فریده خدادادی-زاگرس، منطقه‌ی بکر و وسیعی که در سال‌های اخیر بارها شاهد آتش‌سوزی شده‌است و به عنوان اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط درایران، این منطقه ازاهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

به گزارش جهان اقتصاد؛ جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی‌الیه شمال غربی ایران ازاستان آذربایجان غربی آغاز و سپس غرب استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان و جنوب غرب ایران استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس را طی می‌کند. حال این پهنه وسیع درروزهای اخیر گرفتار آتش شده است و شعله‌های آتش همچنان در حال بالا گرفتن است. شعله‌های آتش در این جنگل زبانه می‌کشد و هر فردی با مشاهده سوختن این حجم از درختان قلبش به درد می‌آید. افراد محلی و ساکن در مجاورت رشته کوه‌های زاگرس و دوستداران محیط زیست و... به محض مشاهده آتش برای مهار آن اقدام کردند اما مشکلی همیشه در میان است و آن هم آموزش ندیدن نیروهای محلی برای مهار آتش سوزی است که باید برای رفع این مشکل اقدام شود تا دوباره شاهد تکرار این ماجرا نباشیم.

خبرنگارجهان اقتصاد درابتدای بررسی علل این آتش‌سوزی‌ها در حوزه زاگرس با محمدرضا محبوب‌‍‌فر، کارشناس محیط‎‌زیست و توسعه پایدار به گفتگو پرداخته است که در ادامه می‎خوانید.

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایداراظهارکرد: بیش از 80درصد از آتش‌سوزی‌هایی که درمناطق جنگی کشور به ویژه مناطق جنگلی در سلسله کوه‌های زاگرس رخ می‌دهد، عامل انسانی داشته و به عبارتی عمدی بوده است.

** تکثیر قارچ زمین‌خواری در ایران

محبوب فر افزود: متاسفانه قارچ زمین‌خواری در ایران در حال تکثیر است و زمین‌خواری از جمله عواملی است که در بروز آتش‌سوزی در مناطق جنگلی نقش مهمی دارد که نابودی جنگل‌ها را به دنبال داشته است.

به گفته وی، اکنون در کوههای زاگرس در منطقه استان کهگیلویه و بویراحمد کوه‌هایی به نام شاه بهرام (باشت) وجود دارد که متاسفانه آتش‌سوزی به جان این رشته کوه‌ها افتاده است و دو روز است که آتش در منطقه باشت دیده می‌شود و وارد روز سوم خود شده است. این آتش‌سوزی در محدوده دشت لار از کنترل خارج شده و با توجه به صعب‌العبور بودن منطقه، برای ورود نیروهای آموزش دیده هلیکوپتر و هواپیمای اطفای حریق جنگل نیاز است که هنوز به منطقه اعزام نشدند.

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار بیان کرد: چرا این آتش‌سوزی‌ها پس از گذشت سه روز هنوز مهار نشده است و کسی هم دراین خصوص توضیحی نمی‌دهد و اقدامی برای این آتش‌سوزی انجام نداده است.

** خطرات ناشی از آتش‌سوزی درزاگرس

وی عنوان کرد: از سوی دیگر هم آتش‌سوزی دراین منطقه به بحث بیابان‌زایی دامن می زند، یعنی این جنگل‌ها کهن و تاریخی هستند و جزو میراث طبیعی محسوب می‌شوند و جایگزینی این جنگل‌ها به آسانی میسر نیست و از بین رفتن این جنگل‌ها آب و هوا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به گرم شدن این منطقه و کاهش بارندگی در مناطق منجر می‌شود. از طرفی به دلیل این که قوت بسیاری از مناطق شهری و روستایی به این جنگل‌ها وابسته است، وقوع این آتش‌سوزی‌‌ها می‌تواند استان‌های همجوار را با ناامنی غذایی، معیشتی واقتصادی مواجه سازد.

به گفته وی، معضلات محیط زیستی ناشی از آتش سوزی در این منطقه به هم وابسته است و هنگامی که بارش‌ها کاهش پیدا می کند، بحران آب و کم‌آبی را در منطقه تشدید می‌سازد .

این کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار گفت:همانطورکه گفته شد،80درصد این آتش‌سوزی‌ها در سطح کشور حتی در دامنه‌ی زاگرس عمدی است و عامل انسانی در آن مشاهده می‌شود اما در مورد آتش‌سوزی‌های سال گذشته در دی و بهمن ماه که در کوه‌های البرز و همچنین در مناطقی از کوههای زاگرس مشاهده شد، می توان گفت به دلیل این که برای زمین خواری و ورود منابع انسانی زمان مناسبی نبود، بیشترعامل طبیعی دخیل بودند.

