محمدرضا اکبری جور،دانشجوی دکترای اقتصاد بین‌الملل

در این هفته خبری قابل تامل در رسانه‌ها منتشر گردید که حتی خود خبر به تنهایی و بدون هیچگونه تحلیل و تفسیر و... دارای معناست. و آن خبر عبارت است از «دو منبع آگاه در گفتگو با ان‌بی‌سی‌نیوز اعلام کردند تیم مذاکره‌کننده آمریکا در وین تغییر کرده و ریچارد نفیو این تیم مذاکراتی را ترک کرده تا نقش متفاوت در وزارت خارجه به‌عهده گیرد.»

در خصوص آقای ریچارد نفیو، نگارنده این یادداشت، مطالب زیادی منتشر نموده است چراکه از او به عنوان معمار طراحی تحریم‌های هوشمند نام می‌برند. او نویسنده کتاب «هنر تحریمها، یک نگاه از درون» است و فردی است که در طبقه دشمنان یقه سفید، تحصیلکرده و باکلاس کشورمان جای می‌گیرد. کسی که با عدد و رقم و کامپیوتر و مدل‌های اقتصادی و با در اختیار داشتن، تشکیلاتی عریض و طویل در دوره ریاست جمهوری آقای اوباما، تحریم‌های هوشمند علیه ایران را در وزارت خزانه داری آمریکا نظم و نسق علمی بخشید. سنگ اندازی در فروش نفت، جلوگیری از اتصال به سیستم بانکی دنیا، ایجاد اختلال در سیستم‌های بیمه‌ای حمل و نقل دریایی و تعریف  انواع و اقسام فشار به کشورهای مختلف در خصوص عدم همکاری با ایران تنها بخش مختصری از فعالیت‌های ایشان و تیم‌شان در قالب یک نگاه سیستماتیک و یک برنامه‌ریزی مدون بوده است.

شاید بد نباشد زمین بازی آقای نفیو و پست کلیدی او را یاد آوری نماییم. بارها گفته شده است خروج یکجانبه ایالات متحده از برجام با هدف وادار نمودن ایران به مذاکره مجدد در خصوص ایجاد تغییرات مد نظر ایالات متحده صورت پذیرفت. تغییراتی که شامل مقررات غروب طولانی‌تری باشد، برنامه موشکی ایران تحت فشار شدید قرار گیرد. ضعف‌های برجام از منظر آمریکایی‌ها «آن قسمت‌هایی که گروه مذاکره کننده ایرانی اجازه ندانند ورود بیشتر و برقراری شرایط سخت‌تر و دقیق‌تر صورت پذیرد» مرتفع گردد. پایش همه جانبه فعالیت‌های اساسی ایران در دستور کار قرار گیرد. اکنون به موارد یاد شده باید رونمایی از توان نظامی در حوزه پهپادها و اتفاقات خارق العاده‌ای که در اثنای استفاده از آنها نمایان گردید، را اضافه نمود. مسئله‌ای که بر پیچیدگی کار برای آمریکا و دوستان افزود.

در مجموع آقای نفیو، کسی است که اصول چهارگانه «یکپارچه سازی»، «هوشمندسازی»، «تجمیع ظرفیت‌ها» و «تعمیم تحریم‌ها» را به عنوان هسته داخلی تحریم‌ها تثبت نموده است و تمامی فشارهای وارده به ایران در این سالها، براساس ساختار علمی او به کشورمان تحمیل شده است.

او در ابتدای زمامداری رییس جمهور فعلی آمریکا به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای پیوست. حضور او در این تیم، یک معنای مشخص داشت. اینکه هرگونه برداشت تحریمی با حفظ ساختار ایجاد شده صورت پذیرد. در واقع او آمده بود که مجوز صدور امتیازاتی را بدهد که در بدنه اصلی تغییری ایجاد ننماید.

حال با درز اخباری مبنی بر اختلاف وی با رابرت مالی، به نظر می‌رسد، از نظر وی ساختار علمی او، به احتمال زیاد در جاهایی دچار شکست شده است و جا برای گریز از تحریم‌ها فراهم آمده است. مسئله ای که ممکن است از نظر مقام سیاسی آمریکایی درست باشد لیکن امکان حفظ آن فراهم نیست.

 در واقع، اینجا همان گلوگاهی است که همواره مورد اختلاف نظر کارشناسان و سیاستمداران در حوزه اجرا است و طبیعی است که سیاستمداران حصول دستاوردهای کوتاه مدت ملموس را با سایر ملاحظات دیگر را به ذهنیات ریچاردنفیو ترجیح می‌دهند.

می‌توان نتیجه گرفت فضا برای بهره‌برداری اقتصادی کشورمان فراتر از امتیازاتی که رد و بدل می شود فراهم آمده است. این موضوع از اهمیت تکنیکی بسیار مهمی برخودار است که حفره‌های ایجاد شده در این کلیت، بهره‌برداری اقتصادی لازم صورت پذیرد. طبیعی است که طرف مقابل نیز به این شرایط توجه داشته و امکان مسدود نمودن فرصت‌های جدید را خواهد داشت. از این‌رو توصیه اکید آنست که شرایط جدید مورد واکاویی قرار گرفته شود و با فرض محدودیت‌های زمانی بررسی‌های دقیقی برای شناسایی ظرفیت‌های اقتصادی این حوزه صورت پذیرد.