وام ازدواج ؛ راهکاری که خود معضل است
هرچند که افزایش هزینه‌های زندگی در کاهش نرخ ازدواج بی تأثیر نیست اما وام ازدواج به تنهایی نمی‌تواند جوانان را به ازدواج ترغیب کند.
بر اساس بودجه سال ۱۴۰۳، وام ازدواج به ۳۰۰ میلیون تومان با دوره بازپرداخت ۱۰ ساله افزایش پیدا کرد؛ البته مبلغ این وام برای زوجین زیر بیست و پنج سال برابر با ۳۵۰ میلیون تومان است. همچنین باید توجه داشت که این وام ازدواج به زوجینی تعلق می‌گیرد که تاریخ عقد آن‌ها بعد یکم فروردین ۱۴۰۱ باشد. بنابراین زوجین بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان می‌توانند وام ازدواج دریافت کنند.
سیاستگذاران بر این باورند که یکی از دلایل اصلی کاهش تمایل جوانان به ازدواج ناشی از افزایش هزینه‌ها برای شروع زندگی است. از همین رو افزایش وام ازدواج را در ترغیب جوانان به ازدواج مؤثر می‌دانند.
اما آیا واقعا عدم تمایل جوانان به ازدواج با افزایش وام ازدواج حل می‌شود؟ حتی اگر بپذیریم که افزایش هزینه‌ها برای شروع زندگی مانع اصلی برای ازدواج است، وام ازدواج ۳۰۰ میلیونی تا چه اندازه می‌تواند این هزینه‌ها را پوشش دهد؟
شروع یک زندگی ساده چقدر هزینه دارد؟
در حال حاضر برای شروع یک زندگی ساده بدون در نظرگرفتن خرید کالاهایی که فرض می‌کنیم الزامی به وجود آن‌ها در لیست جهیزیه وجود ندارد و صرفاً به دلیل سهولت در انجام کارهای خانه، تبلیغات و تجمل‌گرایی خریده می‌شوند، حداقل هزینه برای خرید لوازم‌های برقی مثل یک یخچال مطلوب بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان و ماشین لباسشویی ۱۵ میلیون تومان می‌باشد. به این لوازم، ظروف چینی و پخت‌وپز، سرویس مبل، سرویس خواب، فرش و بسیاری لوازم ضروری دیگر که هر خانه‌ای به آن احتیاج دارد نیز اضافه می‌گردد. به طور کلی هزینه یک جهیزیه متوسط بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان هزینه دارد.
از طرفی هزینه‌های برگزاری یک عروسی مناسب با ۱۰۰ نفر مهمان که شامل سالن عروسی، میوه و شیرینی، شام، گل‌آرایی و … می‌شود، از ۱۵۰ میلیون تومان شروع می‌شود.
بنابراین بدون در نظر گرفتن هزینه‌هایی همچون سرویس طلا تا اینجای کار حدود ۴۰۰ میلیون تومان هزینه باید در نظر گرفت.
اما شاید مهم‌ترین بخش شروع یک زندگی، اجاره خانه باشد. بر اساس قیمت‌های کنونی در بازار و هزینه رهن کامل هر متر مربع خانه به طور میانگین حدود ۸ تا ۱۰ میلیون تومان است. در نتیجه برای رهن یک واحد ۵۰ متری حدود به حدود ۵۰۰ میلیون تومان پول نیاز دارید.
بنابراین با یک حساب سر انگشتی به نظر می‌رسد که برای شروع یک زندگی به حدود یک میلیارد تومان نیاز باشد.
وام ازدواج تا چه اندازه اثربخش است؟
با وجود تسهیلاتی چون وام ازدواج و وام فرزندآوری همچنان عدم اطمینان از آینده اقتصادی برای جوانان وجود دارد. عدم اطمینان از آینده شغلی و درآمد مناسب دو عامل مهم در کاهش تأثیر این تسهیلات، در ازدواج جوانان است.
حداقل حقوق در سال ۱۴۰۳، در حکم کارگزینی و قرارداد ماهانه‌ی حقوق بگیران، ۱۰ میلیون تومان تعیین شده‌است. با یک حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که دست‌کم ۳۰ درصد از حقوق یک زوج در ماه صرف همین اقساط می‌شود که در کنار هزینه‌های ضروری زندگی مثل خوراک، پوشاک مبلغ قابل توجهی‌است. درنتیجه درصد کمتری از جوانان حتی با وجود این تسهیلات به ازدواج ترغیب می‌شوند. ارزیابی این آمار به تنهایی در تردید جوانان در ازدواج و نگرانی درباره‌ی تأمین هزینه‌های یک زندگی مناسب، کافی است.
پرداخت و دریافت وام ازدواج هم معضلاتی دارد
با افزایش دوبرابری وام ازدواج، اقساط پرداختی آن هم افزایش یافته و به ماهی ۲ میلیون و ۷۲۷ هزارتومان در ماه رسیده‌است. درآمدهایی که به سختی می‌توانند هزینه‌های یک زندگی معمولی را پوشش دهند، در کنار اقساط این وام‌ها نوعی بحران به حساب می‌آید.
پرداخت این قسط‌ها در طی سالیان می‌تواند برخی از زوجین را با یک بحران مالی روبرو سازد.
از طرفی بانک‌ها نه تنها مسیر دریافت وام ازدواج برای زوجین را تسهیل نمی‌کنند بلکه به نحوی تبدیل به یک مانع در دریافت وام شده‌اند. عدم تخصیص اعتبار به موقع توسط بانک‌ها، معطلی زوجین در دریافت وام را به دنبال دارد.
سخت‌گیری بانک‌ها در خصوص ضامن و عدم اعتبار، دیگر مشکلاتی هستند که زوجین به آن‌ها اشاره می‌کنند. با وجودی که مدیر اعتبارات بانک مرکزی اعلام کرده که بانک‌ها نباید بیشتر از یک ضامن بخواهند، برخی شعب درخواست دو ضامن از وام‌گیرندگان داشته‌اند.
