نقاط پرخطر در کمین سفرهای تابستانه

جهان اقتصاد: با آغاز فصل تابستان، جاده‌های ایران شاهد سیل مسافران و افزایش چشمگیر تردد وسایل نقلیه می‌شوند. تعطیلات طولانی، هوای گرم و اشتیاق به گشت‌وگذار، خانواده‌ها را به سوی مقاصد گردشگری می‌کشاند. اما این موج سفرها با چالش‌های فراوانی همراه است که مهم‌ترین آن‌ها، تصادفات جاده‌ای و ناامنی مسیرها است.

 بر اساس داده‌های سازمان پزشکی قانونی، در سال ۱۴۰۴ بیش از ۱۲۰۰ نفر در حوادث رانندگی جان باختند، رشدی ۸.۵ درصدی نسبت به سال پیش. این آمار، هشداری جدی برای وضعیت شکننده ایمنی جاده‌هاست. از این تعداد، ۸۵۰ نفر در محورهای برون‌شهری، ۲۵۰ نفر در شهرها و ۱۰۰ نفر در جاده‌های روستایی قربانی شدند، آماری که ضرورت بازنگری فوری در سیاست‌های ایمنی را فریاد می‌زند.

یکی از تلخ‌ترین حوادث تابستان ۱۴۰۴، در ۲۸ تیرماه در مسیر شیراز رخ داد. واژگونی یک اتوبوس در جاده اوز به شیراز، جان ۲۰ نفر را گرفت و ۲۵ نفر را راهی بیمارستان کرد. 

این فاجعه، ناشی از نقص در سیستم چرخ‌ها و انحراف به سمت موانع بتنی بود. این حادثه، بار دیگر نگاه‌ها را به سوی کمپین‌هایی مانند «نه به تصادف» معطوف کرد که برای کاهش حوادث رانندگی تلاش می‌کنند. اما چرا این تراژدی‌ها پایان نمی‌یابند؟ کارشناسان، ترکیبی از خطاهای انسانی، مشکلات فنی خودروها و کاستی‌های زیرساختی را مقصر می‌دانند.

امیر عباسی، درس دانشگاه در این رابطه به روزنامه جهان اقتصاد، گفت: اشتباهات رانندگان، از جمله خواب‌آلودگی، بی‌توجهی به مسیر و سرعت غیرمجاز، نقشی کلیدی در این حوادث دارند. رئیس پلیس راه تهران تأکید کرده که خستگی، شتابزدگی و بی‌دقتی، عوامل اصلی تصادفات‌اند. 

وی افزود: گرمای تابستان و طولانی بودن سفرها، خستگی رانندگان را دوچندان می‌کند. همچنین، حضور رانندگان کم‌تجربه، به‌ویژه جوانانی که در تعطیلات پشت فرمان می‌نشینند، خطر را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، چالشی بزرگ است. بیش از نیمی از اتوبوس‌ها و کامیون‌ها عمر بالایی دارند و فاقد استانداردهای ایمنی مدرن‌اند، موضوعی که در وسایل نقلیه عمومی، خطر را چند برابر می‌کند.

و یادآور شد: جاده‌ها نیز خود بخشی از مشکل‌اند. با وجود اصلاح ۸۰۰ نقطه پرخطر در سال ۱۴۰۴، هنوز بیش از ۹۰۰ نقطه حادثه‌خیز و ۱۴۰۰ نقطه با خطر کمتر در کشور باقی مانده است. 

محورهایی مانند قزوین-رشت، بندرعباس-سیرجان و مشهد-نیشابور، به دلیل طراحی نامناسب، کمبود علائم و نبود روشنایی کافی، همواره در صدر فهرست خطرناک‌ترین مسیرها قرار دارند. پیچ‌های تند، شیب‌های غیراستاندارد و فقدان گاردریل، احتمال بروز فاجعه را بالا می‌برند. به گفته متخصصان، بهبود طراحی مسیرها، نصب موانع ایمنی و افزایش روشنایی می‌تواند جان‌های بسیاری را نجات دهد.

فرهنگ رانندگی نیز معضلی دیرینه است. سالانه حدود ۱۹ هزار نفر در ایران قربانی تصادفات می‌شوند و میلیون‌ها نفر دچار جراحات جدی یا معلولیت دائم می‌گردند. این آمار، ایران را در میان کشورهای با نرخ بالای حوادث رانندگی قرار می‌دهد. در مقابل، کشوری مانند سوئد با جمعیت کمتر، در سال ۲۰۲۲ تنها ۲۲۰۰ کشته در جاده‌ها داشت، نتیجه‌ای از زیرساخت‌های ایمن و رعایت دقیق قوانین. 

بی‌توجهی به قوانین، سبقت‌های غیرمجاز و رفتارهای پرخاشگرانه در رانندگی، از جمله عادات نادرستی است که در ایران به وفور دیده می‌شود.

برای مقابله با این بحران، راهکارهایی پیشنهاد شده است. استفاده از فناوری‌های نوین مانند دوربین‌های هوشمند و تابلوهای هشداردهنده می‌تواند تخلفات را کاهش دهد. 

آموزش مداوم رانندگان، به‌ویژه از طریق برنامه‌های اجتماعی و رسانه‌ای، آگاهی عمومی را بالا می‌برد. بازرسی دقیق‌تر معاینه فنی و محدود کردن تردد وسایل نقلیه سنگین در ساعات شلوغ، از دیگر اقدامات مؤثر است. توزیع یکنواخت سفرها در طول تابستان نیز می‌تواند از ازدحام و حوادث بکاهد. 

در نهایت، تقویت حس مسئولیت‌پذیری و آموزش قوانین راهنمایی و رانندگی از سنین پایین، می‌تواند به تغییر فرهنگ رانندگی کمک کند. الگوبرداری از کشورهایی مانند نروژ، که با جریمه‌های سختگیرانه و آموزش گسترده، تلفات جاده‌ای را به حداقل رسانده‌اند، می‌تواند راهگشا باشد. تنها با هم‌افزایی این اقدامات، می‌توان امیدی به سفری ایمن‌تر در تابستان‌های آینده داشت.

در دسترس ترین اقدام برای کاهش تصادفات، حذف نقاط پرخطر است. اقدامی که باید با سرعت بالا در دستور کار قرار گیرد تا میزان تلفات جاده ای کاهش یابد. اقدامی که شاید منجر به کاهش 20 درصدی تلفات جاده ای شود. رقمی بزرگ که می تواند صدها خانواده را از داغ فقدان عزیزان نجات دهد.