براساس آمار منتشر شده از بانک مرکزی ایران از تسهیلات بانکی در خرداد ماه ۱۴۰۲، بیشترین سهم تسهیلات اعطایی بانک‌ها در کشور برای استان تهران بوده است. همچنین نسبت تسهیلات اعطایی به سپرده‌ها (پس از کسر سپرده‌های قانونی) در استان‌های خراسان شمالی، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری و ایلام بیشترین مقدار را ثبت کرده است. همچنین استان البرز با کمترین میزان نسبت تسهیلات به سپرده در قعر جدول قرار گرفته است. 

«تسهیلات» و «سپرده» در ادبیات بانکداری

در شبکه بانکی کشور میزان تسهیلات و سپرده‌گذاری می‌تواند موتور محرک یک اقتصاد باشد و باعث تولید و بهره‌وری شود. تسهیلات در حقیقت وام‌های بانکی‌ای است که توسط بانک‌های خصوصی یا دولتی به اشخاص حقیقی و حقوقی پرداخت می‌شود. تسهیلات بانکی به دو دسته جاری و غیرجاری تقسیم می‌شود. تسهیلات جاری، وام‌هایی است که نهایتا تا دوماه پس از تاریخ سررسید تسویه می‌شود. از طرف دیگر تسهیلات غیرجاری شامل وام‌هایی است که تاخیر در تسویه آنها بیش از ۲ماه طول می‌کشد. تسهیلات اعطایی توسط بانک‌ها می‌تواند باعث تحریک تقاضا و افزایش تولید شود لذا هدفمندی تسهیلات بانکی برای بهبود تولید کشور می‌تواند حائز اهمیت باشد. 

یکی دیگر از متغیرهای مهم در شبکه بانکی سپرده‌گذاری اشخاص است. به بیان دقیق‌تر سپرده در شبکه بانکی میزان پولی است که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی در بانک نگهداری می‌شود. یکی دیگر از انواع سپرده که نزد بانک مرکزی نگهداری می‌شود سپرده قانونی است. طبق دستور بانک مرکزی، این سپرده مبلغی است که بانک‌ها باید در حساب های خود نزد بانک مرکزی بلوکه کنند. 

با توجه به آمارهای بانک مرکزی، سهم استان‌ تهران در اعطای تسهیلات بانکی بسیار بیشتر از سایر استان‌هاست. استان تهران حدود ۶۰ درصد تسهیلات بانکی اعطا شده در کل کشور را به خود اختصاص داده است. یکی از علل مهم  بالا بودن رقم تسهیلات وسپرده ها در استان تهران استقرار دفاتر بسیاری از شرکت‌ها ومؤسسات تولیدی سایر استان‌ها در استان تهران بوده و عمده فعالیت‌های بانکی آن‌ها ازطریق شعب بانک‌ها و مؤسسات اعتباری استان مذکور انجام می شود. پس از استان تهران ، به ترتیب استان اصفهان با ۴.۲۵ درصد و استان خراسان رضوی با ۳.۲۸ درصد در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند.

بیشترین نسبت تسهیلات به س‍پرده در استان‌های کم برخوردار

عمدتا نسبت ایده آل تسهیلات به سپرده‌ها (پس از کسر سپرده قانونی) در نظام بانکی کشورها بین ۸۰ تا ۹۰ درصد است. براساس آمارها، نسبت تسهیلات به سپرده‌ها پس از کسر سپرده قانونی در استان‌های کم‌برخوردار بیشتر بوده است. از میان استان‌های کشور، به ترتیب استان های خراسان شمالی، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری و ایلام بیشترین میزان نسبت تسهیلات به سپرده‌ها را پس از کسر سپرده قانونی در خرداد ۱۴۰۲ به خود اختصاص داده‌اند. به بیان دیگر، این استان‌ها بیشتر از میزانی که س‍پرده دریافت کرده‌اند تسهیلات پرداخت کرده‌اند.

نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در استان خراسان شمالی معادل ۱۳۸ درصد بوده که عدد قابل‌توجهی است. برای فهم بهتر این رقم می‌توان این چنین گفت که به ازای هر 100 تومان سپرده‌ای که وارد این بانک می‌شود، 138 تومان تسهیلات به اشخاص اعطا می‌شود. این نسبت در استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری و ایلام به ترتیب ۱۱۷ ، ۱۱۴ و ۱۱۲ درصد بوده است.

 در مقابل، استان البرز کمترین میزان این نسبت را در خرداد ماه امسال به خود اختصاص داده است. نسبت تسهیلات به سپرده در این استان معادل 50 درصد بوده که با توجه به نزدیکی به استان تهران رقم بسیار پایینی را ثبت کرده است.

 منبع: اکوایران