خاورمیانه‌؛ فرصت‌های جذاب و تهدیدهای بزرگ

خاورمیانه دو دهه گذشته بسیار تیره روز بود اما خاورمیانه جدید پول بیشتر و هرج و مرج کمتری دارد. اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس یکی از ثروتمندترین و پویاترین اقتصادهای روی کره زمین هستند. این تغییرات فصل جدیدی را در خاورمیانه آغاز می کند که با فرصت های تازه و خطرات جدیدی همراه است.

هفته نامه اکونومیست در سرمقاله شماره نهم سپتامبر سال 2023، با عنوان "خاورمیانه جدید" به آغاز فصل جدیدی در خاورمیانه پرداخته است که با فرصت های تازه و خطرات جدید همراه است.

اگرتا به حال فکر می کردید خاورمیانه منطقه ای راکد است، دوباره فکر کنید. اقتصاد کشورهای حوزه خلیج فارس به لطف قیمت نفت خام برنت که در این هفته به بیش از 90 دلار در هر بشکه رسید، یکی از ثروتمندترین و پویاترین اقتصادهای روی کره زمین هستند. ثروت بادآورده 3.5 تریلیون دلاری سوخت فسیلی این منطقه صرف همه چیز میشود. از هوش مصنوعی و شهرهای جدید درخشان در بیابان گرفته تا پر کردن خزانه‌های صندوق های ثروت ملی غول‌پیکر که در بازارهای سرمایه جهان به دنبال معاملات هستند.

عقب نشینی تنش در خاورمیانه

همانطور که جریان نقدینگی وارد می شود، به لطف بزرگترین انفجار دیپلماسی، نشانه هایی از عقب نشینی هرج و مرج در خاور میانه دیده می شود. عربستان سعودی و ایران پس ازسالها تنش( از زمان انقلاب ایران در سال 1357 )، درباره تنش زدایی مذاکره کرده اند. جنگ های داخلی در سوریه و یمن قربانیان کمتری میگیرد، زیرا حامیان آنها به دنبال کاهش تنش هستند. پس از پیمان ابراهیم بین رژیم اسرائیل و برخی از دولت های عربی، عربستان سعودی در حال بررسی به رسمیت شناختن رژیم اسرائیل، 75 سال پس از تاسیس آن است. نفوذ جهانی منطقه در حال افزایش است و چهار کشور در شرف پیوستن به بریکس هستند که خواهان جهانی کمتر تحت سلطه غرب هستند.

آغاز فصل جدیدی در خاورمیانه

این تغییرات فصل جدیدی را در خاورمیانه آغاز می کند که با فرصت های تازه و خطرات جدید همراه است. رهبران منطقه در حال آزمایش ایده هایی هستند که در بسیاری از نقاط جهان رایج شده اند. از جمله پذیرش پراگماتیسم استبدادی به عنوان جایگزینی برای دموکراسی و دیپلماسی چند قطبی به جای نظم پس ازسال 1945 تحت رهبری آمریکا. خاورمیانه همچنین مکانی است که ممکن است تهدیدهایی که جهان را در دهه 2030 تهدید می کند، زودتر از موعد در آنجا بروز پیدا کند، از جمله گسترش سلاح های هسته ای، وضعیت جوی غیرعادی و شدید و حتی نابرابری بیشتر، زیرا کشورهای ضعیف بیشتر عقب می مانند.

خاومیانه، امروز، از همیشه مهم تر است. اگرچه این منطقه تنها 6 درصد از مردم جهان را در خود جای داده است، اما در اقتصاد جهانی نقش بسزایی دارد. به عنوان کم‌هزینه‌ترین تولیدکننده نفت، سهم آن از صادرات نفت خام ۴۶ درصد است. سهم خاورمیانه از صادرات گاز طبیعی مایع، که از زمان تعطیلی خطوط لوله گازروسیه به اروپا، تقاضای زیادی دارد، 30 درصد و این سهم در حال افزایش است.

به لطف موقعیت مکانی آن، 30 درصد از کل تجارت کانتینری و 16 درصد از محموله های هوایی از این منطقه عبور می کند. صندوق‌های ثروت ملی این منطقه با 3 تریلیون دلار دارایی، از بزرگترین صندوق‌های های ثروت ملی در جهان هستند. جنگ ها و بی نظمی های خاورمیانه اغلب به فراسوی مرزها سرازیر می شود. پناهندگان آن تا اروپا بر سیاست تأثیر می گذارند.

خاورمیانه دو دهه گذشته بسیار تیره روز بوده است. پروژه های دموکراتیک در عراق پس از حمله آمریکا در سال 2003 و در چندین کشور پس از بهار عربی در سال 2011 با شکست و خونریزی به پایان رسید. داعش به دنبال ایجاد خلافت بود، در حالی که در سوریه بشار اسد به سوی مردم خود ماده اعصاب مرگبار سارین پرتاب میکرد.

منبع: اکونومیست