مشتریان نفت ایران در رقابت با طوفان

همزمان با افزایش تنش‌ها در خاورمیانه و شدت گرفتن تقابل نظامی میان ایران، اسرائیل و آمریکا، بازار نفت به لرزه درآمده است. یکی از پرسش‌های کلیدی این است: چه کشورهایی هنوز نفت ایران را می‌خرند؟ چگونه تهران، راهی برای عبور از تحریم‌ها یافته؟ و مهم‌تر اینکه، در وضعیت فعلی، مشتریان نفتی ایران چه تغییراتی کرده است؟

بر اساس داده‌های Kpler، چین تاکنون نزدیک به ۹۰ درصد صادرات نفت‌شده ایران را در سال ۲۰۲۵ خریده؛ یعنی حدود ۱.۳۸ میلیون بشکه در روز در نیمه اول سال. 

نفت ایران با تخفیف نسبت به قیمت برنت عرضه می‌شود، که پالایشگاه‌ها را به خریداران ثابت بدل کرده است.

با وجود سد تحریم‌ها، چین با مسیریابی پیچیده، نفت را خریداری یا حتی مجدداً صادر می‌کند؛ کاری که درآمد ایران را تداوم می‌بخشد. با این حال، این مسیر ممکن است‌ترمز روحیه سیاسی او برای کاهش تنش‌ها را ببندد.

ایران با ارسال نفت به مشتریانی کوچک‌تر مانند سوریه (در حد چند ده هزار بشکه در روز) و همچنین مشتریان مرزی، دامنه مشتریان خود را گسترش داده است.

مؤسسات مالی پوششی، شرکت‌های واسط در ترکیه، امارات و هنگ‌کنگ، و ذخایر نفتی شناور، از جمله ابزاری هستند که چین، سوریه و مشتریان کوچک را به تهران پیوند داده‌اند.

حملات نظامی از جمله حملات اسرائیل به تأسیسات ایرانی و حملات موشکی ایران به تأسیسات اسرائیل باعث شد نفت به ۱۴ درصد افزایش رسیده و نرخ برنت به بالای ۷۴ دلار برسد.

تهدید ایران برای بستن تنگه هرمز در واکنش به حملات، باعث افزایش نگرانی بازار شد؛ قیمت‌ها ممکن است تا ۱۲۰–۱۳۰ دلار افزایش یابد، هرچند این بحران احتمالا کوتاه‌مدت خواهد بود.

اگر صادرات ایرانی مختل شود، ظرفیت تولید اضافی چهار تا پنج میلیون بشکه در روز از طرف عربستان و امارات وجود دارد؛ در نتیجه بازار ممکن است نوسانات لحظه‌ای را تجربه کند.

ایران از ذخیره‌سازی نفت در کشتی‌ها برای حفظ انعطاف استفاده می‌کند؛ کشتی‌هایی در خلیج فارس، برخی نزدیک چین، آماده تحویل هستند.

عربستان یا عراق، با استفاده از ترکیب نفت ایرانی، نفت عراق و استفاده از پالایشگاه‌های کوچک، با کشورهایی مانند ترکیه، سوریه و حتی آذربایجان در داد‌و‌ستد هستند—اگرچه میزان آنها حداقلی است.

در صورت بستن هرمز، آسیب مالی به ایران و متحدانش خواهد رسید، ولی تهران از این کارت استفاده می‌کند تا در مذاکرات هسته‌ای از آن به عنوان برگ مهم فشار استفاده نماید.

ایران، با تکیه بر چین به‌عنوان خریدار اصلی، داشتن نفتکش‌ها و ترفندهای مالی، توانسته در شرایط جنگ و فشار تحریم‌ها به صادرات نفت خود ادامه دهد. با این حال، ادامه‌دار بودن این مسیر منوط به تخفیف پایدار، حمایت مالی چین، و شکست سیاست فشار حداکثری آمریکاست. اگر تنش‌ها افزایش یابد، احتمالاً بازار جهانی نفت با نوسانات سریع مواجه خواهد شد، ولی ظرفیت جایگزین OPEC پلاس و نقش چین به‌عنوان متعادل‌کننده، مانع از بحران طولانی‌مدت خواهد شد.