رضا امامی

هنوز یک هفته از آغاز به کار بازار سرمایه در سال جدید و جای‌گیری نماگرهای متخب بورس در روند صعودی با افزایش عطش خرید در بازار سهام سپری نشده که با عرضه‌های سنگین حقوقی‌ها از جمله صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای عمومی، ماه عسل بورس پس از افزایش خوش‌بینی‌ها از بابت لغو تحریم‌ها ناتمام ماند. این عرضه‌ها در محدوده مقاومتی شاخص اتفاق افتاد و معامله‌گران را نسبت به ادامه روند صعودی دچار تردید کرد. این‌که انتظار داشته باشیم هر روز بازار صعودی را نظاره‌گر باشیم با منطق ناسازگار و غیر واقع‌بینانه است. از سویی دیگر با اولین نوسان منفی نیز نباید تصور کرد که بازار سهام در حال ریزش است. اما در نحوه شکل گیری روند‌های‌های صعودی یا نزولی بازار گاهی برخی رفتارها و متغییرها مسبب شکل‌گیری روند‌ها و یا حتی بحران‌های جبران نشدنی هستند.

در حالی‌که بازار سرمایه در ۱۵ ماه گذشته همواره در دوره‌ای رکودی و فرسایش شدید قیمت سهام مواجه بوده برچیده‌شدن سایه بزرگ‌ترین ریسک سیستماتیک از این بازار می‌تواند به شکل گرفتن بارقه امید دوباره‌ای برای بازگشت اعتماد گریز‌پای سهامداران و جبران وفاداری سهامداران صبور بیانجامید. در این میان اما دستپاچگی در نحوه مدیریت روندهای هیجانی و یا شوک زده بازار سهام در مواجه با خبرها و رخدادهای تاثیرگذار از سوی متولیان بازار سرمایه همواره در شکل‌گیری رفتار‌های روانی معامله‌گران دخیل بوده است.

بورس تهران از روز شنبه این هفته و ساعاتی پس از موفقیت ایران در تفاهم با غرب بر سر فعالیت‌های هسته‌ای و تلاش برای لغو تحریم‌ها با روند صعودی و  هجوم سهامداران هیجان‌زده برای خرید سهام مواجه شد. به دنبال آن با وجود تعریف نماگرهای مختلف در بازار، شاخص کل بورس تهران رشد صعودی خود را که از آغاز فعالیت رسمی بازار سرمایه در سال جدید شروع کرده بود با قدرت بیشتری ادامه داد و توانست طی دو یا سه روز رشد حدود ۷ درصدی را تجربه کند. خبرگزاری‌ها درباره این رشد نوشتند که این بالاترین میزان افزایش شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در ۱۸ماه گذشته بوده است.

با این وجود متولیان بازار سرمایه به محض مثبت شدن نماگر‌های اصلی بازار سهام و در حالی‌که هنوز افت ناشی از خبر عدم توافق هسته‌ای در سوم آذر ماه پارسال و به دنبال آن از ریزش شدید قیمت‌ها جبران نشده بود با حضور در مقابل تریبون رسانه‌های دیداری و شنیداری از برنامه‌ریزی برای عرضه‌های انبوه سهام و عرضه‌های اولیه متعدد خبر می‌دهند.

اقدامی ناشیانه و غیر منطقی که ترس از عرضه‌های بی‌مهابای سهام و تکرار تجربه‌های اشتباهی همچون زمستان سال ۱۳۹۲ را در ذهن‌ها تداعی کرد.

در روزهایی که بازار سرمایه به زحمت در حال آشتی دوباره با سهامداران ترسو و بی اعتماد است ، تلقی اشتباه از رفتار بازار سهام و عدم توانایی در کنترل روند صعودی شکل گرفته می‌تواند بازار سهام را به سرعت در لاک دفاعی فرو برد.

به اعتقاد نگارنده مدیریت بحران در بازار سرمایه چه در روند‌های مثبت و چه در روزهای منفی امری ضروری است. مدیریتی که بتواند در لحظه با فراخوان ذینفعان و بازیگران اصلی بازار سهام بتواند جریانی منطقی و حمایت شده‌ای را بطور محسوس و نامحسوس برای سرمایه‌گذاران فراهم آورد. نه آن‌که پس از شکل‌گیری روند بازار ، متولیان بازار سرمایه با حضور در رسانه‌ها از تصمیم خود برای بالا‌زدن  آستین‌ها خبر دهند. چنین رفتاری تنها به واکنش‌های مخالف با آن‌چه که متولیان بازار از سر دلسوزی یا انجام وظیفه انتظار دارند منجر خواهد شد.

