بررسی نقش فناوری در تربیت نسل آلفا

به گزارش جهان اقتصاد؛ در این نشست دکتر زینب میرطاووسی مدیر مؤسسه طنین اندیشه و وصف سخن و بنیان‌گذار اپلیکیشن تخصصی قصه گو طاووسانه طی سخنانی به بررسی نقش فناوری، رسانه و فضای دیجیتال در زندگی کودکان نسل امروز پرداخت.

فضای دیجیتال: «دیوِ نو یا یاریگر نو»؟

دکتر میرطاووسی با اشاره به فضای نمادین نمایشگاه، بحث را با نگاهی روان شناختی و بینارشته‌ای آغاز کرد و با ارجاع به روان شناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ، مفهوم «سایه» و نقش آن در شکل‌گیری رشد فردی را توضیح داد.

وی این پرسش را مطرح کرد که آیا فناوری و دنیای دیجیتال می‌تواند همچون «دیو نو» تهدیدی برای کودکان باشد یا می‌توان با شناخت درست، آن را به «یاریگر نو» تبدیل کرد.

وی تأکید کرد: سایه، بخشی از روان است که باید با آن روبه‌رو شد و آن را فهمید، نه اینکه از آن گریخت، چرا که فضای دیجیتال نیز از همین جنس است؛ اگر آن را نشناسیم، تسلط پیدا می‌کند؛ اما اگر آن را آگاهانه به کار بگیریم، می‌تواند ابزار رشد باشد.

از کهن الگو‌ها تا تکنولوژی نسل آلفا

دکتر میرطاووسی به بررسی کهن الگوها، ناخودآگاه جمعی، سفر قهرمانی و روایت‌سازی پرداخت و توضیح داد که ذهن کودک، چه در گذشته و چه امروز، با روایت‌ها رشد می‌کند؛ با این تفاوت که کودکان نسل آلفا اکنون روزانه «۵ تا ۶ ساعت» در قصه‌هایی زندگی می‌کنند که رسانه‌ها برایشان می‌سازند.

او افزود: اگر در گذشته کودکان فقط از قصه‌های خانواده و کتاب تغذیه می‌کردند، امروز با انبوهی از داستان‌ها در اپلیکیشن‌ها، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های تعاملی روبه‌رو هستند و این یعنی مسئولیت ما برای انتخاب محتوای باکیفیت چند برابر شده است.

نقش علوم اعصاب، احساس و انتخاب در مواجهه با تکنولوژی

مدیر مؤسسه طاووسانه همچنین با اشاره به یافته‌های جدید علوم اعصاب و نوروساینس، توضیح داد که فناوری چگونه سیستم‌های هیجانی مانند جستجوگری، بازی، ترس و لذت را در مغز کودک فعال می‌کند و چرا اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها می‌توانند به سادگی رفتار را دستکاری کنند.

او با اشاره به ساز و کار ترشح دوپامین در شبکه‌ها افزود: وقتی کودکان در فضای دیجیتال غرق می‌شوند، فقط زمان‌شان از دست نمی‌رود؛ بلکه مسیر‌های عصبی خاصی در مغز شکل می‌گیرد که نیازمند مدیریت آگاهانه والدین است.

از دغدغه شخصی تا خلق طاووسانه: قصه به عنوان راه حل

دکتر میرطاووسی از تجربه خود به عنوان یک مادر نسل میلنیال سخن گفت و افزود: دغدغه کیفیت قصه‌ها و محتوای دیجیتال که فرزندانم از آن‌ها استفاده می‌کردند، مرا وارد مسیر تولید محتوا کرد.

او توضیح داد که چگونه علاقه خانوادگی به هنر قصه‌گویی و نیاز به فضای امن دیجیتال، به خلق اپلیکیشن تخصصی قصه‌گو طاووسانه انجامید، گفت: این اپلیکیشن بر پایه قصه‌های تعاملی، پرسش‌های ارزش‌گذاری شده و دسته بندی مسائل روان شناختی کودک طراحی شده است.

او افزود: کودک وقتی در قصه قلدری، ترس یا خشم را تجربه می‌کند، یاد می‌گیرد بدون آسیب واقعی آن را بشناسد و از آن عبور کند و این همان قدرت محتواست.

جمع‌بندی: دیجیتال، چالشی برای تبدیل شدن به یاریگر

دکتر میرطاووسی در این نشست با بازگشت به سؤال اصلی "فضای دیجیتال، دیو نو یا یاریگر نو؟ "، گفت: دنیای دیجیتال همانند هر دیوی در جهان نمادین، آمده تا ما را رشد دهد و اگر آن را بشناسیم، تبدیل به یاریگر ما می‌شود و اگر از آن غافل بمانیم، مسیر رشد روانی کودکان را منحرف می‌کند، مهم این است که انتخاب کنیم با آگاهی و خلاقیت، این فضا را به خدمت کودکان‌مان درآوریم.

او در پایان با تأکید بر این که، قصه‌ها همیشه ما را ساخته‌اند افزود: امروز فقط رسانه تغییر کرده، اما نیاز کودک به قصه امن و سازنده تغییر نکرده است و ما در طاووسانه با همین باور جلو می‌رویم.