بی شک یکی از مهترین عواملی که باعث می شود افراد مسئولیت های بزرگ را نپذیرند، راه های جدید را تجربه نکنند و خود و توانمندی های شان را در معرض آزمون، تجربه اندوزی و پختگی قرار ندهند، ترس از شکست است. ترسی که باعث می‌شود افراد از بلوغ فکری و مهارتی دور شوند.

افرادی که ترس از شکست، مانع دنبال کردن واقعی رویاهای‌شان در عمل می‌شود، یک باور به شدت مخرب و غیر واقعی دارند و آن اینکه تصور می کنند افراد بزرگ و موفق در طول زندگی هرگز شکست نخورده اند. آنها فکر می‌کنند که افراد موفق این قدرت را دارا هستند که از بروز اشتباهات و شکست های احتمالی جلوگیری کنند. از این رو به این نتیجه نیز رسیده اند که شکست به معنای از دست دادن جایگاه، اعتبار و ارزش است و افراد شکست خورده دیگر راهی برای حرکت به سمت آینده ای روشن ندارند. حتی اگر با آنها بحث و تاکید کنید که شکست در زندگی تمام انسان‌ها رخ می‌دهد، به شما می‌گویند: بله، اما شکست‌های کوچک که حاصل عدم دقت است. افراد موفق هرگز شکست‌های بزرگ را تجربه نمی‌کنند و به اصطلاح به مس هم دست بزنند، طلا می‌شود.

این باور و این تله بدبینی به شدت خطرناک و مخرب است و افراد را مستعد قربانی شدن توسط تبلیغاتی شبیه مجموعه راز می‌کند. از این رو اجازه دهید گام به گام آن را مورد بررسی قرار دهیم:

افرادی که از شکست می ترسند یک عادت به شدت بد دارند و آن اینکه به واسطه شکست ها شخصیت و ارزش خود را زیر سوال می برند. آنها به جای اینکه مثل افراد موفق، از اشتباهات درس بگیرند و با بررسی خطاها، عملکرد آتی خود را بهبود بخشند، مدام در دام گذشته گرفتار می آیند، به واسطه شکست به خود سرکوفت می زنند و با زدن برچسب های زیان باری مثل «دست و پا چلفتی»، «کودن» و ... به خود، ارزش و اعتبار ذهنی خود را تخریب می کنند. اینگونه آنها ترجیح می‌دهند به جای عمل و اقدام که موفقیت واقعی را در پی دارد، فریب تبلیغاتی را بخورند که به آنها وعده می‌دهد در صورت خوشبینی و خوش باوری می‌توانند به اهداف‌شان دست یابند.

این افراد نمی دانند که افراد موفق و بزرگ نیز مثل هر انسان دیگری ممکن است با اشتباه و شکست مواجه شوند. تنها تفاوت این افراد با مردم معمولی در آن است که به جای نقد کردن شخصیت خود، عملکرد خود را نقد می¬کنند و با یافتن و شناسایی خطاها، اشتباهات و سهل انگاری ها (چه از جانب خودشان و چه از جانب همکاران شان)، عملکرد خویش و تیم خود را بهبود می بخشند.

نقد کردن شخصیت به جای نقد کردن عملکرد، متاسفانه رویه ای است که ما از کودکی و به واسطه رفتار نادرست والدین مان یاد می گیریم. وقتی والدین بعد از بروز یک خطا توسط کودک شان به جای اصلاح عملکرد او و آموزش شیوه صحیح عملکرد، به او برچسب می زنند و اعتبارش را زیر سوال می برند، خود این کودک در دوران بزرگسالی نیز همین رویه را نسبت به خود و دیگران در پیش می گیرد و عزت نفس خویش و اطرافیان خویش را تخریب می کنند.

این در حالی است که رویکرد خوش بینانه، تاکید می کند که هرکس ممکن است دچار اشتباه و شکست شود. این شکست ها باید عبرت و تجربه ای باشد برای بهبود عملکرد آینده.

خوب است این نکته را بدانید که اتفاقا افراد خوشبین (نه خوش خیال) و بلندپرواز به واسطه پیمودن راه های سخت تر و چالش برانگیزتر در معرض شکست های بیشتر و بزرگتری هستند. اگر اولین انسان های با اراده و خوشبین، در مسیر ساخت هواپیما خطر نمی کردند و شکست نمی خوردند، امروز ما چیزی به نام حمل و نقل هوایی نداشتیم.

نکته مهم دیگری که باعث تشدید ترس از شکست می شود این است که افراد عمدتاً به نظرات و قضاوت های دیگران بیش از حد اهمیت می دهند و بدین واسطه برای پرهیز از نقد شدن منفی، از انجام کارهای سخت و چالش برانگیز پرهیز می کنند. هیچ‌کس از ذهنیت شما خبر ندارد. بنابراین اینکه فقط با آرزو و خوش فکری (طبق آنچه راز به شما توصیه می‌کند)، به دنبال موفق باشید، هیچ ریسکی را به دنبال ندارد. کسی چه می‌داند شما چه می‌خواستید، که بخواهد بعداً قضاوت‌تان کند. اما وقتی در عمل برنامه‌های‌تان را دنبال می‌کنید به شدت در معرض قضاوت قرار می‌گیرید و این برای کسانی که اعتماد به نفس و عزت نفس کمی دارند به شدت هراس‌انگیز است.

همانطور که پیش از این نیز گفتیم انسان یک موجود اجتماعی است و سعادت و کامیابی اش در گرو داشتن روابط سالم اجتماعی است. اما این بدان معنا نیست که یک فرد برای کسب رضایت و نظر مثبت دیگران، خواسته ها و امیال منطقی و قانونی خود را قربانی کند و به یک عروسک خیمه شب بازی تبدیل شود که دیگران بندها و کنترل او را در دست گرفته اند.

افراد خوشبین و موفق می دانند که برای کسب پیروزی های بزرگ به مشاوره، نظرات و راهنمایی های دیگران نیاز دارند. اما آنها در عین حال، کنترل زندگی و ذهن خویش را در دست دارند.

وحید میرزائی مشاوره مالی و سرمایه گذاری - نویسنده کتابهای موفقیت های فردی و کسب وکار