مرکز آمار در جدیدترین گزارش خود با ارائه طرح آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری کشور، آمار و اطلاعات مربوط به عملکرد این بخش در سال 1400 را تهیه کرده است. در بخشی از این گزارش روند نماگرهای مهم طرح آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری کشور طی سال‌های 1395 تا 1400 ارائه شده است.

بخش معدن و صنایع معدنی از مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی کشورهاست که رشد آن می‌تواند به عنوان یکی از محرک‌های اقتصادی نقش انکارناپذیری در توسعه اقتصادی کشور داشته باشد. به باور کارشناسان بخش معدن می‌تواند از طریق فراهم کردن مواد خام برای تولید، ایجاد اشتغال، ارزش افزوده و درآمدهای مالیاتی، رشد و توسعه کشورها را سرعت ببخشد؛ بنابراین عملکرد اقتصادی این بخش جهت اتخاذ سیاست‌های اقتصادی و ارزیابی نتایج برنامه‌ها، مورد اهمیت است.

اهمیت بررسی ارزش افزوده بخش معدن و عوامل موثر بر آن

ارزش افزوده بخش معدن یک متغیر مهم جهت بررسی عملکرد اقتصادی این بخش است. بررسی مطالعات حاکی از آن است که ارزش افزوده در این بخش رابطه تنگاتنگی با سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته دارد؛ بنابراین می‌توان با بررسی درصد تغییر نسبی ارزش افزوده در معادن و درصد تغییر نسبی ارزش سرمایه‌گذاری در بخش مورد مطالعه به ارزیابی رابطه بین سرمایه‌گذاری و ارزش افزده در بخش معدن پرداخت. 

نقش موثر تغییرات سرمایه‌گذاری در ارزش افزوده بخش معدن

یکی از متغیرهای اقتصادی مهم در بخش معدن، ارزش افزوده این بخش است که در سال 1400 با 75 درصد رشد نسبت به سال 1399 به بیش از 219 هزار میلیارد تومان رسیده است.

ارزش سرمایه‌گذاری در معادن نیز در سال 1400 نسبت به سال قبل از آن 43.6 درصد افزایش یافته و درصد تغییرات نسبی این متغیر نسبت به سال 1399 کمتر شده است. بررسی تغییرات ارزش افزوده بخش معدن در سال 1400 نیز کاملا هم‌جهت با ارزش سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته در این بخش تغییر کرده است.

با مقایسه روند درصد تغییرات نسبی دو متغیر ارزش سرمایه‌گذاری و ارزش افزوده در بخش معدن طی پنج سال مشاهده می‌شود طی سال‌های 1395 تا 1397 دو شاخص مهم معدن در کشور همسو با هم نبوده‌اند اما در سال‌های بعد بر یکدیگر منطبق شده‌اند. این موضوع می‌تواند راوی ارتباط معنادار بین این دو شاخص باشد.

البته طبق نظر کارشناسان سیاستگذاری‌های مناسب اقتصادی دولت (مالی و پولی)، سرمایه‌گذاری ظرفیت‌های تولید را در بلندمدت تعیین می‌کند. نرخ ارز و درآمدهای نفتی در ایران نیز از دیگر عوامل موثر بر تغییرات ارزش افزوده بخش معدن است. بنابراین می‌توان بیان داشت در سال 97 (آغاز دور جدید تحریم‌ها) و کاهش درآمدهای نفتی و افزایش نرخ ارز به شدت سرمایه‌گذاری را در این بخش کاهش داده و مشاهده می‌شود تغییر نسبی ارزش سرمایه‌گذاری در سال 97 نسبت به سال قبل 10 درصد کمتر شده است.  

بررسی درآمد سرانه شاغلین معدن طی پنج سال

دستمزد سرانه یک بخش می‌تواند اطلاعات مفیدی جهت تحلیل وضعیت اقتصادی شاغلین آن بخش ارائه دهد. دستمزد سرانه هر بخش از تقسیم جبران خدمات بر تعداد شاغلین آن بخش بدست می‌آید. ارزیابی جزئیات منتشر شده در مورد تعداد شاغلین و جبران خدمات (مزد و حقوق و سایر پرداختی‌ها) در بخش معدن نشان می‌دهد طی سال‌های 1395 تا 1399 دستمزد سرانه شاغلین بخش معدن روند صعودی داشته و در سال 1399 دستمزد سرانه شاغلین بخش معدن نسبت به سال قبل 45 درصد بیشتر شده است.

این اتفاق بیانگر بیشترین درصد تغییرات اعلام شده طی این مدت بررسی است و دستمزد سرانه طی این سال حدود 86 میلیون تومان رقم خورده است. به بیان ساده‌تر هر فرد شاغل در بخش معدن در سال 1399 سالانه 86 میلیون تومان حقوق و دستمزد دریافت کرده است. به عبارت دیگر طبق داده‌های مرکز آمار درآمد ماهانه شاغلان بخش معدن به طور متوسط در ماه برابر با 7 میلیون و 127 هزار تومان بوده است.

در ادامه این روند صعودی درصد تغییرات نسبی دستمزد سرانه تداوم نداشت و رشد این متغیر نسبت به سال 99 کمتر شده است. با این حال در سال 1400 دستمزد سرانه شاغلین بخش معدن با 33.34 درصد رشد نسبت به سال قبل به 114 میلیون تومان طی یک سال رسیده که به صورت ماهانه برابر با 9 میلیون و 500 هزار تومان برآورد می‌شود. 

منبع: اکوایران