داشتن هوای سالم مطالبه ای شرعی ، قانونی و اجتماعی ست

اپیزوداول: از منظر اسلام: در اسلام روایات متعددی در مورد اهمیت مسائل زیست محیطی وجود دارد و در دین مبین اسلام، محیط زیست دارای قداست و جایگاه خاصی است.

وجودات دیگر را خداوند تبارک و تعالی مسخر او قرار داده، او نسبت به همه آن‌ها مسؤول است و باید مسؤولیت‌پذیر باشد، همچنین حضرت علی(ع) یکی از ویژگی‌های حکمرانی بافضیلت را توجه به عمران و آبادانی دانسته و امام صادق(ع) می‌فرمایند: زندگی گوارا نمی‌شود مگر آن که انسان از سه نعمت بهره‌مند باشد، هوای پاکیزه ، آب گوارای فراوان و زمین حاصل‌خیز ، به تعبیر دیگر، در زندگی خوب حتماً باید محیط زیست مورد توجه قرار بگیرد.

حکومت صالحان دارای دو مؤلفه صلاح و عمران است

از منظر روایات و آیات، هوا، آب و خاک سالم، مولفه‌های زمینه ساز زندگی سالم و حیات طیبه برای انسان است و حاکمیت و شهروندان موظف به رعایت آن هستند و از سمتی بر اساس آموزه‌های اسلامی به محیط زیست و آبادانی آن توجه ویژه‌ای باید کرد؛ در همین رابطه قرآن کریم در سوره بقره آیه ۲۰۵،حکومت صالحان دارای دو مولفه دانسته، صلاح و عمران؛ بر روی زمین و تلاش برای آبادانی زراعت‌ها و فراوانی نسل ، که نشانگر اهمیت این مساله حتی در عرصه حکومتی است.

حضرت علی(ع) در نامه به مالک اشتر می‌فرماید: توجه تو به آبادانی سرزمین از گرفتن مالیات باید بیشتر باشد، چرا که حاکم در واقع مسؤول اصلی عمران و آبادانی سرزمین‌ها است.

حکم رهبر انقلاب در خصوص مراکزی که در آلودگی هوا نقش دارند چیست؟

رهبر معظم انقلاب نیز در جواب استفتایی که در مورد آلودگی هوا توسط مراکز صنعتی و یا خودروها از ایشان شده است چنین فرمودند: اگر طبق قانون نصب فیلتر برای جلوگیری از آلودگی هوا الزامی است، تخلف از آن جایز نیست؛ البته اگر این مسأله در قانون هم ذکر نشده باشد و کارخانه هوا را آلوده کند و مردم به خاطر این مسأله در ناراحتی و مشقت باشند یا در ناراحتی هم نباشند اما به خاطر تنفس این هوای آلوده ضررقابل توجهی متوجه آن‌ها شود این کار خلاف شرع است و کسی که با توجه به اینکه این کارحرام است آن را انجام داده، مرتکب حرام شده است.

بنابراین بر اساس دیدگاه اسلامی، آلوده کردن محیط زیست هم خلاف قانون و هم حرام و حاکمیت وظیفه برخورد از هر دو جهت را دارا است.

اپیزود دوم، از منظر قانون وحقوق عامه:

براین اساس، عمران و آبادانی اولویت نخست حاکمیت است واخذ مالیات در رتبه بعد قرار دارد تا با ایجاد رفاه و اعتماد عمومی مردم مشتاقانه مالیات بپردازند، اگرچه مسائل مربوط به حراست از محیط زیست ۱۴۰۰ سال قبل در اسلام مطرح شده است، اما عنوان امنیت زیست محیطی از سال ۱۹۸۷ میلادی در سازمان ملل متحد عمومیت یافت.

زندگی‌مان از تحمل کره زمین خارج نشود!

در این چشم‌انداز جهانی، بشر باید به گونه‌ای گذران زندگی کند که از حد تحمل کره زمین خارج نباشد؛ مفهوم امنیت زیست محیطی زیرمجموعه مفهوم امنیت به معنای عام قرار می‌گیرد و آن را اینگونه تعریف کرده‌تند«امنیت زیست محیطی امنیتی است که در چارچوب آن برخورداری از طبیعت و محیط زیست سالم و غنی، حق طبیعی انسان تلقی می شود و از آن حمایت می شود.»

در اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز توجه به محیط زیست شده است و هر گونه آلودگی محیط زیست ممنوع اعلام شده است اما امروزه متاسفانه شاهد تخریب محیط زیست به اشکال مختلف هستیم؛ آلودگی هوا توسط کارخانه‌ها و نیروگاه‌هایی که سوخت مازوت مصرف می‌کنند ، تخریب بی رویه زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها، تغییر کاربری زمین‌ها،ایجاد موانع ترافیکی غیرضروری و بالا بردن مصرف سوخت خودروها، ساخت خودروهای غیر استاندارد و همه و همه از مواردی است که حاکمیت امروز موظف به ورود در این حیطه‌ها و یکی از مهم‌ترین مصادیق توجه به حقوق عامه، امروز محیط زیست است که متاسفانه به دلایل اقتصادی و مشکلات معیشتی مورد غفلت قرار گرفته است.

اپیزود سوم، مسؤولیت اجتماعی:

هوای آلوده دارای ترکیبات سولفات، نیترات و گوگرد و دیگر ذرات معلق در هوا است که بر عملکرد طبیعی بدن و اعضای حیاتی تاثیر گذار بوده و عملکرد آن‌ها را دچار اشکال می‌کند و در دراز مدت بیماری‌های جبران ناپذیر را برای انسان ایجاد خواهد کرد؛ از وظایف سازمان محیط زیست طبق ماده ۱۲ قانون هوای پاک گزارش و پیگیری از میزان آلایندگی صنایع است و بایستی متخلفان را به مرجع صالح قضایی معرفی و طبق ماده ۱۳ آن قانون سازمان محیط زیست می بایست از فعالیت مراکز و صنایع آلاینده جلوگیری کرد.

دستگاه‌های متخلف باید برای جبران ضرر اقدام کنند

علاوه بر این در صورتی که ضرر قابل توجه نسبت به افراد وارد شده باشد بر طبق «قاعده لاضرر» دستگاه‌های متخلف باید به جبران آن اقدام کنند؛ دستگاه‌هایی که در امر محیط زیست ترک فعل نموده همگی به گونه‌ای مسؤول سلامت وضررهای جبران ناپذیر هستند که به انسان‌ها وارد می‌شود.

با توجه به تاکید اسلام بر اهمیت هوای سالم و آب سالم و خاک سالم انتظار می‌رود مسؤولان با احساس مسؤولیت بیشتر و برنامه‌ریزی مدبرانه از آلودگی‌های محیطی جلوگیری نمایند.

اما حال و هوای اصفهان و مردمان آن، این روزها بد وخیم است و در این عرصه، مسؤولیت مسؤولان بسیار سنگین است و در این راستا در حکمرانی اسلامی هر مسؤولی دغدغه‌مند نسبت به محیط زیست است.