با برگزاری مانورهای دوره‌ای، آمادگی ذهنی کودکان را بالا ببرند.
در این میان، افراد آگاه نقش مربی و رهبر محلی را دارند.
۸. اخبار، شمشیر دو لبه
در زمان بحران، اطلاعات غلط به اندازه خمپاره خطرناک است.
فقط از منابع رسمی و موثق (رادیو سراسری، شبکه ملی بحران) اطلاعات دریافت کنید.
در انتشار اخبار در شبکه‌های اجتماعی، بسیار محتاط باشید.
اگر پیام هشدار دریافت کردید، آن را بدون اطمینان بازنشر نکنید.
«آگاهی» می‌تواند نجات‌بخش باشد؛ «شایعه» می‌تواند قاتل خاموش باشد.
۹. جان مهم‌تر از مال است
در لحظات تخلیه، به یاد داشته باشید که وسایل مادی را می‌توان جایگزین کرد؛ اما جان را نه.
خروج به‌موقع، قبل از بسته‌شدن راه‌ها و شلوغی، اولویت دارد.
در خانه قفل بزنید، اما برای جان، زنجیر نسازید.
برنامه‌ی تخلیه از قبل با خانواده هماهنگ شود؛ مقصد دوم، مسیرهای فرعی و مکان‌های امن جایگزین از پیش تعیین گردد.
۱۰. امید را فراموش نکنید؛ تاریکی جاودانه نیست
در زمان جنگ، زنده ماندن فقط یک مهارت جسمی نیست؛ روح نیز نیاز به حفاظت دارد.
با خانواده وقت بگذرانید، داستان بگویید، دعا کنید یا بخوانید.
موسیقی آرام، سکوت هدفمند و حتی نوشتن احساسات، روان را متعادل نگه می‌دارد.
باور به پایان بحران، همان چیزی است که شما را از دل آن عبور می‌دهد.
جنگ ممکن است سایه بیندازد، اما شما می‌توانید سایه را بفهمید، مدیریت کنید و از دل آن عبور کنید. آموزش، آمادگی و همدلی، سه‌گانه‌ی نجات در روزهای سخت است. این راهنما شاید روزی تنها چند دقیقه وقت‌تان را بگیرد؛ اما در لحظه‌ی بحران، می‌تواند ساعاتی از زندگی شما و عزیزانتان را حفظ کند.
آسمان اگر تیره شد، به زمین بنگر؛ در پناه عقل و آمادگی، همیشه کورسوی نجاتی هست.
