فرار مالیاتی بههرگونهتلاش غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات مانند ندادن اطلاعات لازم در مورد عواید و منافع مشمول مالیات بهمقامهای مسئول اطلاق میشود و در این میان، طرح باران بهعنوان راهکاری اساسی برای مقابلهبا آن پیش بینی شدهاست.
در بسیاری کشورها بخش عمدهای از منابع درآمدی دولت، از طریق مالیات تامین میشود. سهم مالیات از کل درآمدهای عمومیدر میان کشورها، متفاوت است و میزان آن بستگی بهسطح توسعهو ساختار اقتصادی آنها دارد. در این میان، فرار مالیاتی و گریز از مالیات سبب میشود تا درآمدهای مالیاتی هموارهاز آنچهکهبرآورد میشود کمتر باشد.
بر همین اساس، ایرنا با برگزاری میزگردی، بهبررسی این پدیدهو راهکارهای مقابلهبا آن از دیدگاهکارشناسان پرداخت.
تبعیض در اخذ مالیات بین کارمندان و اصناف
مجری طرح تجهیز اصناف بهصندوق مکانیزهفروش اتاق اصناف ایران در این زمینهاظهار داشت: اتاق اصناف با اجرای طرح باران (بازار الکترونیک رسمیاصناف ایران)، شفافیت هرچهبیشتر اطلاعات اقتصادی اصناف را دنبال میکند تا بر اساس آن اخذ مالیات صحیح و بهموقع از اصناف امکانپذیر شود.
حمیدرضا سعدالهگفت: مالیات باید از همهاقشار جامعهبهصورت عادلانهگرفتهشود، اما امروز شاهدیم کارمند یا کارگری کهباید بخشی از درآمد مازاد بر ۱۳ میلیون ریالی خود کهمعاف از مالیات است را بهعنوان مالیات بپردازد، اما انواع مالیات ها با عناوین مختلف (مصرف، ارزش افزودهو ...) از وی اخذ میشود.
وی افزود: همین مسالهمنجر بهبروز نوعی حس بی اعتمادی در جامعهبهمسالهمالیات شدهاست، بهطوری کهحقوق بگیران پایان هر ماهبخشی از درآمدشان بهعنوان مالیات از حقوقشان کسر میشود و در مقابل بسیاری اصناف مالیات نمیدهند و این موضوع تبعیض و ظلم است.
بهگفتهاین مقام مسئول، امروز شاهدیم کهبهدلیل عملکرد نامناسب دولت در سال ها و ادوار گذشتهبرای ایجاد اشتغال، ۲۰ برابر نیاز کشور صنف وجود دارد.
تسویهمالیات، سهماهیک بار
وی بهخانوادههایی اشارهکرد کهدر آن پدر خانوادهبرای رهایی فرزند جوانش از بیکاری، سرمایهای را صرف خرید مغازهمیکند، اما پیش از هرگونهرشد و ترقی در کار با ممیزان مالیاتی مواجهمیشود کهالبتهمبنای محاسبهمالیات آنان حدس و گمان بودهو برپایههیچ اطلاعاتی نیست.
سعدالهتصریح کرد: در طرح باران بهدنبال آن هستیم تا بر اساس شفافیت اطلاعات اقتصادی و ارایهفاکتورهای رسمیمالیات اخذ شود و این مالیات هر سهماهتسویهمیشود.
وی ادامهداد: در این طرح پیگیر جداکردن اصناف از قشر کارمند و کارگر هستیم، همچنین اصناف بهدلیل اینکهباری از دوش دولت برداشتهو خود بهایجاد اشتغال پرداختهاند، باید بهعنوان کارآفرین، ویژهدیدهشوند و فرصت دادن بهجوانان را نیز در دستور کار داریم.
مجری طرح تجهیز اصناف بهصندوق مکانیزهفروش اتاق اصناف ایران با اشارهبهحق و حقوق پایین ممیزان مالیاتی، یادآور شد: اعتراضهای زیادی از سوی اصناف مختلف داشتهایم کهممیزان، مالیات را ظالمانهتعیین میکنند.
وی اضافهکرد: اکنون بهدلیل تبعیضهای موجود در پرداخت مالیات و عدم خدمت رسانی مناسب دولت در قبال دریافت مالیات ها، در عمل نمیتوان بهفرهنگ سازی مقولهمالیات در کشور امید بست.
سعدالهخاطرنشان کرد: در طرح باران، دولت پرداخت هزینهصندوقهای مکانیزهفروش را متقبل شدهو علاوهبر آن، صنفهای مختلف بهمیزان فاکتور رسمیکهصادر میکنند میتوانند از بانک ها (بانک هایی کهدر این طرح مشارکت میکنند) اعتبار بگیرند.
وی گفت: در این طرح، بجای اعطای کارتهای اعتباری بهکارکنان، کارگران و کارمندان، این اعتبار در اختیار اصناف قرار میگیرد تا از محلهای رسمیو جاهایی کهجنس قاچاق ندارند، خرید کنند و فاکتور رسمیدریافت کنند.
