آسیب‌شناسی حرکت‌های «جمعی» و «توده‌ای» یک موضوع جامعه‌شناختی است که به بررسی عوامل، روندها و پیامدهای رفتارهایی می‌پردازد که توسط گروه‌های بزرگی از افراد انجام می‌شود. بازار ارز دیجیتال یا رمزارز یک بازار نسبتاً جدید و پویا است که می‌تواند فرصت‌های سودآور و چالش‌های پیچیده‌ای برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به همراه داشته باشد. برای بررسی علت اینکه چرا مردم اسیر موج خرید شت‌کوین‌ها و سکه‌های بی‌ارزش می‌شوند، می‌توانیم از دیدگاه‌های مختلفی به این موضوع نگاه کنیم.

احتمالاً شما هم در هفته‌های اخیر افرادی را دیده‌اید که با سرعت در حال لمس صفحهٔ تلفن همراه خود هستند! اگر در فرصت کوتاهی که تا شارژ مجددِ تپ‌های جدید به وجود می‌آید، امکان سؤال پرسیدن از آن‌ها را داشته باشید، شاید خودتان را با پرسش «چرا خودم این شانس ثروتمند شدن را پیدا نکردم» سرزنش کرده‌اید. اگر این‌طور است به‌هیچ‌وجه خودتان سرکوب نکنید. چرا که در این یادداشت قرار است با شیوهٔ بازاریابی با “هیچ” آشنا شوید.

بله ما در حال بررسی پروژه مجهول ولی فراگیر نات کوین (NotCoin) هستیم. نات کوین یک ربات در بستر پیام‌رسان تلگرام است که به شما امکان می‌دهد با هر بار لمس صفحه یک یا چند سکه به دست آورید. این بازی پس از فراگیری بسیار، وایت پیپر یا همان سپید نامهٔ خود را با ۹ صفحه خالی منتشر کرد! لابد اعتمادبه‌نفس بیش از حد خالقان این پروژه آن‌ها را به این کار واداشته و البته شاید استراتژی بازاریابی پیچیده‌تری را دنبال می‌کنند؛ اما هر چه که هست حالا پای خودشان را یک‌قدم فراتر گذاشته و از لیست‌شدن این به‌اصطلاح رمزارز - بخوانید شت‌کوین - در صرافی‌های رمزارزی صحبت می‌کنند. در این نوشتار قصد داریم به آسیب‌شناسی حرکت‌های توده‌ای جامعهٔ رمزارز در سطح بین‌الملل بپردازیم و به این سؤال پاسخ دهیم که چرا باوجود شبکه‌های بلاک‌چینی بسیار کارآمد و رمزارزهای بالغ، بازهم شاهد اعتباربخشی و هویت‌بخشی کاربران به پروژه‌های ناشناخته که عملاً ارزش جدیدی برای اکوسیستم خلق نمی‌کنند هستیم؟

آشنایی مختصر با پروژهٔ زیرک NotCoin

نات کوین توسط تیمی به اسم اوپن بیلدرز (Open Builders) ساخته شده است. این تیم، همکاری نزدیکی با بنیاد TON و لانچ پد آن با نام TONstarter دارد. خودِ نات کوین در اقدامی سنت‌شکن هیچ وب‌سایتی ندارد و توانسته از بستر حاضر و آمادهٔ تلگرام بیشترین بهره را ببرد. این دقیقاً یکی از ابتدایی‌ترین اقدامات هوشمندانه خالقان آن است، افرادی که خود به نحوی از سوی بنیاد بلاک‌چین TON هدایت می‌شوند. از سوی دیگر شما در وب‌سایت اوپن بیلدرز اطلاعات واضحی در مورد سازنده‌های نات کوین و اعضای تیم توسعه پیدا نمی‌کنید. پس لااقل می‌توانیم بگوییم نات کوین صرفاً از این نظر، شبیه بسیاری از پروژه‌های رمزارزی است و تیم سازندهٔ آن تا حدودی ناشناخته است. طبق اعلام برخی رسانه‌های تلگرامی، اعضای سازندهٔ پروژهٔ وی‌کی کوین (Vk Coin) در شبکه اجتماعی روسی وی‌کی دات‌کام (Vk.com) هم در توسعه پروژه نات کوین با اوپن بیلدرز همکاری کرده‌اند.

