بازی با اعداد!

حال ملّت با خيال آسوده ‌ سر بر بالين مي ‌ گذارند که بالاخره پس از چند دهه رئيس جمهورمان دستور داد و بزودي انرژي تجديدپذير نقش قابل توجهي در تامين برق داشته و مساله کمبود برق کشور براي هميشه حل خواهد شد.

مروري بر عمر دو الي سه دهه فعاليت در زمينه انرژي تجديدپذير نشان مي ‌ دهد که محصول نهايي مديريت ناتوان دولتي و اتلاف هزاران ميليارد در اين دوران طولاني جمعاً 1080 مگاوات ظرفيت نصب شده است. طبق اعلام معاون وزير نيرو در نيمه اول عمر دولت جمعاً 225 مگاوات به ظرفيت اضافه شده است. به ياد بياوريم که در تداوم وعده و وعيدهاي پوچ قرار بود تا پايان دولت سيزدهم ظرفيت انرژي تجديدپذير به 10 هزار مگاوات برسد و بدين ‌ ترتيب شاهد آنيم که در دو سال اخير تنها 2 درصد از برنامه اجرا شده و لابد قرار است به کمک امداد غيبي در نيمه دوم مابقي 98 درصد محقق شود!

جالبتر آنکه در ادامه اين سريال مضحک اخيراً شوراي عالي انرژي 20 هزار مگاوات ديگر هم به هدف اضافه کرده است. البته نمي ‌ توان چنين برنامه ‌ اي را هدف ناميد چون از آرزو هم فراتر رفته و فقط مي ‌ توان نام خيال خام بر آن نهاد. چنين اعداد و ارقامي نه تنها بر روي کره زمين بلکه در کره ماه و مريخ هم غير قابل اجراست و آناني که چنين دستوراتي داده و يا به آن استناد مي ‌ کنند يا عدد و رقم نمي ‌ شناسند و يا مردم را نادان فرض مي ‍‌‌ کنند! در ادامه مصاحبه معاون وزير نيرو آمده است که 6600 مگاوات نيروگاه تجديدپذير در حال ساخت است.

چگونه مي ‌ توان باور داشت که در مدت دو سه دهه کل ظرفيت نصب شده به 1000 مگاوات رسيده باشد و امروز معجزه ‌ وار 6600 مگاوات در دست ساخت باشد؟ همچنين اعلام شده که براي صنايع 2800 مگاوات پروانه احداث صادر شده است. البته اين مي ‌ تواند صحيح باشد اما منظور چند برگ کاغذ است که نام پروانه احداث بر آن نهاده شده و فاقد ارزش واقعيست. چنانچه فرض کنيم مسئولين مربوطه از اندکي صداقت برخوردارند اظهارات فوق به وضوح نشان مي ‌ دهد که اين عزيزان قادر به فهم صورت مساله نبوده و نيستند وگرنه چنين اظهارات و برنامه ‌ هايي را اعلام نمي ‌ کردند.

اصولاً در هر برنامه توسعه گام اول ارائه مدل مالي است در حاليکه معاون وزيرمان اعلام مي ‌ کند که نحوه تامين مالي پروژه ‌ ها در بخش انرژي تجديدپذير بزودي در شوراي اقتصاد تصويب خواهد شد! يعني قرار است شوراي اقتصاد و نه ايشان موضوع را بررسي کند. چگونه مي ‌ شود در گام نخست پروژه ‌ ها را اجرايي کرده و در مراحل بعد به فکر تصويب مدل مالي آن بود؟! خلاصه اينکه گزارشات، آمار و برنامه ‌ هاي اعلام شده در خوش ‌ بينانه ‌ ترين حالت سرتاسر خواب و خيال و روياپردازي بوده و هيچ ارتباطي با واقعيات ندارد. هر کسي کوچکترين تجربه ‌ اي در اين زمينه داشته باشد بخوبي مي ‌ داند که توسعه انرژي تجديدپذير نياز به پيش شرطها و الزامات گسترده اقتصادي، فني و اجرايي دارد که متاسفانه هيچ يک از آن در شرايط فعلي فراهم نيست.اما در مورد دستور رياست محترم جمهور. چه خوب که رئيس قوه مجريه به اهميت توسعه انرژي تجديدپذير پي برده و با صدور دستور ويژه خيال ملّت را راحت کرده است.

بياييد براي چند لحظه هم که شده خواب و خيال را کنار نهاده و صداقت پيشه کنيم. در اين صورت بايد قبول کنيم که تنها راه فراهم کردن مسير توسعه رفع موانع سنتي عقلانيت توسعه است. اما اين امر بايد بر بستر گفتگو ميان ملّت و نظام استوار گردد. بدون شک در جامعه ‌ اي که تمکين، سکوت، مدح قاعده مسلط باشد چگونه مي ‌ توان اميد به گفتگو، پرسشگري و نقد داشت؟

دکتر هاشم اورعي

استاد دانشگاه صنعتي شريف