این مقام مسئول تصریح کرد: بهاین ترتیب، علاوهبر کمرنگ شدن مقولهقاچاق در کشور، آمار و اطلاعات شفاف در اختیار وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی قرار دادهمیشود تا مالیاتهای مربوطهمحاسبهو وصول شود.
وی ادامهداد: با اجرای این طرح، اصناف بر اساس عدالت و اطلاعات واقعی مالیات میپردازند و دیگر نیازی بهحضور ممیزان مالیاتی نخواهد بود.
سعدالهبیان داشت: با وجود تعداد زیاد بازرسان پیش بینی شدهدر این طرح، اصناف مجاب بهارایهفاکتور میشوند، زیرا براساس تعداد فاکتور بهآنها اعتبار خرید دادهشدهو نقدینگی و سرمایهدر گردش در اختیارشان دادهمیشود.
وی افزود: همچنین مردم میتوانند با کارتهای اعتباری کهبر اساس کسری حقوق شان دریافت میکنند، از صنوفی کهفاکتور رسمیارایهمیکنند خرید کردهو با توجهبهوجود اطلاعات خرید آنان در شبکه، همان بهعنوان مالیاتشان محاسبهشدهو از مالیات حقوقشان کسر میشود.
مجری طرح تجهیز اصناف بهصندوق مکانیزهفروش اتاق اصناف ایران تصریح کرد: این ساختار در صورت اجرایی شدن میتواند بهکاهش شکاف طبقاتی و اقتصادی موجود در کشور بیانجامد.
فرهنگ سازی هزینهدارد
وی با اشارهبهآمار نزدیک بهدو میلیون واحدی اصناف مختلف در کشور، گفت: در طرح باران بهسازمان امور مالیاتی پیشنهاد کردهایم کهنصب صندوقهای فروش را بهمنزلهدریافت مالیات از اصناف تلقی کردهو علاوهبر آن، صنوف را تا دو سال از پرداخت مالیات معاف کنند و بهاین ترتیب استرس و فشار مالیاتی نیز تا دو سال از صنوف برداشتهمیشود.
سعدالهبا تاکید بر اینکهفرهنگ سازی در این زمینههزینهدارد، یادآور شد: امروز سازمان امور مالیاتی با تهدید جریمهصنوف در صورت نصب نکردن صندوق، فقط بهزور متوسل میشود و ادامهاین رویهنارضایتی اصناف را بهدنبال خواهد داشت.
وی گفت: در حالی کهمقرر بود لایحهاصلاح قانون مالیاتهای مستقیم کهدر بردارندهمسالهصندوقهای مکانیزهفروش است، از ابتدای امسال اجرایی شود، اما هنوز آیین نامهاجرایی ندارد و موجب بلاتکلیفی صنوف، دستکم تا پایان شهریورماهشدهاست.
این مقام مسئول یادآور شد: در این طرح سقف هزینهبرای صندوق فروشگاهی مشخص نشدهو معلوم نیست صنفی کهاز مالیات کمتری برخوردار است و حتی ممکن است مالیاتی بهآن تعلق نگیرد، چرا باید بابت صندوق هزینهکند.
وی خاطرنشان کرد: هم اینک چهار بانک و ۱۰ تولیدکنندهبرای حمایت از این طرح اعلام آمادگی کردهاند.
مجری طرح تجهیز اصناف بهصندوق مکانیزهفروش اتاق اصناف ایران ابراز امیدواری کرد کهشهرداری ها بهعنوان یکی از ذینفعان مالیات بر ارزش افزوده(کهسهدرصد از آن بهاین نهادها تعلق میگیرد)، در ایجاد زیرساختهای این طرح مشارکت کنند.
وی ادامهداد: افزایش قدرت خرید مردم با کارتهای اعتباری، شفاف شدن اطلاعات و حذف کالاهای قاچاق از بازار، از جملهمزایای طرح باران و برای یاری رسانی بهدولت است و بر همین اساس، دولت نیز باید در این موضوع همراهی کند.
سعدالهیادآور شد: جایگزینی این صندوق ها بهجای دفاتر مالی و عدم نیاز بهاستخدام حسابدار و مشخص شدن درآمد واقعی سایر فعالان اقتصادی بزرگ کهکمتر مالیات میپرداختند، سایر مزایای طرح باران است.
وی با اشارهبهشرایط کنونی رکود حاکم بر کشور، تاکید کرد: بهازای هر شغلی کهتوسط اصناف ایجاد میشود، از بار مالیاتی آنها کاستهشود و همین موضوع میتواند بهایجاد فرصتهای شغلی در کشور کمک کند.
اخذ مالیات با رونق و رکود اقتصادی متناسب باشد
همچنین منصور بردبار مقدم عضو هیات حل اختلاف مالیات بر ارزش افزودهافزود: امروز شاهدیم با وجود رکود در کشور، اما مالیات ها رو بهافزایش است و رشد دارد.