از طرفی به نظر می‌رسد پروژه نات کوین آن‌چنان هم با تیم توسعه و مدیریت پیام‌رسان تلگرام یا شبکه بلاک‌چین تون کوین بی‌ارتباط نباشد. شاید برای شما جالب باشد که آقای پاول دورف (Pavel Durov)، بنیان‌گذار تلگرام، با ساخت تیم (Squad) خود به‌نوعی از این بازی حمایت کرده است، اخیراً هم کاربران می‌توانند با ارسال بخشی از سکه‌ها به آقای دورف از ایشان تشکر کنند.

صرافی‌ها هم مثل همیشه از قافله عقب نمانده‌اند. صرافی‌های بزرگی مثل بایننس، بای‌بیت و کوکوین از طریق گروه‌ها و کانال‌های رسمی خود در تلگرام، در این بازی حضور دارند که همین موضوع موجب افزایش گمانه‌زنی‌ها در مورد فهرست‌شدن رمزارز NOT در این صرافی‌ها شده است. هرچند ارزش این رمزارز در حال حاضر همانند نامش هیچ، یعنی صفر است.

بیایید کمی به این پروژه زیرک نزدیک‌تر شویم. اولین پیامی که در بات تلگرامی نات کوین مشاهده می‌کنید این است: «این ربات چه کاری می‌کنه؟ احتمالاً هیچی». نام و لوگوی نات کوین دقیقاً برعکس تون کوین است (TON-NOT) و وایت پیپر ۹ صفحه‌ای آن خالی و کاملاً سفید است. اقدامی طنزآمیز که ضمن برانگیختن حس کنجکاوی کاربران، آن‌ها را از داشتن اطلاعات فنی بیشتر محروم می‌کند. هرچند امکان انجام این بازی صرفاً به اپلیکیشن رسمی تلگرام در گوشی تلفن همراه شما محدود شده است؛ اما بسیاری از بازیکنان نات کوین با چند حساب تلگرام در این ربات فعال هستند.

نات کوین در فضای بازی خود، انجمن‌های اجتماعی‌اش و همچنین از سوی لیدرهای پر مخاطب خود، از دموکرات شدن امکان استخراج یک رمزارز، صرفاً با داشتن گوشی هوشمند، اینترنت و قدرت دستان شما صحبت می‌کند. از استخرهای نقدینگی و ابزارهای مالی غیرمتمرکز در دنیای وب ۳ می‌گوید و در پَسِ ادعای «هیچ‌کار» کار بزرگی انجام داده است. نات کوین تا به امروز نزدیک به ۳۰ میلیون کاربر و ۵ میلیون بازیکن فعال روزانه به دست آورده. آماری که هرچند در دو هفته اخیر نزولی بوده، اما همچنان خیره‌کننده و جالب‌توجه است. با این تفاسیر و بررسی رویکرد این پروژه، ابهام جدی، مسئله «خلق ارزش» است. نات کوین دقیقاً چه مشکلی را برطرف می‌کند؟ مستندات فنی مرتبط با لانچ این رمزارز بر بستر بلاک‌چین TON و نحوه آدرس‌دهی‌ها در کجا قرار دارد؟

این بازی رمزارزی حتی فاقد ویژگی‌های ذاتی یک «بازی»، به معنای واقعی کلمه است. محرک اصلی کاربران آن صرفاً کسب سود در آینده‌ای مبهم و غبارآلود، از طریق انجام یک فعالیتِ خسته‌کننده، آسیب‌زا و مستهلک‌کننده است.

مسئله آنجا دردناک‌تر می‌شود که می‌بینیم دامی که در حال حاضر بدون ریختن هیچ طعمه‌ای پهن شده، اهداف سرگردان بسیاری را اسیر کرده است. اعتیادی دردناک با یک امید واهی.

