مسکن با همه ثروتش به دنبال پول است
بخش مسکن علیرغم اینکه یک چهارم سرمایه، یک دهم اشتغال و یک پنجم تسهیلات بانکی کشور را به خود اختصاص داده، برای تامین منابع مالی ساخت و ساز و خرید خانه مشکلات مزمنی دارد و همچنان به روش‌های سنتی تامین مالی پروژه‌های ساختمانی متوسل است اما گویا دیگر این روش‌ها جوابگوی نیاز جامعه برای عرضه سالانه یک میلیون واحد مسکونی نیست و باید به دنبال روش‌های نوینی باشد.
در این زمینه حسین عبده تبریزی، مشاور وزیر راه و شهرسازی با اشاره به در نظر گرفتن کاستی های روش سنتی تامین مالی مسکن در ایران، روش های جدیدی برای تامین منابع مالی طرح های ساخت و ساز مسکن و ساختمان بررسی کرده است.
وی با اشاره به اوراق بهادار قابل استقاده در بخش مسکن و توسعه شهری، به روش های کمک به این بخش می پردازد.
به گفته او از روش‌های سنتی تامین مالی در ایران، پیش‌فروش و وام بانکی است؛ اولین شیوه‌ای که سازندگان بدان علاقه‌مندند چون هزینه سرمایه آن را نازل تلقی می‌کنند اما متقاضیان مسکن در این سال‌های کمی نقدینگی و تورم و در شرایطی که به قدر کفایت از پیش‌خرید‌های گذشته رضایت ندارند، از آن رو گردانند. همچنین دومین روش سنتی تامین مالی در ایران به وام کوتاه‌مدت ساخت‌وساز متمایل است و نیاز فرد بهره‌بردار مسکن را که پول بلند مدت می‌خواهد کاملا جوابگو نیست لذا باید راه‌های جدیدی را جست‌وجو کرد.
عبده تبریزی معتقد است: اکنون طیف گسترده‌ای از منابع و تکنیک‌ها برای تامین مالی توسعه مسکن و گسترش و نوسازی طرح‌های ساختمانی وجود دارد؛ مستغلات و امور مالی همواره در پیوند با یکدیگر بوده‌اند اما طی دو دهه اخیر، پیچیدگی و درهم‌آمیختگی ابزار‌های مالی گسترش چشم‌گیری در اروپا، آمریکا و خاور دور داشته و حتی پاره‌ای از این ابزار‌ها در بازار‌های مالی بین‌المللی مورد معامله قرار گرفته و بازار‌های سرمایه به شدت جهانی شده است.
به اعتقاد وی آزاد‌سازی و مقررات‌زدایی در این بازار‌ها باعث توسعه مستغلات شده است. مشخصه روش‌های فعلی تامین مالی مستغلات، نوآوری، رقابت پویای نهادهای مالی با یکدیگر و تقویت توان تدارک وسیع و گسترده منابع مالی کوتاه، میان و بلند‌مدت است. می‌دانیم که نحوه و هزینه تامین مالی مستغلات اثر مهمی بر طرح‌های توسعه مسکن دارد.
عبده تبریزی با اشاره به دو روش تامین مالی اصلی طرح‌های ساخت و توسعه مسکن در بخش خصوصی معتقد است: طبعا منابع مالی، حاصل از بدهی و سرمایه است اما نقش روش‌های مبنی بر مالیات، کمک‌های بلاعوض، معافیت‌ها و غیره را نیز نباید نادیده گرفت.
این صاحب‌نظر اقتصادی افزود: روش‌های اخیر بیشتر در مورد طرح‌های فاقد مزیت اقتصادی همچون بازسازی بافت تاریخی فرسوده شهری، مسکن ارزان‌قیمت و کوچک برای اقشار ضعیف جامعه و طرح‌های مسکن روستایی و طرح‌هایی از این دست کاربرد دارد.
به گفته وی وقتی از تامین مالی طرح‌های مسکن و مستغلات سخن می‌گوییم، افق‌های زمانی متفاوتی را در نظر داریم؛ مرحله ساخت نسبتا کوتاه‌مدت است و عموما دو تا پنج سال طول می‌کشد اما تامین مالی ساخت معمولا کوتاه‌مدت است و وجوه به‌طور متوسط برای سه سال لازم است. تسهیلات اعتباری ساخت بسیاری از ویژگی‌های وام تجاری را دارد؛ از این‌رو بانک‌های تجاری علاقمند به اعطای این تسهیلات هستند.