وی گفت: اعمال سلیقهو آگاهی نداشتن از شرایط مشاغل مختلف، از جملهایرادات واردهبهممیزان مالیاتی است.
بردبار مقدم یادآور شد: مطابق آمار موجود هر ممیز مالیاتی سالیانه۷۰۰ پروندهبرای بررسی در اختیار میگیرد کهرسیدگی بههمهآنها سخت و دشوار است.
وی ادامهداد: در حالی کهدرج فاکتورها و تکمیل دفاتر بهعنوان یک تکلیف قانونی بههمهبنگاهها اعلام شده، اما در عمل بسیاری از این دفاتر بررسی نمیشود و ممیزان بهتشخیص علی الراس بسندهمیکنند.
زمانی کهسازمان امور مالیاتی بهدلایل مختلف نتواند مالیات یک مجموعهکهبهآن مالیات تعلق میگیرد را محاسبهکند، خود راسا وارد عمل شدهو مالیات شرکت یا بنگاهمربوطهرا خودجوش محاسبهمیکند کهبهآن علی الراس اطلاق میشود.
این مقام مسئول اضافهکرد: سازمان امور مالیاتی بهصورت یکطرفهدر سود و درآمد بنگاهها شریک است، اما در زمان زیان آنها هیچ حمایتی انجام نمیدهد.
این عضو هیات مدیرهاتحادیهرستوران داران اضافهکرد: در صنف رستوران داران و اغذیهفروشان، مواد خامیوجود دارد کهمعاف از مالیات بر ارزش افزودهاند، اما همین کهبرای تهیهغذا بهکار میروند مشمول پرداخت مالیات میشوند و چنین مسائلی هموارهمحل اختلاف است.
وی خواستار افزایش حقوق ممیزان مالیاتی و پرسنل سازمان امور مالیاتی برای جلوگیری از دریافت رشوهو سایر موارد خلاف شد و از ضعیف بودن ابزارهای تشخیصی آنان انتقاد کرد.
بردبار مقدم، هزینههای ثبت دفاتر را سرسام آور برشمرد و گفت: این در حالی است کهتقریبا هیچ یک از این دفاتر از سوی ممیزان مالیاتی مورد رسیدگی قرار نمیگیرند.
وی همچنین خواستار ارایهگزارش عملکرد از سوی سازمان امور مالیاتی و بیان چگونگی هزینهکرد مالیات ها از سوی دولت شد تا فضای اعتماد بیشتری در آحاد مردم برای پرداخت مالیات ایجاد شود.
این مسئول، طرح باران را طرحی برای پرداخت عادلانهمالیات توصیف کرد کهاگر برای ۲ میلیون واحد صنفی موجود در کشور اجرایی شود، دستکم بهاستخدام ۲۰۰ هزار نفر بازرس خواهد انجامید و فرار مالیاتی را بهحداقل میرساند.
پیشتر سیدکامل تقوی نژاد رییس سازمان امور مالیاتی گفتهبود، از ابتدای امسال و با تشکیل ادارهکل مبارزهبا فرار مالیاتی، اعمال ماده۱۸۱ قانون مالیاتهای مستقیم و راهاندازی کمیتهخدمات مودیان در ادارههای استانی، نسبت بهمبارزهبهاین پدیدهدر کشور گامهای اساسی برداشتهشدهاست.
بهگفتهاین مقام مسئول، همهتراکنشهای بانکی مشکوک از مراجع مختلف اخذ شدهو در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار میگیرد تا کمیتهگفتهشدهرسیدگی کند.
معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی تصریح کرد: صاحبان این تراکنش ها، اگر در زمرهمودیان مالیاتی نباشند با تشکیل پرونده، مالیاتشان دریافت میشود.
تقوی نژاد خاطرنشان کرد: با برنامهریزی انجام شده، امسال دستکم ۵۰ هزار میلیارد ریال از این مبلغ شناسایی و وصول میشود.
بهگفتهوی، آمار و اطلاعات لازم برای اخذ مالیات در بخشهای تولید و واردات از مبادی رسمیوجود دارد، اما عمدهفرار مالیاتی مربوط بهقاچاق کالاها و همچنین زنجیرههای ناشناختهای است کهدر مرحلهپس از تولید بهوجود میآید.
در این رابطهرییس اتاق اصناف ایران بهایرنا گفتهبود کهبا اجرای این پروژه، بازرسیهای صنوف مکانیزهشدهو بخش قابل توجهی از هزینههای سخت افزاری بازرسی اصناف کسر خواهد شد.
مجتبی خسروتاج قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز پیشتر، استفادهاز صندوقهای مکانیزهدر واحدهای صنفی را لازم دانستهو ابراز امیدواری کردهبود در برنامهای یک تا دو سالهنسبت بهتجهیز همهواحدهای صنفی بهصندوقهای مکانیزهاقدام شود.