هک رشد نات کوین چگونه رخ داد؟

حال بهتر است به سؤال اصلی خود برگردیم. چرا باوجود شبکه‌های بلاک‌چینی بسیار کارآمد و رمزارزهای بالغ، بازهم شاهد اعتباربخشی و هویت‌بخشی کاربران به پروژه‌های ناشناخته مانند نات کوین که عملاً ارزش جدیدی برای اکوسیستم خلق نمی‌کنند هستیم؟

برای پاسخ به این سؤال به تفکیک، بسترهایی که توسعه‌دهنده‌ها، کارآفرین‌ها و افراد باهوشِ فرصت‌طلب را به جذب کاربران اینترنت و خصوصاً علاقه‌مندان به حوزه رمزارز می‌کشاند، اشاره خواهیم کرد. حال یک کاربر باشید یا یک کارآفرین، با شناخت این بسترها می‌توانید در یک سمت این بازی قرار بگیرید. این موضوع ازاین‌حیث مورد اهمیت است که کاربر با استفاده از این بازی‌ها یا سایر برنامه‌های شبیه آن، به‌عنوان مشتری بالقوهٔ محصولات آتی قرار می‌گیرید.

مورد اول ؛  استفاده از حافظه تاریخی:

تجربه سودهای چند هزاردرصدی میم‌کوین‌ها در طی چندین مرتبه در سالیان گذشته برای برخی علاقه‌مندان شیرینی و برای برخی دیگر حسرتی تلخ به همراه داشته است. عموماً در بازارهای مالی افراد برای تکرار مجدد یک تجربه از سود آسان یا تحمل‌نکردن بار روانی حسرت جدید، دنبال یافتن الگوهای مشابه هستند. الگویابی و مقایسه وضعیت دارایی‌ها (Assets)، در ذات یک بازار مالی است. بماند که در مورد نات کوین در حال حاضر حتی با یک دارایی رمزنگاری شده شفاف مواجه نیستیم.

مورد دوم ؛  دشواری درک پروژه‌های جریان اصلی:

به طور حتم درک ماهیت فنی و کاربردِ پروژه‌های بزرگی مانند بیت‌کوین، اتریوم، سلستیا، کسپا، اپتوس یا zkSync برای بسیاری افراد دشوار، یا شاید آشنایی دقیق با آن‌ها مستلزم صرف زمان بیشتری باشد؛ ولی اینجا صرفاً قرار است بدون نیاز به نصب برنامه‌ای خاص، زحمت خواندن وایت پیپر و تحلیل بازار روی صفحه گوشی خود ضربه بزنید و چیزی شبیه پول به دست آورید. عموم افراد به پروژه‌های نوع دوم سریع‌تر جذب می‌شوند.

مورد سوم ؛  سهولت دسترسی برای عموم:

بدون نیاز به باز کردن مرورگر، بدون نیاز به جستجوی آدرس‌های طولانی و بدون نیاز به احراز هویت در معرض ۸۰۰ میلیون کاربر تلگرام باشید! معجزهٔ بات‌های تلگرامی می‌تواند دنیای وب ۳ را به گوشی هر کاربر اینترنت ببرد. در این حالت شما با یک تابلوی بزرگ در میان میدانی پرجمعیت دکه زده‌اید.

مورد چهارم ؛  انتخاب صحیح مخاطب هدف:

انتشار محتوای محرک اولیه از سوی اجتماع (community) اصلی و شریکان تجاری پروژه‌هایی ازاین‌دست، بیشتر در کشورهای جهان‌سومی انجام می‌شود. جایی که فساد، فقر، تورم و آشفتگی اقتصادی آستانه ریسک‌پذیری افراد را نسبت به کشورهای توسعه‌یافته بالا برده است. جایی که انسان‌ها صرف وقت و انرژی برای انجام کاری بیهوده که شاید در آینده نفع اندکی برای آن‌ها داشته باشد را به تولید یا هرگونه فعالیت شغلی و حتی توسعه فردی و یادگیری ترجیح می‌دهند. بی‌جهت نیست که بیشترین جستجوی کلمه NotCoin در سطح بین‌الملل در موتور جستجوی گوگل به ترتیب در تاجیکستان، ازبکستان، مولداوی، اوکراین، بلاروس، روسیه، ایران، افغانستان، ارمنستان و نیجریه بوده است.