وی عنوان کرد: درحال حاضر این آتش‌سوزی‌ها درجنگل‌‌ها و مراتع کشور ازجمله زاگرس نابهنگام و سریالی است و از طرفی  دامنه این آتش‌سوزی اخیر نسبت به آتش سوزی‌های قبلی بسیار وسیع است و متاسفانه این آتش‌سوزی در استان کهگیلویه و بویراحمد و منطقه جنگل‌های باشت به قصر شیرین و لرستان هم کشیده شده است.

عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران تاکید کرد: بعید بنظر می‌رسد که این بارعامل انسانی در وقوع آتش‌سوزی دخیل باشد بلکه بیشتر عوامل انسانی آتش‌سوزی‎ها در بازه زمانی خرداد و مهر و آبان ماه مشاهده می‌شود اما این آتش‌سوزی که از دی ماه سال گذشته آغاز شده و به صورت سریالی تاکنون ادامه داشته است یعنی ازشرق تا غرب و از شمال تا جنوب ادامه داشته است، عامل طبیعی در آن دخیل بوده است و عامل طبیعی آن هم همین وضعیتی است که پیش‌تر ایجاد شده است یعنی تخریب‌های محیط زیست به صورت جنگل‌تراشی، نابودی مراتع و اراضی، انتقال آب و سدسازی‎ها که موجب تغییر اکوسیستم شده‌است که تغییراقلیم و در نتیجه افزایش درجه حرارت را به دنبال داشته است. وی افزود: اکنون این افزایش درجه حرارت به عنوان یک عامل طبیعی ظهور و بروزکرده است و باعث آتش‌سوزی شده است.

** عامل تمام آتش سوزی‌ها انسانی است

در بخش دوم این گزارش دبیر انجمن دوستداران طبیعت ومحیط ‌زیست خوزستان در گفت وگو با خبرنگار جهان اقتصاد اظهار کرد: چند روزی است که از بروز آتش‌سوزی منطقه زاگرس می‌گذرد.  هنوز در ارتباط با گرمای هوا که عاملی بر این آتش‌سوزی‌ها باشد، نظر دقیقی نداریم.

هژیر کیانی بیان کرد: عامل تمام آتش سوزی‌ها انسانی است که بر اثر بی‌احتیاطی رخ می‌دهد و بسیاربه ندرت اتفاق می‌افتد که عامدانه باشد زیرا حجم برداشت مصادف با خشکی پوشش گیاهی در جنگل ها است و معمولا در زاگرس و زمین های هموار کشت‌های زراعی وجود دارد که مردم درحین برداشت محصولات، در آن نقاط آتش روشن می‌کنند  که با وزش باد این آتش شعله ور شده و پوشش‌های گیاهی را به سرعت از بین می برد و در مناطق صعب‌العبور منتشر می شود و خسارات جبران ناپذیری را به بار می آورد.

وی افزود: هنگام آتش‌سوزی‌های گسترده امکانات ادارات منابع طبیعی محدود است و نیروهای محلی نیز یا آموزش ندیدند یا از تجهیزات لازم برخوردار نیستند و هنگام مراجعه به منطقه برای اطفای حریق آسیب می‌بینند و متاسفانه به موجب این مساله همه ساله در منطقه زاگرس با خسارات چند میلیارد دلاری مواجه هستیم؛ اگر ارزش هر درخت بلوط را یک میلیارد تومان از لحاظ خدماتی که به محیط پیرامون خود به همراه دارد،در نظر بگیریم متوجه خواهیم شد که با وقوع این آتش‌‌سوزی‌ها با خسارات جبران ناپذیری مواجه خواهیم شد.

** آموزش و توانمندسازی نیروهای محلی

دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط ‌زیست خوزستان عنوان کرد: برای جلوگیری از وارد آمدن این خسارات پیشنهاداتی مبنی بر ایجاد «پدهای‌هوایی» با هماهنگی هوانیروز و هلال احمر مطرح است که می‌تواند برای هلی‌برد، امکانات و رساندن نیرو به مناطق آسیب به‌کار گرفته شود البته به شرطی که تجهیزات داشته باشند اما اگر درصدد این باشیم که به شکل کلان این مساله حل شود، دولت و حاکمیت باید بالگردها، هواپیماها و دستگاه‌های هوایی که دربسیاری از نقاط دنیا برای شرایط غیرقابل کنترل استفاده می‌شود را به‌کار گیرد. اگرچه همواره بر این مهم اعتقاد داریم که کاراساسی و زیربنایی آموزش و توانمندسازی نیروهای محلی است.

کیانی ادامه داد: آموزش نیروهای محلی از سال گذشته آغاز شده است و قول‌هایی نیز برای تامین تجهیزات این حوزه داده شده است و طرح آموزش و تجهیز نیروهای داوطلب محلی می‎تواند نقطه‌ی‌عطفی در این حوزه باشد. به طورمثال ستاد بحران استان‌های زاگرس‌نشین می‌توانند تجهیزات را تامین کنند و سازمان حفاظت از محیط زیست نیز باید پای کار باشد.