از خلیج فارس تا اروپا با قطار

همکاری ایران و روسیه برای ایجاد کریدور شمال ـ جنوب به عنوان یک هدف تاریخی از سال گذشته با امضای موافقت‌نامه تامین مالی راه آهن رشت ـ آستارا توسط روسیه وارد فاز جدیدی شد و به گفته وزیر سابق راه و شهرسازی ۵۰ کیلومتر از این مسیر تملک شده است.

هدف غایی کریدور شمال ـ جنوب، ایجاد ارتباط بین روسیه، ایران و هند است که خلیج فارس از طریق ایران به دریای بالتیک در شمال اروپا متصل شود. در این کریدور ریلی ۳ بخش مورد توجه قرار دارد؛ نخست بخش شرقی این مسیر شامل روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و ایران است که با تلاش‌های انجام شده مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. بخش مرکزی نیز شامل دریای خزر می‌شود که باید در جهت تقویت بنادر و ناوگان دریایی در آن اقدامات جدی صورت گیرد و نقصان بخش غربی این مسیر بین رشت و آستارا نیز با توافق برطرف ‌شود.

با این حال به نظر می‌رسد اجرای راه آهن رشت ـ آستارا به کندی پیش می‌رود. اگرچه برخی گمانه‌زنی‌ها از تعلل روسیه در این زمینه حکایت دارد اما دیدار روز گذشته دستیار رییس‌جمهور روسیه با وزیر اقتصاد ایران نشان داد روسیه برای اجرای پروژه شمال ـ جنوب مصمم است.

اردیبهشت سال گذشته توافقنامه احداث راه‌آهن رشت – آستارا بین شهید رییسی و پوتین رییس‌جمهور روسیه به صورت ویدئوکنفرانس انجام شد. قرار شد روسیه پنج میلیارد دلار وام در اختیار این پروژه قرار دهد. پوتین ـ رییس‌جمهور روسیه در جریان این توافقنامه گفت که کالاهای تجاری از طریق این مسیر ظرف ۱۰ روز منتقل می‌شود؛ در صورتی‌که در حال‌حاضر بین ۳۰ تا ۴۵ روز زمان می‌برد.

طی بیش از یک سال گذشته اقداماتی برای اجرای این طرح انجام گرفت. تیرماه امسال وزیر سابق راه و شهرسازی اعلام کرد با طرف روس در پروژه ریلی رشت به آستارا حدود ۵۰ کیلومتر اراضی تملک شده و در کنار آن راه آهن رشت به کاسپین با حضور سرپرست ریاست جمهوری افتتاح شد.

مهرداد بذرپاش، قرارداد توسعه بندر چابهار، راه آهن رشت به آستارا و فاز دوم فرودگاه امام خمینی(ره) را از جمله پروژه‌های اجرا شده با رویکرد استراتژیک عنوان کرد.

اما تحقق آرزوی دیرینه اتصال جنوب ایران به اروپا، بدون چالش نیست. تحولات منطقه اوراسیا در سال‌های پس از ۲۰۲۰، ملاحظات زیست محیطی، چالش‌های بین‌المللی با برخی کشورهای منطقه و البته چگونگی تامین منابع از جمله موانع اجرای این طرح محسوب می‌شود.

با روی کار آمدن دولت چهاردهم، دکتر پزشکیان بر ضرورت تکمیل کریدور شمال ـ جنوب تاکید کرده است.

در این راستا روز گذشته عبدالناصر همتی ـ وزیر اقتصاد با ایگور لویتین، دستیار رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه دیدار کرد. مهم‌ترین دستور کار این نشست اجرایی شدن هرچه سریع تر پروژه کریدور شمال به جنوب بود.

همتی در این زمینه گفت: انتظار داریم روسیه از پروژه بزرگ کریدور شمال – جنوب به صورت جدی حمایت نماید.

همتی تاکید کرد: دولت جمهوری اسلامی ایران از سرمایه گذاری سایر کشورها در این مسیر حمایت می کند و آمادگی دارد با ارائه مشوق های خاص سرمایه گذاری، مشارکت سایر کشورها در این پروژه را تسهیل نماید.

وزیر اقتصاد تاکید کرد: امیدواریم شاهد گسترش سرمایه گذاری های روسیه در ایران و خصوصاً در نفت وپروژه های زیر ساخت لجستیکی وترانزیتی باشیم.

ایگور لویتین دستیار ارشد رئیس جمهور روسیه نیز طی سخنانی در این نشست از اختصاص بودجه‌ای برای اجرای پروژه رشت به آستارا توسط رئیس جمهور این کشور خبر داد و گفت: حجم باری که از محل این پرژه قابل انتقال است، بالغ بر ۱۵ میلیون تن است که تا ۳۰ و ۵۰ میلیون تن نیز قابلیت بهره برداری دارد.

وی همچنین از دستور ویژه رئیس جمهور کنفدراسیون روسیه برای اجرای هر چه سریع تر پروژه کریدر شمال – جنوب خبر داد و گفت: مطابق دستور، اجرای این پروژه شروع شده و بانک "و ت ب" روسیه در حال اجرای آن است.

لویتین اظهار کرد: در حال حاضر بخش اول پروژه کریدر شمال – جنوب و در واقع بخش فنی آن به پایان رسیده و ما نیازمند هماهنگی با وزارت اقتصاد بابت ورود به بخش اجرا هستیم.

دولت روسیه می‌گوید برای اجرای پروژه شمال – جنوب بسیار مصمم است و ایران از آن استقبال می کند.

اجرای پروژه شمال – جنوب برای ایران، روسیه، هند و کشور های جنوب خلیج فارس، مزایای بسیاری دارد و می‌تواند کمک زیادی به توسعه این کشور ها و انتقال کالاهای راهبردی بین آنها کند.

روسیه سرمایه گذاری هایی در بخش نفت ایران را شروع کرده اما آن‌طور که وزیر اقتصاد می‌گوید تاکنون از مجموعه تفاهم‌ها با روسیه، کمتر از ۲۰ درصد عملیاتی شده است؛ در حالی که روسیه ذخایر ارزی و منابع زیادی دارد و می‌تواند در بخش انرژی، پروژه های لجستیک و ترانزیتی ما سرمایه گذاری کند.