گروه اقتصاد کلان_هاجر پاپری مقدم: پژوهش‌های گوناگون در کشور، با بررسی متغیرهای اقتصادی و تجربه کشورها، ۱۱عامل موثر بر تورم دهه۹۰ را شناسایی کرده است. مطابق با این پژوهش ها، بخش قابل توجهی از متهمان تورمی به دو عامل کسری بودجه ساختاری و ناترازی شبکه بانکی بازمی‌‌گردد. 

از آنجا که مبارزه با این عوامل دشوار است، تورم به یک پدیده مزمن تبدیل شده است. سایر عوامل نیز بنابر مقتضیات زمانی و شرایط اقتصادی کشور درجه تاثیرگذاری متفاوتی بر افزایش تورم دارند. مطابق این گزارش، بدون حل عوامل ساختاری، چارچوب‌های سیاستی نوین اثرگذار نخواهند بود.

دهه ۹۰ یکی از دهه‌هایی بود که نوسانات متغیر تورم بسیار بالا بوده است. روزنامه جهان اقتصاد به بررسی ریشه‌های ایجاد تورم و عوامل تاثیرگذار بر روند تورم طی سال‌های دهه‌ ۹۰ پرداخته است. 

به‌طور مشخص یازده عامل را می‌توان در ایجاد تورم دسته‌بندی کرد: «کسری بودجه دولت و تامین مالی مستقیم از بانک مرکزی»، «کسری بودجه دولت و تامین مالی از طریق منابع بانکی»، «ضعف بانک مرکزی در خنثی‌سازی تاثیر دارایی‌های خارجی بر رشد پایه پولی»، «ناترازی شبکه بانکی و تشدید آن»، 

تعیین دستوری نرخ سود بانکی بدون توجه به شرایط اقتصادی»، «تلاطمات بازار ارز ناشی از شوک‌های خارجی»، «انتظارات تورمی آینده‌نگر و افزایش انگیزه سوداگری در بازار دارایی‌ها برای حفظ ارزش پول»، «تحریم و تورم ناشی از فشار هزینه مبادلاتی»،

«افزایش بازدهی بازار سرمایه و نقش پیشرانی آن در تعیین قیمت بازار سایر دارایی‌ها»، «عدم وجود الزامات موفقیت چارچوب سیاستی هدف‌گذاری تورم» و «نگاه خردگرانه دولت و تنظیم‌گری بازار در مهار تورم» این موارد است. 

در این پژوهش با استناد به شواهد آماری، ارتباط تورم با متغیرهایی نظیر کل‌های پولی، نرخ سود بانکی و نرخ ارز، شناسایی شده‌اند. 

نتایج حاکی از آن است که بخش قابل توجهی از عوامل به وجود آورنده تورم ساختاری مربوط به رابطه دولت با بانک مرکزی و ناترازی بانک مرکزی است. 

به وجودآمدن تورم می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. اما می‌توان دلایل اصلی و عمده‎‌ تورم دهه ۹۰ را توضیح داد. 

اگر دولت با کسری بودجه مواجه باشد تامین مالی مستقیم از بانک مرکزی و تامین مالی از طریق بانک‌ها منجر به بروز تورم می‌شود. 

به همین علت برای جبران کسری بودجه، تامین غیرمستقیم یعنی انتشار اوراق قرضه توصیه می‌شود. یکی دیگر از مشخصه‌های کشورهایی که با تورم‌های بالا دست‌وپنجه نرم می‌کنند، بانک مرکزی وابسته به دولت است. 

اگر بانک مرکزی توان مقابله با خواسته‌های دولت و عرضه پول را نداشته باشد، کشور با تورم درگیر خواهد شد. علاوه بر این عوامل، سیاست‌گذاری‌های نامتناسب با وضعیت اقتصادی، انتظارات تورمی بالا و تحریم‌های خارجی می‌توانند به وجود آورنده تورم باشند.