رویکرد توسعه صادرات صنعت سنگ ساختمانی ایران

برگزاری نمایشگاه های تخصصی جزیی از فهرست ابزارهای بازاریابی و بازارسازی دردنیای تجارت محسوب میشود. هر کشوری متناسب با مزیت های تولیدی و ظرفیتهای تجاری خود دارای رویکرد متفاوتی است - حوزه نمایشگاه صنعت سنگ ایران نیازمند تحول ساختاری در بیشن و هدایت میل به سرمایه گزاری و ایجاد ارزش افزوده است - دو محور بازار داخلی با رویکردهای متناسب با این بازار و یک رویکرد بین المللی به عنوان سفیر توسعه صادرات صنعت سنگ.

کشوری مانند ایتالیا با هدایت تشکلی به نام مارموماکینه ( این مجموعه انجمن سنگ ایتالیا نیست ) با رویکرد برند سازی نام برگرفته از نام شهر ورونا نمایشگاه مارمومک را برگزار میکند - ساختاری منسجم بر اساس برند سازی - ابداع و ارائه تکنولوژی فرآوری و انبارداری و محلی برای معرفی سنگهای جدید - این نمایشگاه در طی دوره های مختلف با تعیین یک محور - خط مش و یا موضوع رویکرد های سالانه خود را به دنیا عرضه میکند .ماشین سازان ایتالیایی با معرفی تکنولوژی های برش چند محوره و منحی بری و کاربری خاص سعی دارند با تاثیر قرار دادن ذائقه مشتری به شکلی هوشمندانه به عنوان بازیگردانان صنعت سنگ جهانی ایفای نقش کنند.تمرکز بر فهرستی حدود بیست نوع مرمریت - برند سازی با طراحی و معماری مختص ایتالیا توانسته جایگاه ویژه ای به این کشور در صنعت سنگ دنیا بدهد .

کشور ترکیه با 409 نوع مرمریت و 16 نوع گرانیت با رویکردی متفاوت به بحث بازارسازی و رقابت نگاه میکند به شکلی که در طی یک دهه از 2008 تا 2018 بزرگترین صادر کننده محصولات فرآوری شده مرمریت به ایالات متحده امریکا را به خود اختصاص داده است .بررسی ها نشان میدهد تمرکز بر توان داخلی - محور قرار دادن فرآوری و پروژه محوری - حضور فیزیکی در بازار هدف با داشتن شخصیت حقوقی مستقل و یا شریک تجاری محلی - تاسیس انبار و فروش محلی توانسته است با تکیه بر تنوع و کیفیت و ایجاد دسترسی آسان سهم مهمی از بازار را به خود اختصاص بدهد.

شایان ذکر است که بررسی اجمالی به میزان تولید و صادرات کشور ترکیه از نگاه آمار داشته باشیم زیرا کشور ترکیه به لحاظ ساختار زمین شناسی در همان ساختار قرار داد که ایران واقع شده و این مقایسه میتواند برای تبیین راه های توسعه مولفه ای راهیابی را به شکل مقایسه ای در اختیار مخاطبان ما در صنعت سنگ ساختمانی ایران قرار دهد.

آمار تولید معدنی سنگهای ساختمانی بر اساس گزارش سالانه سنگ جهان اثر پروفسور دکتر کارلو مونتانی در سال 2019 نشان میدهد که ترکیه با تولید یازده میلیون و هفتصد و پنجاه هزار تن پس از هند در مقام سوم جهان قرار دارد و ایران در همین زمان فقط با هشت میلیون و دوست و پنجاه هزار تن تولید در مقام چهارم دنیا قرار دارد - اگر به آمار توفیقات ترکیه در صادرات محصولات نظری داشته باشیم میبینیم ایران با حدود سه و نیم میلیون تن تولید کمتر در مقام چهارم است بنابراین ما در تولید آنقدر از ترکیه عبقتر نیستیم و اینکه تولید معدنی ما ضعف دارد و باید افزایش پیدا کند با این مستندات رد میشود .

اما رویکرد های فروش صادراتی ترکیه را بر اساس جدول صادراتی سال 2017 مرمریت دنیا به شرح ذل بررسی میکنیم :

همانگونه مشخص است ترکیه در سال 2017 حدود 2 میلیون دلار درآمد داشته است که حاصل دو تیپ رویکرد است- ترکیه توانسته 55 درصد درآمد خود را با فروش 72 درصدی حجم سنگ کوپ و اسلب بدست بیارود - حال ارزش فرآوری : ترکیه موفق شده است 44 درصد درآمد خود را با 27 درصد حجم سنگ بدست بیاورد - اینجا جایگاه بحث رویکرد فرآوری مشخص میشود .

کشور چین به عنوان بزرگترین وارد و صادر کننده سنگهای طبیعی جهان توانسته 98 درصد درآمد خود را از طریق 92 درصد محصولا نهایی فرآوری شده بدست آورد -

هر کشوری متناسب با شرایط و منافع ملی خود دارای رویکرد متفاوتی در سیاستگزاری صادرات صنعت سنگ خود است.

حضور بین المللی صنعت سنگ ایران در جهان نیازمند بازیابی اعتماد به نفس صنعتی و معدنی است- مسیرنمایشگاه های ایران به عنوان سفیر معرفی این صنعت معدنی به دنیا نیازمند شخصیت سازی ایرانی - ذائقه ایرانی - برند سازی ایرانی - حفاظت ماکلیت معنوی و حقوقی به اسم سنگ ایرانی در جهان است - انتقال این ایده که سنگ ما باید از طریق ایتالیا به دنیا معرفی شود از دید نگارنده نشانه ضعف ریشه ای اعتماد به نفس صنعتی معدنی در دیدگاه است -

نمادهای برند سازی - هویتی و تاریخی باستانی بخشی از مولفه ای برند سازی تجاری ایران است وما میتوانیم از این مولفه ها برای ترمیم این اعتماد به نفس بهره مناسبی ببریم .