آسیب شناسی حرکت‌های جمعی و توده‌ای در بازار رمزارز

آسیب‌شناسی حرکت‌های «جمعی» و «توده‌ای» یک موضوع جامعه‌شناختی است که به بررسی عوامل، روندها و پیامدهای رفتارهایی می‌پردازد که توسط گروه‌های بزرگی از افراد انجام می‌شود.

بازار ارز دیجیتال یا رمزارز یک بازار نسبتاً جدید و پویا است که می‌تواند فرصت‌های سودآور و چالش‌های پیچیده‌ای برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران به همراه داشته باشد. برای بررسی علت اینکه چرا مردم اسیر موج خرید شت‌کوین‌ها و سکه‌های بی‌ارزش می‌شوند، می‌توانیم از دیدگاه‌های مختلفی به موضوع نگاه کنیم. یکی از این دیدگاه‌ها، دیدگاه جامعه‌شناختی است که به بررسی حرکت‌های جمعی و توده‌ای در بازار ارز دیجیتال می‌پردازد. برای این منظور، ابتدا باید تعریفی از حرکت‌های جمعی و توده‌ای داشته باشیم.

حرکت جمعی رفتاری اجتماعی است که توسط گروه‌های بزرگی از افراد که دارای هدف، ارزش، انگیزه، هویت و سازمان مشترک هستند انجام می‌شود؛ اما حرکت توده‌ای نوع دیگری از رفتارهای اجتماعی است که از سوی گروه‌های بزرگی از افراد که هدف، ارزش، انگیزه، هویت و سازمان مشترک ندارند صورت می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، حرکت جمعی بیشتر برنامه‌ریزی شده و آگاهانه است، درحالی‌که حرکت توده‌ای بیشتر ناگهانی و بدون برنامه صورت می‌گیرد.

در بازار ارز دیجیتال مثال‌هایی از هر دو نوع حرکت را مشاهده می‌کنیم. برای نمونه، وقتی یک جنبش جمعی مانند جنبش DeFi یا جنبش NFT شکل می‌گیرد، معمولاً افرادی که به این حرکت می‌پیوندند، دارای هدف، ارزش، انگیزه، هویت و سازمان مشترک هستند. آن‌ها می‌خواهند با استفاده از فناوری بلاک‌چین، چالش‌های موجود در سیستم‌های مالی سنتی را حل کنند. در این حالت، کاربران با تحقیق، تفکر، تحلیل و انتخاب دقیق، سرمایه‌گذاری می‌کنند و از ریسک‌ها و فرصت‌های موجود آگاه هستند.

اما وقتی یک حرکت توده‌ای مانند موج خرید دوج‌کوین (DOGE) یا حرکت شیبا اینو (SHIB) را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم افرادی که به این جریان پیوسته‌اند، دارای هدف، ارزش، انگیزه، هویت و سازمان مشترک نیستند و تنها به دنبال سود سریع و آسان رفته‌اند. در این حالت، افراد معمولاً بدون تحقیق، تفکر، تحلیل و انتخاب دقیق، سرمایه‌گذاری می‌کنند و از ریسک‌ها و پیامدهای کار خود به‌خوبی آگاه نیستند.

به‌طورکلی، می‌توان گفت که رفتار جمعی ناشی از تعامل بین ساختار اجتماعی، ایدئولوژی، احساسات، انگیزه‌ها و ارزش‌های افراد است. پس می‌توانیم بگوییم که علت اینکه مردم اسیر موج خرید شت‌کوین‌ها و سکه‌های بی‌ارزش می‌شوند، بخشی به دلیل حرکت توده‌ای است که در بازار ارز دیجیتال رخ می‌دهد. این حرکت توده‌ای می‌تواند تحت‌تأثیر عوامل مختلفی تشدید شود.

