پولسازي مهم‌تر از فرهنگسازي
يک کارشناس فرهنگي با انتقاد از تبليغات بي‌رويه در تلويزيون بيان کرد که قرار گرفتن رسانه در اختيار سيستم‌هاي تبليغاتي باعث مي‌شود شخصيت رسانه مرجعيت خود را از دست بدهد و به نهادي تبديل شود که بيشتر به دنبال پولسازي است تا فرهنگسازي.
محمدحسين نيرومند در گفتگو با مهر در آسيب شناسي خود از حجم فعلي تبليغات تلويزيوني و اينکه اين حجم از تبليغات چگونه ايجاد شده است، گفت: يکي از آفات بزرگ شدن بي دليل صداوسيما خود را اينجا نشان مي دهد. صداوسيما سيستم‌هاي بروکراتيک زيادي براي خود ساخته و براي پرداخت هزينه اين نيروي انساني بايد عمده بودجه خود را صرف کند.
وي ادامه داد: زمانيکه صداوسيما با مشکل براي پرداخت حقوق رو به رو مي‌شود، تبليغات بي رويه‌اي را به کار مي‌گيرد که هدفش درآمدزايي براي بسياري از اين برنامه‌ها و شبکه‌هايي است که بي‌مورد شکل گرفته‌اند. اينها از بزرگ شدن بي‌دليل سازمان صداوسيماست که باعث شده فرهنگ کشور را تحت تاثير قرار دهد و ما از فرهنگ کشور در اين راستا هزينه کنيم.
اين کارشناس فرهنگي بودجه دولتي صداوسيما براي توليد برنامه‌ها را کافي دانست و بيان کرد: بودجه دريافتي صداوسيما جوابگوي نيازهاي سازمان است اما چون اين سازمان با يک اشکال ساختاري روبه روست نمي‌تواند از بودجه خود به شکل صحيح استفاده کند و البته اين آفت عمده سازمان‌ها و نهادهاي فرهنگي ماست که بودجه توليد صرف پرداخت هزينه‌هاي جاري سازمان مي‌شود. زمانيکه مديريت‌ها عوض مي‌شود و هر مديري نيروهاي خود را بر سر کار مي‌آورد تغييرات مديريتي مشکلات زيادي بوجود مي‌آورد.
نيرومند مساله اصلي را هدف گذاري‌هاي غلط عنوان کرد و گفت: حد و حدود نيروهاي انساني درست تعريف نشده است. اين هنر نيست که بودجه‌هاي دولتي صرف پرسنل و هزينه‌هاي سازماني و گسترش شبکه‌ها شود و بعد با هزينه اي که از تبليغات درمي‌آوريم بخواهيم کار فرهنگي کنيم.
وي با انتقاد از قرار گرفتن صداوسيما در انحصار تبليغات بيان کرد: وقتي رسانه را بي‌رويه در اختيار سيستم‌هاي تبليغاتي قرار مي‌دهيم شخصيت رسانه مرجعيت خود را از دست مي‌دهد و به نهادي تبديل مي‌شود که بيشتر به دنبال پولسازي است تا فرهنگسازي. اين آفتي است که در اين سال‌ها گريبان رسانه را گرفته است. رسانه‌اي که هزينه‌هايش از طريق دولت و نظام تامين مي‌شود يک بنگاه خصوصي نيست که بخواهد با تبليغات خود را تامين کند.
نيرومند درباره اين خطر که تلويزيون به يک بنگاه تبليغاتي تبديل شود، گفت: اين مساله تلويزيون را به تريبون‌گاه‌هايي خصوصي که در آن مديران در توليد برنامه‌ها رقابت مي‌کنند، تبديل مي‌کند. رقابتي که بيشتر فعاليت‌هاي اقتصادي را مدنظر قرار مي‌دهد. دراين صورت شبکه‌ها ديگر تفاوتي در ارايه برنامه‌هاي خود ندارند به طور مثال شبکه 2 که رويکرد آن با شبکه يک سيما متفاوت است به لحاظ برنامه‌هاي توليدي ويژگي متفاوتي نشان نمي‌دهد. تنها اشتراک هر دو اينها اين است که مخاطب جلب کنند چون الگوي آنها يکسري شبکه‌هاي ماهواره‌اي هستند و تنها هدفشان اين است که مخاطب جذب کنند و بعد از جذب مخاطب به پخش آگهي براي اين مخاطبان بپردازند و از اين طريق درآمد مورد نظر خود را بدست آورند. بنابراين تمام هدف مديران شبکه‌ها توليد برنامه‌هاي جذاب براي جذب مخاطبان به سوي آگهي ها، درآمد و درنتيجه فروش محصولات مي‌شود که در نهايت هم جامعه را به سمت مصرف‌گرايي مي‌کشاند.
