این تصمیم از نگاه کارشناسان به عنوان یک گام مثبت ارزیابی شد که باید در آینده نیز تداوم یابد و تنها نباید منحصر به یک یا دو یا حتی یک‌هفته شود. با وجود این لغو این موضوع شوک نسبی به بورس دیروز وارد شد. اما وظایف کلی بازارگردانی در عرصه بازار سرمایه چیست و مستلزم چه اصلاحات یا تغییراتی است؟

در بازار سهام ایران اختلاط دو مفهوم بازارگردانی و بازارسازی سبب شده سهامداران عمده و بازارگردانان تحت فشار قرار ‌گیرند تا با مقررات دستورالعمل بازارگردانی، از قیمت سهم حمایت کرده و عملا بازارسازی کنند.

به گفته کارشناسان، یک بازارگردان حرفه‌ای هیچ ‌زمان نباید خود را اسیر قیمت‌های‌ محاسباتی کند. ارزشیابی سهام و محاسبه ارزش ذاتی و تصمیم‌گیری به خرید یا فروش سهام در قیمت‌های روز در مقایسه با قیمت‌های محاسباتی، در زمره مسوولیت‌های سبد‌گردانان و مشاوران سرمایه‌گذاری است. هرچند بهتر است که یک بازارگردان، تحلیل نسبی از ارزش ذاتی سهام مورد بازارگردانی داشته باشد، اما این موضوع به هیچ‌وجه یک شرط لازم نیست و چه‌بسا عدم ‌آگاهی وی از ارزش ذاتی شاید مفیدتر هم باشد.

به دفعات در بازار شاهد آن بوده‌ایم که اشخاص حرفه‌ای به ‌دلیل پافشاری بر ارزش ذاتی محاسباتی خود، از فرصت‌های خرید و فروش بازار جامانده‌ و متضرر شده‌اند.

بازارسازی یا بازارگردانی؟

در حال ‌حاضر اما به‌ دلیل اختلاط دو مفهوم بازارسازی و بازارگردانی شاهد آن هستیم که سهامداران عمده و بازارگردانان تحت ‌فشار قرار می‌گیرند تا با مقررات دستورالعمل بازارگردانی، از قیمت سهم حمایت کرده و عملا بازارسازی کنند.

علاوه‌بر آن، این روزها شاهد آن هستیم که مدیران شرکت‌ها نیز توسط مدیران بورسی تحت‌ فشار قرار می‌گیرند تا منابع مالی خود و شرکت‌های زیرمجموعه خود را صرف حمایت از قیمت‌ سهام کنند.

«جهان‌صنعت» در گفت‌و‌گو با کارشناسان بورسی به ابعاد مختلف ضرورت تغییرات قوانین مربوط به بازارگردانی پرداخته و جنبه‌های مختلف آن را بررسی کرده است.

شرایط بورس تغییر کرده‌است

پیام الیاس‌کردی‌ کارشناس بازار سرمایه در این رابطه می‌گوید: می‌خواهم این موضوع را با یک مثال توضیح بدهم. یک زمانی است که خانه‌ای به هر دلیلی در حال ریختن است و بعد ما تصمیم می‌گیریم برای اینکه سقف نریزد به صورت فوری وسط خانه یک ستون بزنیم‌ ولی بعد می‌گوییم باید دیوارها را ترمیم کنیم و ستون‌های جانبی نصب کنیم و دیگر نمی‌خواهیم در آینده آن ستون وسط باقی بماند. طبیعتا باید این ستون را برداریم و با ستون‌های جانبی خانه را نگه داریم.

او افزود: در سال ۹۹ بحث بازارگردانی را به خاطر شرایط خاص بازار‌ که قابلیت نقد‌شوندگی نداشته وارد بورس کردیم. ولی امروز دیگر نیازی به چنین کاری نداریم و بازار هم یک موجود زنده است و به همه شرایط موجود واکنش نشان می‌دهد. حالا ما چه اصراری داریم که این ستون وسط را حفظ کنیم؟

الیاس‌کردی تصریح کرد: کلا باید به سمتی برویم که این مساله را حذف کنیم، نه اینکه دنبال این باشیم که چگونه آن را اصلاح کنیم یا بعضی روزها باز کنیم و بعضی روزها ببندیم. باید یک بار برای همیشه آن را ببندیم.

بورس به کف رسیده‌است

این کارشناس بازار سرمایه درباره تاثیر این خبر در مثبت شدن بازار روز یکشنبه گفت: مثبت شدن بازار یکشنبه هم مقداری بحث روانی بود و اینکه بازار ما روز شنبه شرایط جهنمی را پشت سر گذاشت و طبیعی بود که یکشنبه را بهتر شروع کند. معمولا بعد از یک روز جهنمی بازار منفی و سیاه شروع نمی‌کند. این را هم باید در نظر داشت که بازار ما الان در کف‌ترین قیمت خودش قرار دارد و واکنش‌های مثبت آن طبیعی است. به نظر می‌رسد بازار خودش را در خبرهای جنگ حل کرده است؛ اتفاقی که در بازار دلار هم حل شده و بازار سرمایه هم همین کار را کرده و بازار سرمایه ما دیگر واکنش خاصی نداشته است. اگر هم بخواهد واکنشی داشته باشد بیشتر از یک بیش واکنش خواهد بود که نمی‌تواند طبیعی و منطقی باشد.

قانون عملکرد بازارگردان‌ها باید تغییر کند

مریم محبی‌ کارشناس ارشد بازار سرمایه نیز در همین باره اظهار کرد: اینکه بازارگردان‌ها در بازار نقش دارند و نتوانستند آن نقش حمایتی خود را در قیمت سهم‌ها اجرایی کنند حرف درستی است. همچنین در اینکه بازارگردان‌ها بیشتر به سمت بحث‌های سوداگرایانه و منافع درآمدی خود توجه کرده‌اند شکی نیست. بنابراین به نظر می‌رسد قانون عملکرد بازارگردان‌ها به اضافه موارد مربوط به نظارت‌شان که الان بالغ بر سه سال است که به‌طور جدی پیگیری می‌کنیم، باید تغییر کند و در حال حاضر به نظر می‌رسد که باید به صورت جدی‌تر پیگیری و مطالبه شود.

جهان صنعت