 چطور در تور نامرئی اسیر می‌شویم؟

پروژه نات کوین یکی از مثال‌های حرکت توده‌ای در بازار ارز دیجیتال است که بدون داشتن هیچ ارزش واقعی و متأسفانه با تهییج و تحریک رسانه‌ها و بلاگ‌های رمزارزی، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این پروژه که در پیام‌رسان تلگرام راه‌اندازی شده است، در واقع یک بازی ساده و تکراری است که در آن کاربران با لمس صفحه گوشی، توکن‌های بی‌ارزش نات‌کوین به دست می‌آورند. این توکن‌ها هیچ کاربردی خارج از بازی ندارند و فقط برای خرید آیتم‌های جدید در بازی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این پروژه هیچ وایت پیپر، رودمپ، تیم، پارتنر، ایده یا اهدافی ندارد و فقط برای سرگرمی و شوخی طراحی شده است.

متأسفانه برخی از رسانه‌ها و بلاگ‌های رمزارزی، برای عقب نماندن از رقبا و برتری در جنگ سئو و کسب رتبه‌های برتر در گوگل، این پروژه را به‌عنوان یک فرصت سودآور، جذاب، مدرن و معتبر معرفی کرده‌اند و افراد را به سمت خریدوفروش آن تشویق می‌کنند. این کار باعث شده تا بسیاری از کاربران بدون تحقیق، تفکر، تحلیل و انتخاب دقیق، به دنبال سود سریع و آسان باشند و وقت و انرژی خود را صرف یک بازی بی‌معنی کنند. زمانی که اگر برای مطالعه، یادگیری یک مهارت، یک فعالیت اقتصادی مولد کوچک، حتی تولید یک لیف حمام می‌شد، برای آن‌ها و جامعه از نظر اقتصادی سودآوری بیشتری داشت.

این رفتار نه‌تنها به کاربران آسیب می‌رساند، بلکه به بازار ارز دیجیتال و ارزش واقعی ارزهای دیجیتال نیز آسیب می‌زند. به نظر می‌رسد، رسانه‌ها و بلاگ‌های رمزارزی باید مسئولیت‌پذیری بیشتری در انتخاب و ارائه اطلاعات داشته باشند و به‌جای تهییج و تحریک حرکت‌های توده‌ای، بدون جهت‌گیری، به آموزش و اطلاع‌رسانی بپردازند. از طرفی کاربران هم باید به انتخاب منابع معتبر، بررسی اطلاعات دریافتی، انجام تحقیق و تحلیل شخصی در سرمایه‌گذاری اهمیت دهند. این تنها راهی است که می‌توان از حرکت‌های توده‌ای و آسیب‌های آن جلوگیری کرد. درست است که در مثال نات کوین شما به شکل مستقیم سرمایه مادی خود را درگیر نکرده‌اید؛ اما زمان و سلامت جسمانی شما از مهم‌ترین دارایی‌های نامشهود شماست که خواه یا نا خواه در معرض آسیب قرار گرفته است.

برخی از عواملی که می توانند بر رفتار توده‌ای تأثیر بگذارند

همان‌طور که اشاره کردیم حرکت‌های توده‌ای ممکن است تحت‌تأثیر عوامل مختلفی تشدید شود. در اینجا به برخی عوامل مهم تشدیدکننده اشاره می‌کنیم:

عامل اول رسانه‌ها هستند. رسانه‌ها نقش مهمی در شکل‌گیری، انتقال و رشد حرکت‌های توده‌ای دارند. رسانه‌ها می‌توانند حرکت توده‌ای را به‌عنوان یک فرصت سودآور، جذاب، مدرن و معتبر معرفی کنند و افراد را به سمت خریدوفروش تشویق کنند. برای مثال، وقتی رسانه‌ها خبر از افزایش قیمت دوج‌کوین یا حمایت افراد مشهور مانند ایلان ماسک از آن می‌دهند، ممکن است افراد بدون توجه به اصل و ارزش واقعی این ارز، تصمیم به خرید آن بگیرند. رسانه‌ها می‌توانند رفتارهای جمعی را به‌عنوان اخبار بازار مطرح کنند، موضوعات، اهداف، رهبران و راهبردهای آنها را معرفی کنند، نقش‌های مختلف ذی‌نفعان را بیان کنند، تأثیرات و پیامدهای آنها را بررسی کنند و نسبت به آنها موضع‌گیری کنند. رسانه‌ها می‌توانند رفتارهای جمعی را تشویق، تقویت، تضعیف، سرکوب و تحریف کنند یا حتی آن‌ها نادیده بگیرند. پس رسانه‌ها قدرتمندند و نقش آن‌ها غیرقابل‌انکار است.

عامل دوم میل به تقلید است. وقتی افراد شاهد حرکت توده‌ای دیگران هستند، ممکن است آن را تقلید کنند یا از آن الهام بگیرند. این تمایل می‌تواند منجر به انتشار و گسترش حرکت توده‌ای در فضاهای مختلف اجتماعی شود. این تقلید به دلایل مختلفی همچون سرزنش‌نشدن، مورد انتقاد قرارنگرفتن، جانماندن و کسب همدلی و احترام در یک گروه انجام می‌شود.

عامل سوم فشار اجتماعی است. وقتی افراد در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرند که احساس می‌کنند باید با جریان عمومی همراه شوند تا فرصت‌های سودآور را از دست ندهند، ممکن است به دنبال خریدوفروش شت‌کوین‌ها و سکه‌های بی‌ارزش بروند. این فشار اجتماعی منجر به کاهش انتقاد در افراد و میل به پذیرش راحت‌تر می‌شود.

عامل چهارم خاصیت گروهی است. وقتی افراد عضو یک گروه می‌شوند، ممکن است رفتار، نظر، باور و تصمیمات خود را با نرم‌ها، انتظارات و اهداف گروه هماهنگ کنند. این موضوع می‌تواند منجر به افزایش اعتمادبه‌نفس، تعهد، هویت گروهی و انگیزهٔ آن‌ها شود. همچنین ممکن است باعث کاهش سطح انتقاد، اختلاف، منطق و خلاقیت شود. این تأثیر گروهی می‌تواند باعث شود که افراد بدون تفکر، تسلیم تصمیمات جمع شوند و کارهایی را انجام دهند که ممکن است در شرایط دیگر انتخاب نکنند.

بهتر است آگاه باشیم که این حرکت‌های توده‌ای مانند حرکت گله‌ای ماهی‌ها در اقیانوس همیشه منفعت ساز نیست و گاه به دهان کوسه‌ای گرسنه ختم می‌شود.

دوراه برای جلوگیری از حرکت‌های توده‌ای

حرکت‌های توده‌ای به دلیل زیرسؤال‌بردن قوای منطقی افراد به‌خودی‌خود مضر هستند. برای جلوگیری از حرکت‌های توده‌ای در بازار ارز دیجیتال، می‌توانیم به دو راهکار عمده اشاره کنیم:

بهبود آموزش و اطلاع‌رسانی مسئولانه یکی از راهکارهای مهم برای جلوگیری از حرکت توده‌ای، افزایش سطح آگاهی و دانش افراد در مورد ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک‌چین است. این کار با ارائه آموزش‌های مختلف، معرفی منابع معتبر، مقالات، کتاب‌ها، پادکست‌ها، وبینارها، کارگاه‌ها و غیره انجام می‌شود. هدف از آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح این است که افراد بتوانند از ارزهای دیجیتال به‌عنوان یک ابزار مالی و نه یک بازی قمار گونه استفاده کنند. در نهایت علاقه‌مندان و کاربران باید بتوانند در محیطی ایمن باتوجه‌به ارزش واقعی رمزارزهای مختلف، تصمیمات آگاهانه و منطقی در مورد سرمایه‌گذاری روی آن‌ها بگیرند.