به دلیل چرخه بی نظم دسترسی به بازار صادراتی و عدم چیدمان و سازماندهی صادراتی فرآوری محور- ضرورت فروش بلوک خام به عنوان تنها راه حل چرخش اقتصادی معادن مطرح میشود - این استدلال مادامی که رویکرد ما توسعه صادرات فرآوری نیست مسیر ناهمواری را سالهاست پیش روی ما قرار داده است - بلکه بخشی از اقتصاد معدن در گرو چرخش مادی این نوع در آمد سازی است اما رویکرد خردورزانه باید به سمتی برود که وزن این بخش را کمتر کرده به سمت ایجاد ارزش افزوده و تولید صادراتی پیش برویم - ما همچنان در بخش معماری و طراحی نیز نتوانسته ایم در پروژه های ساخت و ساز مهم دنیا آنگونه که شایستگی آن را داریم شناخته شویم.یکی از دلایل عدم رویکرد صادرات محصولات فرآوری و پروژه محور است - این رویکرد با تکمیل رویکرد مدیریت کیفیت تولید و سازماندهی بازارگانی برونمرزی میتواند توسعه یافته جایگاه خود را در دنیای ساخت و ساز بازار جهانی پیدا کند.

گاهی مطرح میشود که ما صاحب میلیونها تن سنگ هستیم که دویست سال هم تمام نمیشود از دید نگارنده این استدلال فاقد مولفه های علمی و یک جنبه غیر مهندسی و نگاه احساسی به مقوله توسعه صادرات صنعت سنگ ساختمانی است - ایران دارای ذخایر فسیلی نفت و گاز هم هست ما نمیتوانیم به استناد به دریایی از دارایی در جستجوی رویکرد ایجاد ارزش افزوده نباشیم .

اگر فقط به بخشی از صورت مسئله نگاه کنیم روند توسعه همه جانبه را از دست میدهیم - ایجاد ارزش افزوده از مسیر فرآوری دارای فهرستی از فایده ها است - ایجاد شغل - فهرستی از صنایع کوچک از ماشین سازی گرفته تاخدمات قطعه سازان - تعمیرات و نگهداری - مواد مصرفی در مسیر توسعه این خانواده صنعتی معدنی کشور رشد خواهند کرد.

گاهی استدلال میشود صادرات سنگ بلوک باعث شناخته شدن سنگ های ما به دنیا میشود بله در چه بازه زمانی و بعد از چند دهه - نکته نقد ماجرا اینجاست که در بررسی و موشکافی این استدلال متوجه میشویم برای مثال سنگ لاشتر به تغییر نام غیر ضروری - غیر منطقی - به پیترا گریی در بازار جهانی عرضه شده است. چرا ؟ یعنی به شکلی سیستماتیک برند سازی محلی ندید گرفته شده و جایگاه حفظ برند سازی و مالکیت معنوی هم دیده نشده است و در بررسی بیشتر میبینم کشورهای دیگر با داشتن سنگهای مشابه لاشتر سنگهای خود را با همین نام پیتراگریی به بازار جهانی عرضه میکنند .بنابراین ما هم در برند سازی و مدیریت عرضه دچار ضعف شده ایم هم مسیر خام فروشی و توزیع گسترده ان موقعیت فروش با ارزش بیشتر را از ما گرفته است - رقابت منفی و دامپینگ قیمت بین تولیدکنندگان و در نهایت دوره کاهش جاذبه در بازارجهانی .

روند فروش بلوکهای خام بخشی از تامین چرخه اقتصادی معدن است اما باید رفته رفته به سمت سهم خواهی بیشتر محصولات فرآوری برویم این رویکرد اگر به عنوان سیاست کلی مورد اتفاق نظر قرار نگیرد ما در دوره های متمادی شاهد بازگشت سرمایه به صمت توسعه صنعتی و شکوفائی صنعت سنگ نخواهیم بود .

این استدلال که سنگهای فرآوری شده ایران کیفیت لازم را ندارند یک گزاره یک طرفه است بخشی از تولیدات برای داخل مناسب هستند برخی تولیدات بازارهای صادراتی متوسط را پوشش میدهند و نمونه های موفق صادراتی فرامرزی با دستگاه های ایرانی را نیز داریم باید کل مجموعه را دید -

از دید نگارنده ما برای توسعه صادرات فرآوری در ابتدای راه قرار داریم و برای تغییر در خروجی باید روی محتوی بینش صنعت سنگ بیشتر تمرکز کنیم .بینش صادراتی یک بینش بلند مدت و توسعه گراست - در جستجوی ایجاد ارزش افزوده و تولید ثروت است نه تولید پول - ریشه منافع مادی خود را در حفظ منافع ملی میداند - آماده تغییر است و برای آن به ضرورت هزینه کردن پی برده است -توسعه صادرات کاری تیمی و دقیق است - ایجاد کیفیت ابتدا یک خصوصیت شخصی در افراد است بعد در شکل تولید ملی خودش را نشان میدهد - توسعه فردی - نگاه صادراتی - ایجاد چیدمان صادراتی با نگرش بر بازده ای بلند مدت و برند سازی با نام ایران و معرفی ذائقه ایرانی به دنیا -

این مهم با یاری همه خانواده محترم صنعت سنگ ساختمانی ایران و تغییر نگرش در دسترس ما خواهد بود.

سیامک اخطاری

عضو نظام مهندسی معدن استان تهران