وعده تحول در عرصه ترانزیت ریلی
گروه امورزیربنایی-شبکه راه آهن شریان های اقتصادی کشورها است. حجم عظیم انتقال بار و مسافر با راه آهن سهم عمده ای در کاهش مصارف انرژی و همچنین کاهش هزینه استهلاک در مقایسه با سایر انواع حمل و نقل دارد. علاوه بر این، سرعت، ایمنی و راحتی مسافرت های بین شهری با استفاده از قطارهای امروزی با سایر انواع حمل و نقل قابل دستیابی نیست. در این راستا در نقاط مختلف جهان پروژه های عظیم ساخت، توسعه و برقی سازی خطوط راه آهن و ایجاد مترو درون شهری در حال اجرا است و دولت یازدهم نیز از سال ۹۳ مذاکرات و برنامه ریزی هایی را در این زمینه آغاز کرده است.
به گزارش جهان اقتصاد، در این سال مدیرکل راه آهن شمال گفته بود: در حال بررسی راهکارهای عملی و اجرایی برقی کردن خطوط ریلی این محور با همکاری روس ها هستیم.
یوسف گرانپاشا اعلام کرده بود: برای این منظور تاکنون هیاتی از ایران برای بازدید امکانات خطوط ریلی روسیه به آن کشور سفر کرده است.
وی اضافه کرده بود: یک هیات از کشور روسیه نیز به مازندران و گلستان سفر می کند تا علاوه بر شرایط خاص جغرافیایی، امکانات و تجهیزات موجود راه آهن شمال را هم برای برقی کردن بررسی کند. مذاکراتی هم در این زمینه با مسوولان ذیربط روسی انجام شده است تا طرح برقی کردن راه آهن شمال را اجرایی کنیم.
در صورت تحقق این امر، سرعت قطارهای مسافری به ۱۶۰ کیلومتر در ساعت و قطارهای باری تا ۹۰ کیلومتر در ساعت افزایش خواهد یافت.
اوایل سال ۹۴ نیز قرارداد تجاری برقی سازی راه آهن تهران–مشهد میان شرکت راه آهن ج.ا.ا و کنسرسیوم ایرانی– چینی متشکل از شرکت مپنا، شرکت مپنا احداث، شرکت مپنا اینترنشنال، شرکت CMC و شرکت SU Powerبه امضاء رسیده است.
با امضا این قرارداد اصلاح و احداث خط موجود برای سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت، احداث شبکه برقی راه آهن برای سرعت ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت و تامین و نگهداری ۷۰ دستگاه لکوموتیو برقی به عهده این کنسرسیوم ایرانی– چینی گذاشته شد.
مدیرعامل سابق راه آهن نیز درباره اعتبارات مورد نیاز برای این پروژه از مذاکره بانک مرکزی با کشور چین خبر داده و گفته بود: این پروژه ۲میلیارد دلار فاینانس نیاز دارد و از زمان گشایش اعتبارات، برقی کردن خط ریلی تهران–مشهد حدود ۴۲ ماه یعنی کمتر از چهار سال زمان می برد و سپس این خط پرمسافر و مهم ایران با سرعت بیشتری به سوی مقصد حرکت خواهد کرد.
در همین زمینه، پس از چند ماه پیگیری و برنامه‌ریزی جدی برای آغاز مرحله اجرایی دو پروژه بزرگ که ریل برقی را وارد شبکه حمل و نقل ایران می‌کنند، به نظر می‌رسد شرایطی به وجود آمده تا در سال جاری دو طرح مهم در این حوزه کلید بخورد.
یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها در این راستا بحث افزایش سرعت حرکت قطارها در مسیرهای طولانی است و در این بین خط ریلی تهران – مشهد به عنوان پرترافیک ترین خط راه‌آهن ایران یکی از نخستین گزینه‌هایی بوده که در چهارچوب برنامه‌های برقی‌سازی قرار گرفته است. طبق برنامه‌های مدنظر این مسیر که طول آن ۹۲۶ کیلومتر است و پس از گذشت از گرمسار، سمنان، دامغان، شاهرود و نیشابور به مشهد می‌رسد، باید افزایش سرعت ۴۰ کیلومتری همراه شود. در حال حاضر حداکثر سرعت قطارهای عبوری در این مسیر ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت است که بناست با برقی سازی خط ریلی به حدود ۲۰۰ کیلومتر در ساعت افزایش پیدا کند.
این طرح مهم که از سال‌ها پیش به منظور فراهم آوردن منابع مالی مورد نیاز به سرمایه‌گذاران خارجی مختلف ارائه شده بود، سرانجام در ماه‌های پایانی سال قبل تا حد زیادی تعیین تکلیف شد تا حالا مدیرعامل شرکت راه‌آهن از آغاز عملیات اجرایی برقی‌سازی این مسیر در سال ۹۶ خبر دهد.
در کنار تهران – مشهد خط ریلی گرمسار- اینچه‌برون نیز به عنوان یکی دیگر از اصلی‌ترین اولویت برقی‌سازی ایران در نظر گرفته شده که به نظر می‌رسد بخش قابل توجهی از منابع مالی مورد نیاز آن را شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران روسی تامین خواهند کرد.
این مسیر که در کنار نوسازی خط گرگان به مرز ریلی اینچه‌برون و سپس کشورهای همسایه ایران در شمال شرق متصل می‌شود نیز توانایی آن را خواهد داشت که تحولی جدی در عرصه ترانزیت ریلی به وجود بیاورد.
مدیرعامل راه‌آهن اعلام کرده که در هشت سال آینده حجم ترانزیت عبوری از ایران از مرز ۱۰۰ میلیون تن خواهد گذشت و در این برنامه قطعا باید راه‌آهن سهمی جدی از آن خود کند. در بهمن ماه سال ۹۵ هیات دولت با قرارداد طرح برقی کردن راه‌آهن گرمسار- اینچه‌برون با مبلغ یک میلیارد یورو موافقت کرد و احتمالا همین گشایش مالی باعث شده تا دومین طرح برقی سازی ریلی در ایران نیز در سال ۹۶ کلید بخورد.
با قرار دادن این دو پروژه مهم در کنار طرح راه‌آهن سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان که کار اجرایی آن آغاز شده و این امیدواری وجود دارد که ظرف سه تا چهار سال آینده به بهره برداری برسد، انقلابی جدید در عرصه ریلی ایران به وجود خواهد آمد. انقلابی که می‌تواند شانس قطار را در رقابت با دیگر وسایل حمل و نقل عمومی به شکل قابل توجهی افزایش دهد.
