طلا همواره به‌عنوان پناهگاه امن سرمایه گذاران در شرایط بحران شناخته شده است. زمانی که تنش‌های ژئوپولیتیکی به اوج می‌رسند، بازارها به‌شدت نوسان می‌کنند و اعتماد به دارایی‌های سنتی مانند ارزهای فیات کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، طلا به دلیل نقدشوندگی بالا و ویژگی ذخیره ارزش، جایگاه ویژه‌ای در استراتژی سرمایه گذاران جهانی پیدا می‌کند. بحران اخیر میان ایران و اسرائیل که با حملات متقابل نظامی و سپس یک آتش‌بس ناپایدار همراه بود، نمونه روشنی از تاثیر مستقیم تنش‌های منطقه‌ای بر بازار جهانی طلا را نشان می‌دهد.

افزایش قیمت طلا همزمان با تنش نظامی ایران و اسرائیل

در روزهای ابتدایی وقوع درگیری‌های مستقیم میان ایران و اسرائیل در خرداد ماه، بازارهای جهانی با شوک مواجه شدند. در ۱۳ ژوئن، تنها ساعاتی پس از حمله موشکی اسرائیل به تاسیسات نظامی در اصفهان، قیمت طلا به ۲۴۳۸ دلار در هر اونس رسید؛ این رقم، بالاترین نرخ ثبت‌شده در طول تاریخ تا آن زمان بود. طبق گزارش رویترز، این جهش قیمتی ناشی از «فرار سرمایه گذاران به سمت دارایی‌های امن» بوده است. در مقابل، شاخص بورس‌های آسیایی و حتی داوجونز با کاهش ۳ تا ۴ درصدی مواجه شد.

نکته قابل توجه اینجاست که این افزایش قیمت تنها تابع وقایع نظامی نبود، بلکه ناشی از نگرانی‌های کلان‌تری درباره احتمال گسترش جنگ به سایر نقاط خاورمیانه و در نهایت کاهش عرضه نفت نیز بود. تحلیل‌گران بلومبرگ تأکید کردند که در صورت درگیری گسترده‌تر، طلا می‌تواند تا مرز ۲۶۰۰ دلار نیز پیشروی کند.

رفتار بازار داخلی ایران در واکنش به بحران

در بازار ایران، تاثیر تحولات ژئوپولیتیکی حتی شدیدتر بود. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در ۴ تیر ۱۴۰۴ (۲۵ ژوئن ۲۰۲۵)، قیمت سکه امامی به ۷۴ میلیون تومان رسید و سپس به کانال ۶۰ میلیون تومان بازگشت. محمد کشتی‌آرای، نایب‌رئیس سابق اتحادیه طلا، در گفتگو با اقتصادآنلاین تاکید کرد: «مردم به‌صورت روانی درگیر ترس از جنگ شده‌اند و همین مسأله باعث افزایش تقاضا برای خرید سکه و طلای آب‌شده شده است».

از سوی دیگر، انسداد مسیرهای واردات رسمی، قطع موقت پروازها و نگرانی از اختلال در تامین ارز موجب شد تا نرخ دلار تا حوالی ۹۶ هزار تومان بالا برود، اما طی ۹ روز پس از آغاز درگیری، به محدوده ۹۰–۹۲.۵ هزار تومان بازگشت. پس از آتش‌بس، نرخ دلار آزاد به ۸۲.۶ هزار تومان رسید.

نقش طلا در مدیریت ریسک در شرایط بحران منطقه ‌ای

افزایش ریسک ژئوپولیتیکی باعث شد مدیران پرتفو، بانک‌های مرکزی و صندوق‌های سرمایه گذاری، تخصیص طلا در سبد دارایی خود را افزایش دهند. گزارش شورای جهانی طلا در ماه می نشان می‌دهد که خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی در ماه آوریل نسبت به ماه قبل ۳۱٪ افزایش داشته است. این روند نشان می‌دهد که طلا نه‌تنها برای سرمایه گذاران خرد، بلکه برای ساختارهای بزرگ مالی نیز نقشی حیاتی دارد.

طبق تحلیل موسسه UBS، بازدهی طلا در شرایطی که «شاخص ترس» یا همان VIX به بالاتر از ۲۵ برسد، به‌طور متوسط ۷٪ در ماه افزایش می‌یابد. در دوره بحران اخیر، این شاخص در ۱۶ آوریل به عدد ۲۹.۳ رسید، هم‌زمان با اوج‌گیری قیمت طلا.

جمع ‌بندی

آتش‌بس اخیر میان ایران و اسرائیل تا حدی از التهابات بازار کاست، اما بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند که وضعیت شکننده است. تا زمانی که ریشه‌های تنش در منطقه برطرف نشوند، بازار جهانی همچنان در شرایط آماده‌باش باقی خواهد ماند. در این فضا، طلا جایگاه خود را به‌عنوان پناهگاه امن حفظ خواهد کرد. تحلیل‌گر ارشد گلدمن‌ساکس، جفری کرِگ، در مصاحبه‌ای با CNBC گفت: «اگرچه نوسان کوتاه‌مدت محتمل است، اما در افق میان‌مدت، هرگونه شعله‌ور شدن مجدد درگیری می‌تواند قیمت طلا را به سقف‌های جدید برساند». بنابراین، سرمایه گذاران باید بیش از همیشه به‌نقش دارایی‌های امن مانند طلا توجه داشته باشند و تحولات ژئوپولیتیکی را در استراتژی‌های خود لحاظ کنند.