در دفاع از کلیت ایده »یارانه نقدی«، باید به دو سوال پاسخ دهیم: اول) میانگین کیفیت عملکرد اقتصادی در دولت های مختلف ۵۰ ســال اخیر، چقدر متفاوت بوده اســت؟ به طور میانگین دولت ها بهتر پول نفت را خرج می کنند یا مردم؟

دوم)‌ فرض کنیم همه پول نفت و گاز بین مردم توزیع شــود و بعد دولت مجبور شود برای اجرای هر پروژه ملی، دست ش را پیش مردم دراز کند. یعنی از مردم بخواهد که برای اجرای هر پروژه ارزشمند ملی، یا به دولت پول قرض بدهند )در قالب خرید اوراق مشــارکت( و یا مالیات بیشتری بپردازند. آیا در این حالت، خودبه خود، چرخه ای برای بهبود کیفیت عملکرد و نیز شفافیت در تک تک پروژه های ملی ایجاد نخواهد شد؟

در ۵۰ ســال اخیر، با وجــود اینکه دولت های متعــددی با رویکردهای »سیاســی« متنوع و بعضا متضاد داشــته ایم، اما عملکرد »اقتصادی« این دولت ها در بســیاری از حوزه ها کامال مشابه بوده است. یکی از شباهت های اقتصادی همه دولت های ۵۰ سال اخیر، به مساله مواجهه با ثروت نفت و گاز مربوط می شــود. تقریبا همه دولت ها شعار داده اند که ثروت نفت و گاز باید صرف «حمایت از تولید» یا «حمایت از فقرا» شود.

در مرحله بعد هم با این دو شــعار، بخش بزرگی از این ثروت را در قالب ساختن ســازمان هایی عریض و طویل با انبوهی از ساختمان و پرسنل هدر داده اند؛ ســازمان هایی که بعضا خودشان مهم ترین مانع شکل گیری تولید و کارآفرینی هستند.

بخش باقی مانده از ثروت سرشــار نفت و گاز هم به شــیوه های خالقانه دیگری خرج تیشه زدن به ریشه اقتصاد ملی شده: قســمتی در قالــب دالر دولتی یا وام های هنگفت بــدون بهره به جیب نورچشمی ها سرازیر شــده؛ قسمتی خرج یارانه به سوخت هواپیما شده که عمدتا نصیب ثروتمندترین ها می شــود؛ قســمتی هم در قالب کمک مالی بالعوض به شــرکت های مختلف دولتی و شبه دولتی، صرف پوشش ضرر و زیان های این شرکت ها شده؛ ضرر و زیان هایی که عمدتا بر اثر کلکسیونی از انواع فساد شکل گرفته اند.

در کنار این ها، یکی از مشــهورترین شــیوه های هدر دادن ثروت نفت و گاز هــم در این قالب بــوده که بنزین و گازوییل و بــرق و گاز را به قیمتی کمتر از یک پنجم قیمت پاکستان و افغانستان و هندوستان بفروشیم. یعنی یارانه سرسام آوری بپردازیم که عمدتا نصیب قاچاقچیان سوخت یا خانوارهای دارای چند اتومبیل می شــود و البته خودروســازان ســازنده اتومبیل های پرمصرف و گران هم در این شــرایط اطمینان دارند که به دلیل بنزین ارزان، اتومبیل هایشان همیشه فروش می رود.