وجود تبليغات کرم حلزون يعني تبليغات ضابطه‌مند نيست
اين داور بخش اقلام تبليغاتي يازدهمين جشنواره فيلم دفاع مقدس با بيان اينکه خود صداوسيما يکي از مقصران اصلي تبديل شدن به اين بنگاه اقتصادي است، گفت: سيستم‌هاي ما در بخش‌هاي مختلف ضابطه‌مند عمل نمي‌کنند. به طور مثال قرار است که آگهي‌هايي که در صداوسيما پخش مي‌شوند مجوز داشته باشند اما وقتي شما مي‌بينيد که محصولاتي چون کرم حلزون تبليغ مي‌شوند، پي مي‌بريد که اين تبليغات چندان ضابطه‌مند پخش نمي‌شوند و البته ديگر سازمان‌ها و نهادها هم دراين امر مقصرند و مشخص است که آنها هم در کار خود سهل انگاري مي‌کنند.
نهادهاي ديگر هم مورد خطاب قرار بگيرند
وي ادامه داد: اينها در نهايت باعث مي‌شود که شان رسانه تا حد زيادي نازل شود و بيننده چه بسا پيام‌هاي درست يک رسانه را هم قبول نکند و در او تاثيري نگذارد. درواقع صاحبان شبکه‌ها فکر مي‌کنند که ما از اين طريق درآمدزايي مي‌کنيم درحاليکه به تدريج مرجعيت رسانه را از دست مي‌دهيم و براي اين مهم بايد جداي از صداوسيما ساير سازمان‌هاي ديگر همچون وزارت بهداشت و متوليان صادرکننده مجوز پخش آگهي‌ها را هم خطاب قرار دهيم. به طور مثال با پخش کرم حلزون تمام بخش‌هاي مرتبط با پخش اين آگهي در معرض اتهام قرار مي‌گيرند و درگير هستند.
اين مدرس دانشکده هنرهاي زيبا و دانشکده صداوسيما در ادامه سخنان خود کيفيت اين آگهي‌ها را نيز پايين ارزيابي کرد و گفت: توليدات يک رسانه بايد از استاندارد خاصي پيروي کند. هم‌اکنون آگهي‌هاي رسانه‌اي به لحاظ ساختار و فرم، کيفيت پاييني دارند. رپورتاژهايي توليد مي‌شوند که از سطح خوبي برخوردار نيستند. با اين کار صداقت رسانه فروخته مي‌شود.
رسانه ملي قرار است سخنگوي نظام باشد
نيرومند صداوسيما را سخنگوي منويات رهبري و نظام خواند و بيان کرد: وقتي رسانه که قرار است سخنگوي نظام باشد تبديل به يک بنگاه تبليغاتي نازل مي‌شود ديگر مردم حرف آن را باور نمي‌کنند.
وي با بيان اينکه همه ارگان‌ها و حتي قشرهاي مختلف جامعه‌شناس و روانشناس بايد کمک کنند، گفت: بايد اين افراد آگهي‌ها را تحليل کنند تا مسير درستي بپيمايند و از طرف ديگر مجلس و دولت نيز بايد مراقب باشند و ما نبايد بگذاريم به خاطر بخشي از مشکلات سياسي اين رسانه به حال خود رها شود و براي بودجه تن به تبليغات بدهد. به اين ترتيب ما در ساختارهاي فرهنگي خود دچار نوعي پارادوکس مي‌شويم از يک سو مي‌خواهيم فرهنگ انقلابي و اسلامي را که مقام معظم رهبري توصيه مي‌کنند به کار بگيريم و از طرفي فرهنگ اسلامي با هزينه‌هاي بي مورد و ريخت و پاش‌هاي تجملي که در تبليغات نشان داده مي‌شود هيچ ارتباطي ندارد.
تبليغات بي‌رويه فرهنگ ديني ما را با خطر روبه رو مي‌سازد
اين مسئول فرهنگي در پايان با اشاره به سخن بعضي که استفاده از تبليغات را براي توليد مفيد مي‌دانند، گفت: گاهي کالاهايي در تلويزيون تبليغ مي‌شوند که خارجي هستند به طورمثال من چندي پيش تبليغ کفشي را ديدم که اطمينان دارم اين کفش چيني است که به بهاي کمي خريداري مي‌شود و بعد با هزينه تبليغات و ارزش افزوده بر ميزان آن مي‌افزايند و به فروش مي‌رسانند يا حتي کالاهايي به تبليغ گذاشته مي‌شوند که اصلا مجوز ندارند. بنابراين مشکل فعلي ما اين است که تبليغات ما کالا و فرهنگ متناسب با دين‌مان را ترويج نمي‌کند و رسانه تن به تبليغ بي‌رويه‌اي داده که در آينده فرهنگ ديني ما را با خطراتي روبه‌رو مي‌سازد
