«جهان اقتصاد» گزارش می دهد
زمستان بدون گاز؛ سناریویی ترسناک اما واقعی
گلناز پرتوی مهر خبرنگار
زمستان که از راه می‌رسد، گرمای خانه‌ها به‌لطف جریان بی‌وقفه گاز، حال و هوایی از امنیت و آسایش می‌آورد. اما وقتی مصرف بی‌رویه با کاهش تولید و زیرساخت‌های فرسوده گره می‌خورد، شعله‌های این گرما آرام‌آرام کم‌نور می‌شوند. در سال‌های اخیر، ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز جهان، با بحران ناترازی در مصرف و تولید مواجه شده است؛ بحرانی که می‌تواند زمستان‌ها را سردتر و زندگی‌ها را دشوارتر کند. حالا پرسش این است: اگر همین روند ادامه پیدا کند، زمستان بی‌گاز به کدام سمت می‌رود؟
به گزارش خبرنگار «جهان اقتصاد»، ایران با داشتن دومین ذخایر گاز طبیعی جهان، همیشه به گاز به‌عنوان منبعی بی‌پایان نگاه کرده است. اما واقعیت تلخ این است که ظرفیت تولید محدود است و زیرساخت‌های انتقال و توزیع نیز دیگر تاب این حجم از مصرف را ندارند. در روزهای سرد سال، مصرف خانگی گاز آن‌قدر بالا می‌رود که صنایع ناچار به تعطیلی می‌شوند و حتی نیروگاه‌ها برای تأمین برق کشور دچار اختلال می‌شوند.
سیستم‌های گرمایشی قدیمی، عایق‌کاری ضعیف ساختمان‌ها، و نبود فرهنگ درست مصرف، باعث شده حجم زیادی از گاز بدون استفاده مفید هدر برود.
یارانه‌های انرژی، گاز را به یکی از ارزان‌ترین منابع گرمایش تبدیل کرده است. وقتی هزینه مصرف پایین باشد، انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی وجود ندارد.
بسیاری از صنایع بزرگ به فناوری‌های قدیمی و ناکارآمد وابسته‌اند که گاز زیادی مصرف می‌کنند، بدون اینکه بهره‌وری بالایی داشته باشند.
اگر این روند ادامه پیدا کند، سناریوی "زمستان بدون گاز" ممکن است به واقعیت تبدیل شود. کاهش فشار گاز در شبکه، می‌تواند مناطق زیادی را با قطعی‌های طولانی مواجه کند. صنایع ناچار به توقف تولید می‌شوند و مردم برای تأمین گرما به سوخت‌های آلاینده و خطرناک روی می‌آورند. این وضعیت نه‌تنها زندگی روزمره را مختل می‌کند، بلکه اقتصاد کشور را هم فلج خواهد کرد.
فشار بر خانوارها: خانوارهای کم‌درآمد بیشترین آسیب را از بحران گاز خواهند دید. خرید بخاری‌های برقی یا سوخت جایگزین برای بسیاری از خانواده‌ها ممکن نیست و این مسئله سلامت و ایمنی آن‌ها را به خطر می‌اندازد.
توقف صنایع و بیکاری: صنایع بزرگ مثل فولاد، پتروشیمی و سیمان به گاز وابسته‌اند. قطعی گاز یعنی توقف تولید، کاهش صادرات، و در نهایت افزایش بیکاری.
وقتی گاز قطع شود، مردم و صنایع به سوخت‌های مایع و جامد مثل گازوئیل و مازوت روی می‌آورند. این مسئله باعث افزایش آلودگی هوا و تشدید مشکلات زیست‌محیطی می‌شود.
حل بحران گاز، گرچه پیچیده، اما غیرممکن نیست. با اتخاذ سیاست‌های درست و اجرای اصلاحات زیرساختی، می‌توان زمستان‌های آینده را گرم نگه داشت:
آموزش عمومی درباره روش‌های صرفه‌جویی، مثل تنظیم دمای بخاری‌ها، استفاده از لباس گرم در خانه، و عایق‌کاری ساختمان‌ها، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.
دولت می‌تواند با ارائه مشوق‌های مالی، صنایع را به نوسازی تجهیزات و استفاده از فناوری‌های کم‌مصرف تشویق کند.
در همین زمینه، محمد ابراهیمی، کارشناس حوزه انرژی، در گفت‌وگو با خبرنگار «جهان اقتصاد»، اظهار کرد: توسعه خطوط انتقال گاز، بهینه‌سازی شبکه‌های توزیع، و افزایش ظرفیت تولید از میادین گازی، می‌تواند فشار بر سیستم را کاهش دهد.
وی تصریح کرد: تکیه صرف بر گاز، یک نقطه‌ضعف بزرگ است. گسترش نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، و همچنین توسعه انرژی‌های هسته‌ای، می‌تواند بخشی از بار مصرف را از دوش گاز بردارد.
وی عنوان کرد: اصلاح تدریجی یارانه‌ها و واقعی کردن قیمت گاز، می‌تواند انگیزه مردم و صنایع برای کاهش مصرف را افزایش دهد، البته به‌شرطی که این تغییر قیمت‌ها با حمایت‌های هدفمند از اقشار ضعیف همراه باشد.
وی در ادامه گفت: زمستان‌های سرد، سرنوشت محتوم ما نیست. با برنامه‌ریزی درست و عزم ملی، می‌توان از بحرانی که در کمین است، عبور کرد. تجربه کشورهایی که بحران‌های انرژی را پشت سر گذاشته‌اند، نشان می‌دهد که نوآوری، مدیریت منابع، و مشارکت مردم، می‌تواند حتی سخت‌ترین شرایط را تغییر دهد.
وی تصریح کرد: شاید زمستان بدون گاز، یک زنگ خطر باشد؛ هشداری که ما را وادار می‌کند به سمت ساختن آینده‌ای پایدارتر حرکت کنیم. آینده‌ای که در آن شعله‌های گرما همیشه روشن بمانند، نه فقط در خانه‌ها، بلکه در قلب امید و زندگی.
