علی تقی زاده، کارشناس مدیریت انبارداری
بر طبق استانداردهای
حسابداری لازم است سالی یکبار در انبارهای تمام شرکت ها صنعتی،تولیدی،بازرگانی انبار گردانی انجام شود. هدف اصلی از انبارگردانی، شمارش موجودی کالا برای حصول اطمینان از وجود کمی و کیفی و کنترل کالاها است.
مزایای انبارگردانی عبارت از ایجاد اطمینان از اعداد بکاررفته در صورتهای مالی، جداسازی اجناس ضایع شده (غیرقابل مصرف) و ایجاد نظم در انبار و فزایش صحت عملکرد حسابداران و انباردارها است.
انبارداری یکی از فرآیندهای بسیار حیاتی شرکتهای بزرگ (تولیدی، صنعتی و بازرگانی) است. نظارت، مدیریت و همچنین کنترل موجودی انبار میتواند از تحمیل ضرر و زیانهای احتمالی تا حد قابل ملاحظهای جلوگیری کند. استفاده از نرمافزار انبار به مدیریت بهینه عملیات انبار و سرعت و دقت را افزایش می دهد. زیرا کنترل موجودی دقیقتر انجام شده و باعث عدم توقف عملیات تولید میگردد. همچنین عملیات ورود، خروج، جابجایی و تحویل کالا به خوبی هدایت و کنترل میشود. صورتبرداری از کالای موجود در انبار و ارزیابی موجودی آن یکی از مسائل مهم فرآیند انبارداری است. به این عملیات انبارگردانی میگویند. انبارگردانی یکی از مقولههای حسابرسی و کنترلهای داخلی میباشد که رویه خاص خود را دارد. براساس استانداردهای حسابداری، انبارگردانی باید حداقل سالی یک بار در انبارهای شرکتهای بازرگانی، تولیدی و صنعتی صورت گیرد. البته با توجه به ابعاد و اهمیت کالاها، این زمان میتواند کوتاهتر هم در نظر گرفته شود. بهطور کلی، هدف از انبارگردانی شمارش موجودی اقلام کالا بهمنظور ایجاد اطمینان از وجود کمی و کیفی و کنترل کالاهاست.
مزیت وجود سیستم انبارداری به شرح زیر است، پیشگیری از سرقت: چگونه بدون یک انبارداری سیستماتیک میتوانید با اطمینان بگویید موجودی شما توسط مشتری یا کارکنانتان کم نشده؟ دمات مشتری: شمایید که باید از خالی شدن انبار جلوگیری کنید و تشخیص دهید چه زمان نیاز به افزایش موجودی انبار دارید. مدیریت مالی: مدیریت مالی و پیش بینی وضعیت سود و زیان تا آخر سال بدون داشتن دیدی شفاف از انبار غیر ممکن است. بنابراین
انبارداری سرنخی از وضعیت مالی شماست. پیگیری محصول: آمار محصولات فروش رفته و فروش نرفته را بگیرید و بدانید کدام محصول کم فروش رفتهاست.
بهطور کلی، سه نوع انبارگردانی وجود دارد: انبار گردانی ۱)پایان سال ۲)میان دوره ۳) موردی (رندوم) انبارگردانی پایان سال معمولا یک بار در سال انجام شده و شامل شمارش کلیه اقلام کالا میشود. این انبارگردانی اجباری است و برای انتقال موجودی انبار به سال بعد، حتما باید در پایان هر سال انجام شود. در انبارگردانی میان دوره مانند انبارگردانی پایان سال، کلیه اقلام انبار شمارش و ثبت میشوند. معمولا، این انبارگردانی در نیمه هر سال و بسته به سیاست شرکت انجام میشود.
بر اساس دستور العمل انبارگردانی مصوب داخلی شرکت ها، در انبارگردانی موردی یا رندم، انبار در دورههای کوتاهتر مورد انبارگردانی قرار میگیرد و در آن تعدادی از اقلام بهصورت رندوم شمارش میشوند. هدف از این نوع انبارگردانی، اطمینان از صحت موجودی کالاهای انبار است. در زمان نقل و انتقال انبار بین سرپرستان، انبارگردانی بهطور کامل انجام میشود؛ این درحالی است که انبارگردانی موردی در بازههای زمانی تعریف شده برای کنترل وضعیت موجودی انبار و نیز در موارد اختلاف نظر بین هریک از واحدهای سازمانی بر سر موجودی انبار انجام میشود.
انبارگردانی میتواند حالتهای مختلف یک شمارشی، دو شمارشی و سه شمارشی نیز داشته باشد. این حالتها نشاندهنده روش شمارش اقلام انبار و مقایسه آنها با کاردکس میباشند. در انبارگردانی یک شمارشی، شمارش کالاها یک بار انجام میشود و در صورت عدم وجود مغایرت بین تعداد کالا و رقم کاردکس، گزارش صحت موجودی انبار صادر میشود. درصورتیکه مغایرت با کاردکس وجود داشته باشد، در صورت وجود کسری موجودی، سند کسری و در صورت وجود اضافه موجودی، سند اضافی صادر میشود. در روش دو شمارشی، موجودی انبار دو بار شمارش میشود و ملاک شمارش دوم است. در روش سه شمارشی نیز مانند حالت دو شمارشی اقدام میشود، با این تفاوت که در این روش، شمارش موجودی سه بار انجام میشود و ملاک شمارش بار سوم است.
در هر سه حالت، معمولا درصدی بهعنوان درصد مغایرت قابل اغماض درنظر گرفته شده برای آن مغایرت با کاردکس درنظر گرفته نمیشود.
طبق دستور العمل انبارگردانی مدون در شرکت ها، پیش از شروع عملیات انبارگردانی باید هماهنگیهای لازم با واحد حسابداری و انبار انجام شود و زمان مشخصی برای انجام این عملیات مشخص شود. همچنین، لازم است قواعدی در حین انبارگردانی انجام پذیرد که از جمله آنها میتوان به پلمب انبار و عدم ورود و خروج کالا به انبار، عدم ورود و خروج کارکنان و افراد به انبار، مرتبسازی کالاها و قرار دادن کالاهای یکسان کنار هم جهت سهولت شمارش آنها و الصاق تگ (برچسب شمارش) به کالاها، تعیین تعداد دفعات شمارش و سایر موارد امنیتی، براساس سیاستهای جاری مجموعه اشاره کرد.