جهان اقتصاد گزارش می دهد؛
نهضت ملی مسکن لاکچری شد
گروه زیربنایی رضا پورحسین
جهان اقتصاد: طرح نهضت ملی مسکن که با هدف خانه‌دار کردن اقشار مختلف جامعه، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مثل تهران، با وعده‌های بزرگ و امیدبخش آغاز شد، حالا در گرداب مشکلات مالی، مدیریتی و اجرایی گرفتار شده است. قرار بود این طرح با پرداخت مبلغی حدود ۱۵۰ میلیون تومان، رویای خانه‌دار شدن را برای بسیاری از خانوارهای ایرانی، به‌ویژه اقشار کم‌درآمد، محقق کند. اما واقعیت امروز، حکایت دیگری دارد.
هزینه‌های ساخت و مشارکت در این طرح به بیش از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان رسیده و این افزایش سرسام‌آور، بسیاری از متقاضیان را در شوک فرو برده است.
این در حالی است که پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها در بسیاری از مناطق تهران و سایر شهرها، به کندی پیش می‌رود و گزارش‌ها نشان می‌دهد که برخی پروژه‌ها حتی به مراحل ابتدایی ساخت هم نرسیده‌اند. نبود تسهیلات بانکی کافی و عدم همکاری بانک مرکزی در ارائه وام‌های وعده‌داده‌شده، یکی دیگر از موانع اصلی این طرح است که رویای خانه‌دار شدن را برای بسیاری به کابوسی پرهزینه تبدیل کرده است.
در ابتدای اعلام طرح نهضت ملی مسکن، دولت با تبلیغات گسترده، این پروژه را به‌عنوان راه‌حلی برای بحران مسکن معرفی کرد. هدف، ساخت چهار میلیون واحد مسکونی در طول چهار سال بود که بخشی از آن به تهران، به‌عنوان پایتخت و شهری با بیشترین تقاضای مسکن، اختصاص داشت.
مبلغ اولیه‌ای که برای مشارکت در این طرح اعلام شد، برای بسیاری از خانوارها قابل‌قبول به نظر می‌رسید. ۱۵۰ میلیون تومان، هرچند برای قشر کم‌درآمد همچنان مبلغی قابل‌توجه بود اما با توجه به وعده‌های تسهیلات بانکی و تحویل سریع واحدها، امیدی در دل مردم ایجاد کرد. بسیاری از متقاضیان با امید به آینده‌ای بهتر، تمام پس‌انداز خود را برای ثبت‌نام در این طرح هزینه کردند اما حالا با افزایش هزینه‌ها و تأخیرهای پی‌درپی، این امید به یأس تبدیل شده است.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات این طرح، افزایش غیرمنتظره هزینه‌هاست. تورم افسارگسیخته در بخش مصالح ساختمانی، نیروی کار و سایر هزینه‌های مرتبط با ساخت‌وساز، باعث شده که مبلغ اولیه ۱۵۰ میلیون تومانی به بیش از یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان برسد.
این افزایش هزینه، برای بسیاری از متقاضیان که از اقشار متوسط و پایین جامعه هستند، عملاً غیرقابل پرداخت است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که برخی از ثبت‌نام‌کنندگان به دلیل ناتوانی در تأمین این مبلغ، از ادامه مشارکت در طرح انصراف داده‌اند.
این در حالی است که دولت همچنان بر ادامه طرح تأکید دارد، اما توضیح قانع‌کننده‌ای برای این افزایش هزینه‌ها ارائه نکرده است.
علاوه بر افزایش هزینه‌ها، کندی پیشرفت پروژه‌ها یکی دیگر از معضلات اصلی نهضت ملی مسکن است. در بسیاری از مناطق تهران، پروژه‌ها یا هنوز در مرحله آماده‌سازی زمین هستند یا پیشرفت فیزیکی ناچیزی داشته‌اند. این تأخیرها نه‌تنها اعتماد عمومی به طرح را کاهش داده، بلکه باعث شده بسیاری از متقاضیان که سال‌ها در انتظار خانه‌دار شدن بودند، احساس ناامیدی کنند.
دلایل این کندی پیشرفت، از کمبود بودجه و ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی گرفته تا مشکلات زیرساختی و تأمین زمین، متعدد است. اما نتیجه نهایی، تأخیر در تحویل واحدهای مسکونی و افزایش هزینه‌های متقاضیان است که نهضت ملی مسکن را به پروژه ای میلیاردی و لاکچری بدل کرده است.
قرار بود بانک‌ها با ارائه وام‌های کم‌بهره، بخشی از بار مالی پروژه را بر دوش بکشند و به متقاضیان کمک کنند تا بتوانند هزینه‌های مشارکت را تأمین کنند اما گزارش‌ها حاکی از آن است که بانک مرکزی و بانک‌های عامل، به بهانه‌های مختلف از جمله کمبود منابع مالی، از ارائه این تسهیلات خودداری کرده‌اند. این موضوع باعث شده که متقاضیان، که بسیاری از آن‌ها به امید دریافت وام در طرح ثبت‌نام کرده بودند، حالا با دست خالی و بدهی‌های سنگین مواجه شوند. نبود حمایت مالی از سوی بانک‌ها، عملاً طرح نهضت ملی مسکن را به پروژه‌ای غیرقابل دسترس برای اقشار هدف تبدیل کرده است.
در این میان، عدم شفافیت در مدیریت طرح نیز به مشکلات افزوده است. اطلاع‌رسانی ناکافی درباره وضعیت پروژه‌ها، تغییرات هزینه‌ها و زمان‌بندی تحویل واحدها، باعث شده که متقاضیان در بلاتکلیفی به سر ببرند. بسیاری از آن‌ها نمی‌دانند که آیا باید منتظر تحویل واحدهای خود باشند یا به فکر راه‌حل‌های جایگزین باشند. این عدم شفافیت، اعتماد عمومی به دولت و نهادهای مسئول را به شدت کاهش داده است.