در شرایط فعلی بازار سهام ایران به شدت نیاز به جلب اعتماد سرمایه گذاران داشته و با کوچکترین نشانه‌ها از عدم حمایت‌ها از قبیل عرضه‌های بی‌مهابای سهام از سوی سازمان خصوصی‌سازی، صندوق توسعه و پاداش و یا حقوقی‌های فرصت‌طلب و از همه بدتر سفارش‌های سوری برخی کارگزاری‌ها در سامانه معاملاتی به سرعت برای نقد شدن دارایی‌ها به تکاپو می‌افتد. چرا که نمی‌خواهد دوباره تجربه سیاه چاله‌های نقدینگی بورس در ۱۵ ماه گذشته را تجربه کند. سیاه چاله‌هایی که صاحبان نقدینگی را در خود می‌بلعد.

به نظر می‌رسد متولیان بازار سرمایه در دوره‌ای که بورس نسبت به مفاهیم و رفتار خود با فعالان حرفه‌ای و کارکشته مواجه شده بجای تکرار تجربه‌هایی همچون مصاحبه‌ها و رفتارهای ظاهری و ایجاد هیجان کاذب با خبرسازی‌های متکی بر رکورد شکنی شاخص در رسانه‌ها، نسبت به افزایش ظریب اعتماد سرمایه‌گذاران در بازار سهام با مدیریت روند‌های منطقی اهتمام ورزند و از عرضه‌های بی‌مهابا به دلیل ترس از رشد یک‌باره شاخص کل بورس پرهیز کنند. رفتارهای این‌چنینی مانند راننده‌ای می‌ماند که در سرعت تعریف شده در لاین تندرو اتوبان در مواجه با دست انداز‌های پیش‌رو به یک‌باره بر روی ترمز می‌کوبد که می‌تواند به خود و سرنشینانش آسیب جدی وارد کند.

چنان‌چه متولی بازار سرمایه خواستار مدیریت روند صعودی بازار است و در عین‌حال نگران ایجاد هیجان‌های کاذب می تواند به مرور در روزهای هفته علاوه بر پاسخگویی منطقی به تقاضای بازار برای تداوم اعتماد شکل گرفته در بورس ، از شکل‌گیری صف‌های فروش نگران از عرضه‌های بی‌مهابای بازیگران بزرگ جلوگیری کند.

هر چند که باید گفت تا اینجای کار، شاخص کل بورس به عنوان اصلی‌ترین و حساس‌ترین نماگر قابل توجه متولیان بازار سرمایه، مقاومت‌های قبلی خود در کانال ۶۰ هزار واحدی را به سرعت و با قدرت هر چه تمام‌تر گذرانده و از این‌رو پول بک به آخرین مقاومت در محدوده ۶۸ هزار و ۵۰۰ واحد طبیعی محسوب می‌شود. از سویی دیگر با توجه به حضور پررنگ معامله‌گران تازه وارد و نوسان‌گیران در بازار سهام، فروش سهام برای شناسایی سود  20 تا ۲۵ درصدی در ۷ روز معاملاتی فروردین ماه از سوی این افراد در برخی نمادها اجتناب ناپذیر است.

ذکر این نکته نیز خالی از لطف نخواهد بود که عوامل بنیادین بازار حاکی از هدایت نقدینگی به سمت بورس دارند و فضای سرمایه‌گذاری بهبود یافته است، بنابراین هیچ معامله کننده حقوقی و یا عرضه کننده‌ای نمی‌تواند جلوی روند صعودی را بگیرد.  در صورت صیانت از اعتماد گریز‌پای سهامداران، بازار سهام به احتمال زیاد پس از استراحت کوتاه و نوسانات طبیعی، مجددا حرکت خود را آغاز خواهند کرد. قدر مسلم اکثریت کسانی که طی روزهای گذشته با فروش‌های خود معاملات بیش از ۹۵۰ میلیارد تومانی بازار را رقم زدند، به طور کامل از بازار خارج نشده و منتظر فرصت‌های جدید برای خرید سهام ارزنده هستند. موضوعی که تشدید عطش تقاضای بازار را توجیه پذیر خواهد کرد.