یکی دیگر از راهکارهای ضروری برای جلوگیری از حرکت توده‌ای، ایجاد نظارت و قوانین مناسب برای بازار ارز دیجیتال است. این کار می‌تواند با همکاری بین نهادهای دولتی، خصوصی، بین‌المللی و محلی انجام شود. هدف از این نظارت و قوانین، این است که بازار ارز دیجیتال را از تقلب، سوءاستفاده، فساد، تحریک، تحریف و غیره محافظت کند و امنیت، شفافیت، حسابرسی و عدالت را در آن تضمین کند.

نقش رسانه‌ها در ناپایداری بازارها

رسانه‌ها و بلاگ‌های رمزارزی نقش مهمی در اطلاع‌رسانی، آموزش، تحلیل و ارزیابی بازار ارز دیجیتال دارند. اما متأسفانه برخی از این رسانه‌ها و بلاگ‌ها به دلایل مختلفی مانند رقابت، سودجویی، تبلیغات، تعصب، جهل یا تحریک، از اصول اخلاقی، علمی و حرفه‌ای پیروی نمی‌کنند و ممکن است اطلاعات نادرست، گمراه‌کننده یا تهییج آمیز منتشر کنند. این کار می‌تواند آسیب‌های جدی زیادی به بازار ارز دیجیتال و سرمایه‌گذاران و معامله‌گران وارد کند. برخی از این آسیب‌ها عبارت‌اند از:

افزایش ناپایداری بازار:

وقتی رسانه‌ها و بلاگ‌ها اخبار و اطلاعات نادرست در مورد ارزهای دیجیتال منتشر می‌کنند، باعث ایجاد نوسانات شدید، حباب‌های قیمتی، ریزش‌های ناگهانی و خروج‌های جمعی می‌شوند. این امر می‌تواند سرمایه‌گذاران و معامله‌گران را به سمت خروج کلی از بازار هدایت کند و اعتماد عمومی به ارزهای دیجیتال را کاهش دهد.

کاهش سطح آگاهی و دانش افراد:

 وقتی رسانه‌ها و بلاگ‌ها اطلاعات گمراه‌کننده یا تهییج آمیزی در مورد ارزهای دیجیتال منتشر می‌کنند، باعث می‌شوند که افراد بدون تحقیق، تفکر، تحلیل و انتخاب دقیق، سرمایه‌گذاری کنند و از ارزش واقعی آن دارایی آگاه نباشند. این امر می‌تواند سرمایه‌گذاران و معامله‌گران را به خطر بیندازد و بازدهی آن‌ها را کاهش دهد.

تقویت حرکت‌های توده‌ای:

پیش‌ازاین در همین نوشتار از نقش رسانه‌ها در ایجاد حرکت‌های توده‌ای صحبت کردیم. حرکت‌های توده‌ای در بازار ارز دیجیتال ممکن است به سود یا زیان افراد منجر شود. اما درهرصورت، این حرکت‌ها باعث کاهش سطح انتقاد، اختلاف‌نظر، قوای منطقی و خلاقیت در بازار ارزهای دیجیتال می‌شود.

این‌ها فقط برخی از آسیب‌هایی یک رسانه یا بلاگ رمزارزی است که از اصول اخلاقی، علمی و حرفه‌ای پیروی نمی‌کند. البته باید توجه داشت که همه رسانه‌ها و بلاگ‌ها این‌گونه نیستند و برخی از آنها سعی می‌کنند اطلاعات صحیح، موثق، مفید و مسئولانه‌ای ارائه کنند؛ بنابراین، برای جلوگیری از آسیب‌های مذکور، لازم است که افراد به انتخاب منابع معتبر، بررسی اطلاعات دریافتی، انجام تحقیق و تحلیل شخصی و اعمال خرد و احتیاط در سرمایه‌گذاری و معامله اهمیت بدهند.