طرح جهش تولید در دیمزارها راهکار تداوم خودکفایی در گندم

17 میلیون هکتار زمین دیم در کشور وجود دارد که با توجه به شرایط فعلی تنها 6 میلیون هکتار از این زمین‌ها و با بهره‌وری پایین کشت می‌شود، می‌توان با توسعه کشت در دیمزارها و افزایش بهره وری علاوه بر گندم در گیاهان علوفه ای و جو نیز به خودکفایی رسید، مشکل اصلی این است که با توجه به بارش کم در کشور و فقر خاک‌های دیم، باید سرمایه گذاری‌هایی انجام شود تا با استفاده از بذر مقاوم به خشکی و کم آبی و نیز استفاده از انواع کودهای زیستی و یا شیمیایی زمین را برای بهره برداری مناسب آماده کرد.

میانگین بارش در کشور 230 میلی متر است، این میزان بارش برای انجام کشت دیم کافی نیست و تنها بخشی از زمین‌های دیم کشور که در مناطق پربارش هستند دیمکاری مناسبی دارند اما به شرط سرمایه گذاری مناسب می توان از بقیه زمین ها هم بهره برداری بهینه کرد که به تولید غذا و امنیت غذایی کشور کمک خواهد کرد، فرض کنید که اگر 4 میلیون هکتار به زمین های دیم کشور اضافه شود و هر هکتار 1.5 تن گندم تولید شود سالانه 6 میلیون تن به تولید گندم کشور اضافه می‌شود.

*با «طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور» عملکرد گندم دو برابر شد

«طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور» را وزارت جهاد کشاورزی با این نگاه از سال 1399 آغاز کرد، این طرح با همکاری و سرمایه گذاری ستاد اجرای فرمان امام (ره) و پس از تایید مقام معظم رهبری کلید خورده است، امسال قرار است 5.2 میلیون هکتار از زمین‌های دیم کشور با همکاری و سرمایه گذاری این ستاد به زیر کشت گندم برود. عملکرد گندم طی 4 سال اجرای این طرح نزدیک به دو برابر شده است و از 850 کیلوگرم به 1.5 تن در هکتار رسیده است، امسال 35 درصد تولید گندم کشور از محل دیمکاری بوده است.

«طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور» در سال اول اجرا در سطح 670 هزار هکتار، در سال دوم؛ در سطح 1.4 میلیون هکتار، در سال سوم؛ 4.2 میلیون هکتار و امسال نیز برای 5.2 میلیون هکتار از زمین‌های دیم برنامه ریزی شده است، این طرح در 21 استان کشور اجرا می‌شود و 2 هزار مهندس بر اجرای مناسب آن نظارت دارند و 545 هزار کشاورز هم در این طرح فعال هستند.

معاون هماهنگ کننده ستاد اجرایی فرمان امام (ره) خاطرنشان کرد: خرید تضمینی محصولات، تامین کود و بذر یارانه‌ای، اختصاص یارانه بیمه محصولات دیم، اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه و آموزش‌های رایگان به کشاورزان از جمله مشوق هایی طرح جهش تولید در دیمزارها است.

هاشمی بیان کرد: امسال میزان گندم خریداری دولت بیش از ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن است که 3.5 میلیون تن در دیم زارهای کشور تامین شد.

هاشمی عنوان کرد: بیش از سه میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم از زمین‌های دیم استان‌ها تامین و تحویل دولت داده شد که این امر۶۰۰ میلیون دلار صرفه جویی ارزی داشت.

*امکان خودکفایی در جو و علوفه با توسعه کشت دیم

در بیشتر کشورهای اروپایی 80 درصد کشت به دیم اختصاص دارد، اگرچه وضعیت بارش در آنجا بسیار بالاتر است و قصد مقایسه نداریم، اما به گفته معاون زراعت وزارت جهاد کشاورزی از 17 میلیون هکتار زمین دیم کشور 10 میلیون هکتار قابلیت کشت دارد که هنوز 4 میلیون هکتار از این میزان کشت نمی شود.

اگر تنها بتوان این 4 میلیون هکتار را به کشت اضافه کرد، علاوه بر گندم در محصولات دیگری مانند جو و علوفه هم می‌توان خودکفا شد.

کشور 70 درصد به خوراک دام وابسته است و نوسان‌های محصولات پروتئینی مانند گوشت، بعضا مرغ و تخم مرغ و لبنیات عمدتا به این دلیل است.

محصول جو مقاوم تر از گندم برای خشکسالی و فقر خاک است، علاوه بر این بخش تحقیقات بذرهای علوفه مقاوم هم اصلاح کرده‌اند و می‌توانند همین راه را ادامه دهند.

ستاد اجرای فرمان امام، می‌تواند سرمایه گذاری در بخش تحقیقات و تولید بذر و تکنولوژی مناسب برای دیمکاری را داشته باشد، بنابر اعلام سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد طی 40 سال آینده 90 درصد امنیت غذایی جهان وابسته به بخش تحقیقات خواهد بود.

*5 عامل خود کفایی امسال در تولید گندم نان

امسال 5 عامل در خودکفایی گندم نقش داشته که شاه بیت آنها «طرح جهش تولید در دیمزارهای کشور» بود که با همکاری ستاد اجرای فرمان امام (ره) اجرا شد، و 35 درصد تولید گندم کشور از محل اجرای این طرح به دست آمد.

علاوه بر آن استفاده از بذر و کود مناسب، مبارزه با آفات و بیماری‌ها و توجه به توصیه‌های مروجان کشاورزی هم از دیگر عوامل موثر در خودکفایی گندم نان بود.

امسال 6 میلیون هکتار گندم کشت شد که 4 میلیون هکتار آن دیم و 2 میلیون هکتار زمین آبی بود، از این میزان زمین 10.5 میلیون تن گندم از کشاورزان کشور خرید تضمینی شد که کشو را در تولید گندم نان خودکفا کرد و صرفه جویی 2 میلیارددلاری ارزی را برای کشور سبب شد. وزارت جهاد کشاورزی برنامه ریزی کرده که سال آینده 14 میلیون تن گندم تولید کند که می‌تواند خودکفایی کشور را در تولید گندم پایدار کند.

ابراهیم مرادزاده کارشناس کشاورزی گفت:‌ استفاده از ظرفیت‌های پنهان بخش کشاورزی یکی از استراتژی‌هایی است که وزارت جهاد کشاورزی باید استفاده کند، هنوز 50 درصد ظرفیت‌های دیمکاری کشور استفاده نشده است.

وی افزود: مسئله تنها توسعه کشت زمین دیم نیست، بلکه استفاده از تکنیک‌های روز دنیا برای افزایش بهره‌وری در این زمین‌ها است، کشت no tillage ، کشاورزی حفاظتی، شخم‌های عمود بر شیب، استفاده از بذر مقاوم، مالچ پاشی و غیره از روش‌هایی است که در دنیا استفاده می‌شود و نتیجه بهتری هم گرفته‌اند.

امنیت غذایی جهان امروزه پیچیدگی‌های خودش را دارد، پیش بینی می‌شود که در جهان آینده امکان واردات و صادرات به عبارتی تبادل کالا از مرزها به دلیل به هم ریختن تناسب عرضه و تقاضا و نیز دخالت کشورهای بزرگ و سلطه گر در قوانین جهانی که برای جریان کالا بین مرزها تصویب شده، سخت تر خواهد شد بنابراین همه کشورها برای تولید محصولات اساسی در داخل برنامه ریزی می‌کنند و هر کشوری دیر شروع کند بازنده خواهد بود.

فارس